Katalog

TRAFİK VE UYKU ARAŞTIRMALARI Uyuma hayatta kaH Uyuklamaların kazada rolleri kesinleşince, arabalara uyku dedektörlerl ve uyku alarmı koyma hazırlıkları ilerledi. er yıl direksiyon başında uyuyan binlerce sürücü trafik kazalarına neden oluyor. öğleden sonra ve sabah erken saatlerde kaza riski en fazla Sabah 4 ile 6 saatleri arasında direksiyon başındaki bir sürücünün kaza yapma olasılığı 10 kat daha yüksek Oysa bu saatlerde otoyolun trafik yoğunluğu günlük ortalamanın beşte biri kadar. ingiliz polisine göre otoyollarda kazaların % 20'sinden uykulu sürücüler sorumlu New Scientist dergisinin haberine göre, İngiliz polısı suıücülere yönelik "uyuma, hayatta kal" sloganıyla yeni bir kampanya başlattı Polisin kampanyasına destek veren Ford ve Renault firmaları, yeni otomobil modellerine uyku detektörlerl ve sürücüyü uyuklama durumunda uyaran uyku alarmları koymayı planlıyorlar. Uyuklayan süKazaların yüzde rücülerin yaptık20'sinden ları kazaların büyük bölumuuyuklayan nün "dikkatsizsürücüler sorumlu: lik öteklaracı Dikkatsizlik, görmeme" veya karşıdangeleni "karşıdan gelen hızını görmeme ve hızını aracın yanlış tahmin etkestirememe, me" gibi başlıkmikrouykuya larla sınıflandıdalanlartn ğından, özellikleri.. direksiyon başında uyuyan sürücü sayısı istatistiklere gerçekte olduğundan daha az yansıyor. Kazalara ilişkin çalışmalar, tüm trafik kazaların % 20'sinin "algılama hatalarından" kaynaklandığını, kazalarının sadece % 2'sinin "yorgunluktan" ileri geldiğini ortaya çıkarıyor. Araştırmacılar, direksiyon başında algılama hatalarının sürücüleri kaza sonrasında uyumadıklarını söylemelerine rağmen, çoğunlukla uyuklamaya bağlı olduğunu söylüyorlar. I Uyuduğu nasıl anlaşılır? Ancak otoyoldaki kazalaıda sürücünün uyul;layıp uyuklamadığı nasıl anlaşılabilir? Bu konuda araştırmacalırn bazı kesin ipuçları var. örneğin kaza tek bir araçla ilgiliyse, araç yoldan çıkmışsa veya banke*te düşüp devrilmişse, bir ağaca veya duvara çarpmışsa, yolda fren izleri yoksa bu tür kazalarda sürücünün uyuduğu kesinliklesöylenebilıyor. Kaliforniya La Jolla araştırma merkezinde yapılan bir çalışmada, ABD'de her yıl 50 bin kişinin öldüğü trafik kazalarının % 13 'ünden uyuyan sürücüler sorumlu tutuluyor. Kazaların çoğunluğu gece 1 ile sabah 6 arasında ve öğleden sonra 13 ile 16 arasında meydana geliyor. Öğleden sonraki kazalara neden olan sürücülerin lama yetenekleri kısıtlanıyor. Bir kazanın yoyu açmayı, şarkı. soylemeyı, aracın uykudan mı yoksa otoyol hipnozundan mı camlarını açarak temiz hava almayı deniolduğu akademik bir konu olmasına karyorlar. Âma gerçekten uykusu gelenler şın, hukukçulan da ilgilendiOtoyol hipnozu için bu çabaların etriyor. Kazalarla ilgili yargıkisi en çok birkaç Uykulu surucülere ilişkin çalışmalarda lamalarda kişinin otoyolda Sabah erken saatlerde çok dakika sürüyor Mik"otoyol hipnozu" veya "bilinçsiz araç kularaç sürerken dış koşullarrouyku başladığınkaza oluyor..18 saat hiç lanma" adı verilen bir durumdan söz edidan tümuyle koptuğu hipnoz liyor. Bazı araştırmacılara göre bu, uyuuyumamış olmak, kaza riskini da bunu daha uzun benzeri bir duruma girmesi, uyku devreleri ve tümak ile aynı anlama geliyor. Bazıları ise yani masum bir "otoma çok arttırıyor.. müyle uykuya dal"otoyol hipnozunun" uzun yolun tekdüzetizm" içinde oluşu, mahkema durumu ızlıyor. lığinden ileri gelen derin bir trans durumu mmm m mede hafifletici neden sayı^ ^^am olduğunu öne sürüyorlar. Arabayı çek ve labilir. Otoyol hipnozunun etkisine giren sürüuyu! Direksiyon başında uyanıklıktan uykuya cülerin çevreyle ilişkileri kesiliyor ve algıMikrouykuyu hisseden bir sürücünün geçerken neler oluyapması gereken şey, aracını güvenli bir yor? yol kenanna çekerek uyumak. Mıkroönce görsel algıuykulu iıalde yolculuğa devam eden sülama azalıyor, "gözrücu, aracı giderek yavaşlatıyor ve en ler yuvarlanmaya" sağ şeride geçiyor. Böylece sürücü uybaşlıyor, göz kapakkulu bir halde yavay yavaş sağ şeritten ları giderek kapanıgidebileceğini sanıyor. Oysa burada yol yor. Sonra göz kakenarında durmakta olan araçlara çarppakları yeniden ma tehlikesi başgösteriyor. açılmaya başlıyor ve sürücü uyanıyor. Beynin 24 saatlik biyoritminin günde ikl Uyuklama başlandefa uykuya ayarlı olduğu biliniyor Uykugıcında görülen bu lardan bırı gece, öteki ise öğleden sonra tür mikrouyku saatlerine rastlıyor. Öğleden sonra kazadevreleri birkaç saların artışı bu uyku dönemine bağlanmakniyedevamediyor. ta Alkol ve sakinleştiriciler de uykunun Ard arda tekrarlaetkisini arttırıyorlar Uykulu sürücülerin yan mikrouyku devbüyük bölümü kamyon şoförlerı. Kamyon relerınde bilinç busurücülerinin şişman olması, uykuya eğilanıyor ve beyin limi arttıran bir faktör. Ayrıca "kamyonladışarıya kapanıyor rında yaşayan" sürücüler düzensiz uyuSürücüler bu aşamaları nedeniyle kaza riskiyle daha fazla mada uykuya teslim karşılaşıyorlar. (N. Scientist, no:1802'den olmamak için radözetlendi) Otoyol dehşeti: Uykusuzluk kaza yaptınyor. yaş ortalamasının 46nın üzerinde oluşu dikka*çekiyor. Istatistiklerde dikkat çeken bir nokta da, tehlikeli kimyasal madde taşıyan araçların çoğunlukla sabah 6 sularında, yollar oldukça boşken kaza yapmaları. Uyuklama nedenıyle kaza yapan sürücülere İngiliz polisi tarafından uygulanan bir ankette, sürücülere kazadan önce en son kaç saat uyudukları, bu uykunun kalitesi ve süresi, kazadan önce en son ne zaman mola verdikleri ve sürücünün vardiya usuluyle çalışıp çalışmadığı soruldu. Alkol almış olan sürücüler ise ankete dahıl edilmedi Anket sonuçlarına göre sabah 6 sularında kaza yapanlar çoğunlukla vardiya usulü çalışan ve bu nedenle düzensiz uyuyan şoförler. Sabah 10 ile 13 ve gece 20 ile 22 arasında uykuya bağlı kazalarçok seyrek Sürücünün onsekiz saatten fazla süredir uyumamış oluşu, trafik kazası olasılığını en çok arttıran yolculuk süresi Sabah 4 ile 6 arası kaza yapanların çoğunluğu ise sabah erken kalkıp yola çıkanlar. On saati aşan yolculuklarda da kaza riski artıyor. Kazaların dörtte biri ise yolculuğun ilk saatinde, bunların da önemli bölümü özellikle sabah saatlerinde ilk 20 dakikada meydana geliyor. 2592