Katalog

nun onemını bılen bır grup arkadaş bu çarpıklığı duzeltmek, uygulamada bılımı ve aklı egemen kılmak ıçın yıllardır uğraşmakta kongre ve toplantılarda meseleyı anlatmaya çalısmaktadırlar Fakat, ne ya?ık kı bır netıce elde edememektedırler Çunku konuyu tum hekımler benımsemedıkçe sorunun çozıımu olanaksızdır Bazı hckım arkadaslar ıstadıklerı ılaçları hıçbır kısıntıya tabı olmaksızın, yazabılmelerını demokrası gereğı meslekı bır hak veya ozgurluk kabul etmektedırler Demokrası kuşkusuz msanldrın emırlorle kısıtlanarak yonetıldıgı bır rejım deg Idır Fakat herkesın ıstedığını yapması hıçbır kısıtlamaya tabı olmaması da değıldır Demokrasi insanların kendı kendilerlni kısıtladıkları rejimdir. Bu nedenle demokrasının on koşulu ozelestırıdır örneğın ABD hastanelerındekı ilaç Formiiler Kurulları tam bır demokratik forumdur Burada hekımler kullanacakları ılaçları kendılerı kı sıtlamaktadırlar Bu kurullar aynı zamanda sürekli eğitim ışlevı gormektodır Çunku her hafta olagan olarak (gerektığınde de olaganustu) toplanıp formulere alınması ıstenılen yonı ılaçlarla ılgılı onerılerı gorusurler önerı sahıbı goruşunu bılımsel olarak açıklar Varsa karşıt goruşte olanlar da dusuncelerını bıldırırler Topıantıya katılanlar bu şekılde o ılaç hakkında yeni bılgiler edınmıs olurlar En sonunda oylama yapılarak demokratik bir karar alınır Demokraslyi sindırememiş toplumlar bu tur onlemlerın yukarıdan verılecek emırlerle ahıımasını ısterler Fakat bu şekılde alınan onlemlerın uygulanma gucu fazla yoktur Çunku bu tur emırler esnekdoğıldır kolay değıstırılemez Buna karsılık bilim çok hızlı ilerlemektedir. Dun harıka denılen bır ılacın bır gun sonra çok cıddı yan tesırlerı olduğu anlaşılmaktadır Bu nedenle formulerlerın kolayca degıştırılebılmelerı gerekır Ayrıca zorla emırle yaptırılan ışler verımlı olmaz Bu da ancak her hdstanenın kendı formulerını hazırlamasıyla saglanabılır Yurdumuzdakı bu başıboşluğun sonucunda, ılaçlar rasyonel kullanılmamakta ve aşırı ılaç kullanımına baglı olarak bırçok yan tesır ortaya çıkmaktadır Antlblyotikler, kullanılmamaları gereken hastalıklarda kullamldıkları ıçın hayatı tehlıkenın soz konusu olduğu cıddı enfeksıyönlarda etkısı? kalmaktadırlar örneğın, bızde en çok satan ilk on ilaçtan 7 tanesi batıda çok az kullanılan yenı ve çok pahalı antlbiyotiklerdir Buna bağlı olarak antıbıyotıklere en dirençli bakteriler bızde bulunmakadır Kuşkusuz ılaçların rasyonel kullanılmamasına neden olan başka bır çok faktor daha vardır Bu yazıda değındığımız bunlardan bırı fakat bence, en onemlısıdır Bu konuda daha fazla bılgı edınmek ısteyenler aşağıdakı kaynaklardan yararlanabılırler Bu konularda daha fazla bılgı edınmek ısteyenler ıçın kaynaklar Çüpük ve dişeti iltihabının tek sorumlusu: Bakteri plağı Mikroorganizmaların dış yüzeyine yapışıp kalmasıyla oluşan bakteri plağı diş hastalığının kaynağıdır. Futma Kuray* Insan dışinin ve dış dızılerının bıçımsel ozellıklerını besınlerı parçalama ve oğutmeye yonelık ışlevsel bır anatomıyı yansıtır Bunun yanı sıra dış, dış dızılerı ve dışlerın dışetıyle komşuluk morfolojilerı doğal ve çığ besınlerın çığnenırken dışlere takılmayıp onların uzerınden kaymalarına ve uzaklaşmalanna elverışlıdır Özetle, canlıların evrımı ıçınde, dış sıstemı ve ağız ekolojısıyle uyumlu ve karmaşık fonksıyonlara hızmet edebılecek bır gelışme gostermıştır Ancak bıyolojık evrımden çok daha hızlı olarak gelışen uygarlık ve bunun getırdığı yaşam ve beslenme koşulları ağız ekolojısı ve dış sıstemı arasındakı uyumu dışlerın zararına bozmuştur Sert vc lıflı yapıda olup dış yuzeylerıne takılmayan hatta dış yuzeyındekı ağız ekolojısı kaynaklı tek tuk mıkroorgani7maları ve bırıkıntılerı yuzeyden temızleyen, dışetlerıne masaj yapan çığ et, tahıl, bıtkı koku gıbı besınler zaman ıçınde terk edılmış, onların yerıne oğutulmuş ve pışırılmış besınler tercıh edılmıştır Bunun yanı sıra insanların tatlıya olan zaafları, besınlere şekerın (ozellıkle sanayıı uretımı şek^rlerın) de katılımını gundeme getırmıştır Uygarlığın getırdığı beslenme koşulları, dış dış dızılerı ve dış dışetı sınırındakı gırıntılı bolgelere, besın parçacıklarının, tukrukte yuzen hucre ve ağız mıkroorganızmalarının takılmasına elverışlı bır ortam yaratırlar Işte bu bolgelere takılan besın parçacıkları tek tuk hucreler, gene buraya takılan ağız mıkroorganızmaları ıçın besın kaynağı oluştuurlar Mıkroorganızmalar kısa surede sayıca çoğalır ve ozellıkle şekerden urettıkleri hucre dışı polısakkarıtler aracılığı ıle dış yuzeyıne sıkıcayapışırlar DİŞSAGLIGI Bakteri plağı ve diş çürüğü 1 Çalangu S Eroğlu L Akalın E Gokşen Y Engın, a Eraksoy H Salman, N Dundar V Keskın S Haslanede antıbıyotık Kullanım Polıtlkası, ANKEM Dergısı 4 324348 1990 2 Çelık S Antımıkrobık Ilaçların Rasyonel Kullanımı GATABultenı,33 241251 1991 (x) Prof. Dr. Ondokuz Mayıt Ünlversltesl Tıp Fakültesl öğretım Üyesl. Şekıl 1: Bakteri plağının dif ve difetine zarar vermesi Buraya yenı mikroorganizmaların da katılması ve hızla üremelerı sonunda, dış Diş yüzeyine tutunmuf tek tuk mıkroorganızmalar (Tarayıcı yuzeyınde gozle gorunur bo elektron mikroskobu) yutta beyazsarı ya da beyaz grı renklı bır mıkroorganızma kıtlesı ortaya çıkmaktadır Bu mıkroorganızma ve hucre dışı polısakkarıtlerden oluşmuş, dışe sıkıca yapışmış kıtleye ' Bakteri Plağı" adı verılır 24 saat ıçınde gelışen bakteri plağının ıçıne tukuruk gırernez ancak, molekul yapısı ufak olan maddeler gırebılırler Bır bıyotop olan plagın her yerınde mıkroorganızmalar ıçın yaşam koşulları aynı değıldır Bu nedenle mıkroorganızmalar bakteri plağının kendı turlerı ıçın optımal yaşam koşulu Dif yüzeyinde bakteri plağı (Tarayıcı elektron mikroskobu) olan bolgelerınde urerınlerı kullanan mıkroorganızmalar çoğaler Bunun sonucunda plaktakı mıkroorgalırlar Bunlar enzımlerıyle toksınlerıyle nızma turlerı ılgınç bır dağılım ve turlerın ve antıjenetık özellıklerıyle dışetıne zametabolık aktıvıtelerı buyuk bır çeşıtlılık rar verıp dokuda ıltıhabı başlatırlar gosterır Bu mıkroorganızmalar, turlerıne ozellıkle bakteri plağı mıkroorganızve yaşam koşullarına bağlı olarak farklı malar taratından çuruk yada dışetı hastametabolık urunlerı, enzımlerı, toksınlerı lığı, yada her ıkısını bırden yapacak zave antıjenık ozellıklerı vardır rarlı maddelerın uretıldığı bırfabrıkadır Bakteri plağı ıçınde dış sert dokusuna önlenemeyen yada kontrol altına alıkomşu olan mıkroorganızmalar, kışının namay dış çuruklerı ve dışetı hastalıkları yedığı tatlı besınlerden plak ıçıne gırebıdış kaybı ıle sonuçlanıyor Bu durum, len şeker molekullerını, ozel enzımlerıyle bakteri plağının sağlığımızı ne kadar yakalar ve asıtlerı oluşturular Plak ıçıne önemlı şokılde tehtıd ettığını açıkça ortatukuruk ulaşamadığından asıt yıkanamaz ya koyuyor ve dış sert dokusundan ınorganık elemanı Bır uygarlık koplıkasyonu olarak karşıolan kalsıyum fosfat tuzları yıkılmaya. bır mıza çıkan bakteri plağından kurtulmabaşka deyışle dış çurumeye başlar mızın yada zararlarını en aza ındırmenın Dış dışetı kenarında oluşan bakteri çozumu yıne uygarlıkta aranmalıdır plaklarının ıçıne "dışetı oluğu sıvısı" dıye Gunluk ağız dış bakımına ozen gosterısımlendırılen, proteın yapılı bır sıvı gırer menın yanısıra, duzenlı aralıklarla dışheve plağın bu bolgesınde proteın kullanımıkımıne ağızdış muayenesı ıçın başvurul na yatkın mıkroorganızmalar ıçın optımal malıdır ı bır yaşam ortamı oluşturur Burada proteProf. DR., Ist. Dif Heklm. Fak.