Katalog

BİLGİSAYAR DÜNYA8I Devlerin arasında bir Türk sirketi Mine Saulnier, Paris £ # ^ 1 onatramts handling inpprolog" ••^ h f l i d tanımıntn b baş harflerinden oluşan CHP, üç yıldan bu yana uluslararası düzeyde öncülüğunü koruyan bir tomel yazılım dilinin adı. Fransa'da yapay zekâ tekniklerinden yararlanan CHP teknolojısini gelifOren ekibin başında, bilgısayar uzmanı bir Türk billm adamı bulunuyor Dr. Mehmet Dinçbaş ve ekibı, geçen yıl, Munıh'te çalıştıkları araştırma merkezınden aynlarak, Paris'te, kendi şirketlerı Cosytec'ı (Complex systems tochnology) kurdular. Fınans kurultışlanndan otomobil fabrikalarına dek, ış dunyasında karşımıza çıkan değışık sorunlara, ne kadar çok verili ve karmaşık olursa olaun, CHP teknolojisi aracılığıyla optimal, ya da opümale yaktn çözümler getiren Cosytec'ın çalışmaları yanında, yapay zekâ teknıklerıntn bugünkü durumu ve endüstn alanındakı uygulamalan konulannda Dr. Mehmet Dınçbas'ın görüslerini aldık. Sayın Dlnçbaş, ilk önce bize, yapay zekâ teknlkierlnln bilglsayarlara neler geürdiğinl, yazılım calışmalarını nasıl etkiledlğini anlabr mısınız? Bir sorunun, orneğın fortran ya da pascal dıllerıyle yazılacak klasık bir bilgısayar programıyla, ya da yapay zeka teknıklermden yararlanan yazılımla çözulmesı, bırbırınden çok farklı ıkı temel yaklaşımın urunudur Klasık yaklaşım sorunun "nasıl" çözumleneceğını saptayıp o çozume gıden yolları teker teker belırler ve yazılırna doker CHIP teknolojısınde ıse, onemlı olan sorunun nâsıl çozuleceğı değıl. "ne oMugu"dur Başka bir deyışle ' Constraınts prgrammıng" bazı matematık ve mantık kuralları belleğıne yuklenmış bılgısayara, sorunun "ne olduğunu" anlatır, çozumunu, şu, su yolları ızleyerek bulacaksın, demez Daha sonra bilgısayar, kendısıne sunulan verılere ve taban/ tavanları belırlenmış zorunlulukları (constraınts) goz önunde tutarak, soruna, belleğındekı kurallardan yararlanarak, en elverışlı çozumu bulacak yolu çızer Bu, CHIP teknolojısınde 'zorunlulukları cözücii' (constraınt solvıng) adını verdığımız bırımın gorevıdır Bu durumda, slz uzmanı olmadığınız konularda blle, o konunun en zor sorunlannı çözecek bir programı kolayca yazablllyorsunuz deıieblllr ml? Evet, bir bakıma oyle Gunlerle, bılemedınız hattalarla ıfade edılecek kadar kısa bir zaman ıçınde ılk çözum prototıpını ortaya çıkarabılıyoruz Kaldı kı, çogu kez, getırdığımız çozumlerın optimal çözümler olduğunu da kanıtlayabılıyoruz Halbukı, aynı sorunlar klasik bir yaklasımla çozulmeye çalışıldığında, aylarca suren bir ınceleme, çozumleme ve yazılım donemı gerekmektedır Gelıştırdığımız bu yazılım dilinin başlıca ozellığı, klasık çözum tekniklerlyle (örneğın yoneylem araştırması), mantık ve malamatik kurallarını, yapay zeka adını ver25818 Dr. Mehmet Dinçbaş ve eklbl yapay zekâ teknlkleri geliştirerek Avrupalı iş dünyasına çözümler sunuyor? Arkadasımız Mine Saulnier Dr. Mehmet Dinçbaş goruşuyor ıle Örneğın. yukarıda sozunu ettığimız mondigımiz yenı teknıklerle bırlıkte harmanlataj zıncırıne, belırlı bir işı yapabilen üç masında yatmaktadır yenı robot ekledığınızı duşunun Klasik özetlemek gerekırse, CHIP teknolojısıprogramcılar, bınlerce fortran satırları nın getırdığı uç temel yenılik, kolay anlasıarasına gırerek yenı denklemler kurmak, lablllrllk (hem sorunun çozumu hem de yenı yazılım halkaları eklemek zorundakullanım aşamalarında), yuksek etklnlNc dırlar Biz boylesıne önemli bir değışıklıveesnekllktir. ğı ıkı satır ıle ana yazılıma ışleyebılıyo Pekl, bu yaklaşım ve çözüm farklıhğı, ruz programı kullananlar açısından rw gibl On altı aydan bu yana Fransa'da faallkolaylıklar sağlamaktadır? y«l gÖ8teren Cosytec klmlerta çalıştı, Her şeyden once hızla sonuca gitme hanal sorunları çözdu? olanağı sağlamaktadır Hızla derken sa örneğın Fransa'nın en buyuk şırketlenıyelerden, bılemediniz dakıkalardan soz rınden olan, Mlrage savaş uçakları uretıetmek ıstıyorum Bu olgunun en buyuk yacısı "Dassault avlatlon" bıze geldi rarı, getırdığımız çozumun, ^unun koşulAmaçları, alıcıların ısmarladıkları uçaklalarına kolayca uyarlanabılır bir esneklık rı en optimal zamanda ve en optimal ekotaşımasıdır örneğın, bir fabrıkadaki monnomık koşullarda uretmektı Orneğın bir taj bandının ışleyışın optımize ettığımızi uçağın alıcıya teslım edıleceğı tarıhten varsayarsak, bir robotun bozulması duruçok önce bıtırılmemesı gerekıyor, aksı munda, zıncırın en yuksek verımle çalıştakdırde bıten uçakların korunduğu hanması ıçin gereklı yenı duzenlemeyı bir ıkı garların sayısını çoğaltmak gerekmekte, dakıka ıçınde bulabılırsınız, çunku bılgısonra, uretımin yıllar ıçındekı dağılımı sayara, soz konusu robotun bozulduğunu kolaylıkla ışleme, uyumlu bir çızgı ızlemelı kı, eldekı teknık kaynakboylece değışen kolar ya da kalıfıye ınsan şulları anında yazılıgucu, guncel dalgalanma ıletme olanağınız malardan olabıldığınce var Ustelık, bılgısaaz etkılensın, uretım sıkıyarla bu ıletışımı kuşıklığı ya da boşluğu rabılmenız ıçın uzdoğmasın rhan olmanıza da Iklncl uygulama, Frangerek yok, çunku bu sa'nın önemli bir devlet ıletışım, grafık bırım fınans kuruluşu olan, aracılığıyla, doğru"Caısse d«s depots et dan bilgısayar ekranı conalgnatıon»"un borsadakı etkınlıklerıyuzerınde, "doğal" dıye nıteleyebıleceğıle ılgılı Dıyelım kı, elınızde değışık hısse mız bir dılde gerçekleşebılmektedır senetlerınden ve tahvıllerden oluşan bir CHIP ıle getırdığımız çozumlerın en portföy var Geçmış yılların tum istatistik önemli özellıklennden uçuncusu ıse, saverılerinden yararlanarak ve borsanın dece gunluk verılere değıl, sorunun zageleceğı konusunda değışık varsayımları man ıçınde uğrayabıleceğı temel değışikgözönünde bulundurarak, belırlı bir amalıklere de kolayca uyarlanabılır olmasıdır ca ulaşmak Için hangı hısse senetlerını satmanın, ya da hangı tahvıllerı ne oranda almanın daha doğru olacağını bılmek ıstıyorsunuz Getırdığlmız çözum çok bılınmeyenlı ve çok verili bu konuda sızı aydınlatıyor Istedığınız varsayımı değıştırerek, değışık şıkları kclayca ınceleyebılıyorsunuz CHIP teknolo|lsi bir araşbrma cabasının ürunfl olduğuna gore, çok hızla gellşen bllglsayar teknolojisi dunyasında, bu bilglsayar dlllyle ellnizde tuttuğunuz önculüğü nasıl koruyacaksınız? Değışık alanlardakı uygulamalar yanında, araştırma çalışmalarına da genış ölçude zaman ayırıyoruz örneğın, daha ılk kurulduğumuz yıl, araştırma çabalarımıza destek olarak, Fransız hukumetınden subvansıyon aldık Yıne Fransız hukumetının bılımsel araştırmayı destekleyen vergı kanunu gereğınce, ardştırmaya yatırdığımız harcamaları gelırlerımızden duşebılıyoruz Bu arada, CHIP yazılım paketinın değışık tıp ve marka bılgısayarlar uzerınde kullanılabılmesı ıçın gereklı çalışmaları ıvedılıkle yaptık Alman Slemens, Fransız Bull ve Ingılız I.C.L. şırketlerının ortaklaşa finanse ettıklerı, Munıh'tekı araştırma laboratuvarından ayrıldığımızda, bilgısayar pazarının yuzde onundan azını elınde tutan marka bılgısayarlarda kullanılabılen CHIP, bugun IBM makınalarından, nerdeyse her yerde satılan personel computer'lara dek değışık tur ve marka bılgısayarlara yerleştırılebılmektedır Ayrıca, uluslararası araştırma programlarına da katılan şırketımız (son olarak. Avrupa Topluluğu'nun finanse ettığı "Esprıt III" programı çerçevesınde ve onderlığımızde uç yıl surecek olan bir projemız kabul edıldı) değışık Avrupa ulkelerındekı unıversıte ve araştırma merkezlerıyle yakın ılışkı ıçındedır Pakl Sayın Dinçbaş, CHIP yazılımından ve andüstriysl alanda gerceklestirdiğlnlz uygulamalardan, Türkrye'de de, gerek üniversitelerde, gerek Iş dunyasında karsılaşılan deglşik sorunlann çözümlerlnde yararlanmak mumkün olabilir ml? Kuşkusuz evet Bir otomobil fabrıkasındakı montaj bandının en tyı randımanla çalışmasından, kurulacak bir koprunun ya da yapılacak bir yolun eldekı maddı olanakları ve ınsan gucu en lyı bıçımde kullanılarak en kısa zamanda bıtırılmesıne, bir su dağıtım şebekesının değışen guncel koşullarda en yuksek duzeyde hizmet sağlayabılmesınden, ekonomı ve finans dunyamızın, dığer ulkelere oranla daha hızlı değışen koşullarında en 1yı ve en verımlı yatırımların ya da dovız akışının gerçekleştırilmesinde yardımcı olacak uygulamalara dek, çok değışık alanlarda gerektığınde Turkıye'ye de hizmet göturebıleceğımızı sanıyorum Ayrıca, bugun, ozellıkle Fransa'daki üniversitelere ve muhendıslık okullarına CHIP dilinin yaygın bir bıçımde gırmesını hedefleyen bir gırışımimız var Böylece, ilk asamada CHIP teknolojısının Turk universıte ve araştırma kurumlarınca kullanılması da sağlanabilir.