Katalog

BEYİN ARAŞTIRMALARI Düşüncenin düşüncesi: Bilinc nasıl olusuyor? Sinir hücreleri arasındaki karanlık ve gizli işbirliği ve gruplaşmalar.. Bilincin nasıl oluştuğu çok eski ama henüz tam yânıtlanmamış bir soru. , ılinç nedir? Bu soruyla once felsefe|Ciler ılgılenmıştı Şımdıyse norobıyologlar "bilinç nedir, nasıl ortaya çıkar, nereden kaynaklanır?" gıbı sorularla uğraşıyorlar Kaliforniya Teknoloji Enstıtusu'nden norobıyolog Prof. Christof Koch, sınır hucrelerının ortak çalışmasının nasıl olup da bılıncı ortaya çıkardığını araştırıyor Beynımıze gelen algılar sureklı olarak bılıncımız tarafından suzulur Sozgellmı bu satırları okurken dışarıdan gelen gurultulerı ya da ayağımızın bastığı yerı dıkkate almayız Bılıncımız dıkkatımızı yonelttığımız şeyler uzerınde çalışır Duşuncelere dalmış bır şekılde ev kapısından arabamıza gıderken ızledığımız yolun ayrıntılarıyla ılgılpnmeyız Araba kullanırken "yeşllde geç, kırmızıda dur" gıbı trafık kurallarını otomatık olarak yerıne getırırız Gunluk yaşantıda beynımızın bır bolumu sureklı otomatik pllota" bağlanmış olduğunu hepımız bılırız Yalnızca ozel durumlar, orneğın arabanın onune aniden fırlayan bır çocuk, bızde dıkkat uyandırır Bılınçlı ve bılınçsız zıhınsel sureçlerın beyının maddı duzlemınde nasıl gerçekleştığı ve aralarındakı farklar henuz tumuyle bır bılmeceye benzıyor Bılıncın ınsan beynındekı 100 mılyar sınır hucresı arasında elektrıksel etkınlığın sonucunda ortaya çıktığı varsayılıyor Or neğın bır grup hucre "uçan mavl kuş" gıbı bır algı ıçerığıyle ılgılenırken, başka bır hucre grubunun "blsiklete binen çocuk algısından sorumlu olduğunu duşunebılıriz Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü Profesörlerinden Christof Koch, soruyu nörobiyolojik açıdan yanıtlama girişiminde bulunuyor.. yor Bunun yanında beyın kabuğunun (korteks) bılıncın bırıncıl organı olduğu kabul edılıyor Beyın sapı ve beyıncık gıbı dığer beyın yapıları vucut ışlevlerının duzenlenmesınden sorumlu ve buradakı hucreler bılınç ıçerığını doğrudan etkılemıyor örneğın dıkkatımızi karşımızda konuşan bırıne yonelttiğımızde onun yüzü, sesl ye o ınsan hakkında duşuncelerımızle bırlıkte o an dakı bilinç ıçerığımızı belırlıyor Konusan kışinın gozumuzdekı ağtabaka uzerıne duşen goruntusu beyın kabuğunun gor meyle ılgılı bolumunde (gorsel korteksın V 1 alanı) elektrıksel ımpuls etkınlığını kısa surelı olarak yukseltıyor Bu yıne ona bağlı daha ozel beyın alanlarında elektrık etkınlığını arttırıyor Boylece orneğın V5 bolumundekı hucreler ozellıkle konusan kışinın başını sallaması gıbı "hareketll uyaranlara" yanıt verırken V 4 bolumundekı hucreler yuzun rengıne yanıt verıyor Eşzamanlı olarak, konusan kışinın se sıyle beyın kabuğunun on lobunda ışıtsel kesımdekı A 1 bolgesı uyarılıyor Sonuçta karşımızda konusan kışı beynımızın çeşıtlı bolumlerındekı elektrıksel etkınlıkte değışımlere neden oluyor gosterıyor? Bılım adamlarının bu soruları çozmede karşılaştıkları on büyük güçlük, bılınçlı ya şantıların oznel dunyası ıle noron duzeyındekı olçulebılır olaylardan oluşan nesnel dunya arasındaki karmaşık ılışkıden kaynaklanıyor Yıne de bılım ınsan bılıncını çozumlemede onemlı adımlar atıyor Temel varsayımlara göre insan bilinci evrımsel gelışme gosteren (yanı ındırgenmış bıçımlerıyle hayvanlarda da bulunan) bır dızı sureçten oluş Bütünsel Algılama Ayn ayrı uyarılan bu hucre topluluklarından nasıl olup da butunsel bır algılama oluştuğu norobıyolojık araştırmalarda yanıtlanması gereken en buyuk soru Sözgellmi bir insanın sesl, yuzünün rengl. hareketleri birbiriyle beynlmizde nasıl baglanıyor? Bu yuze aıt algıların bır de çevredekı dığer algılar arasından dıkkat yoğunlaşmasıyla suzulup geldığını duşunursek, bu tur' bağlantı kurma sorununun" ne denlı çetrefıl bır ış olduğu anlaşılır Beyınde aralarında bırkaç mılımetre mesafe bulunan noron kumelerının bır kısmı bılıncı oluştururken dığerlerı sessız kaldığına gore beynın, kortekste bulu nan aktıf noronlar arasında seçım yapmasını sağlayan bır mekanızma ofinalı Bu mekanızma sanıyenın onda ıkısı kadar bır surede çalışıyor, çunku dış dunyada bır olayın meydana gelmesı ıle beynın bunu bılınçlı olarak algılaması arasında geçen sure bu kadar Şımdı bu varsayıma gore, soz konusu seçım mekanızması noronların elektrıksel boşalımına ılışkın uzayzaman oruntusu ıçınde aranmalı Beynımızı, uzerınde her bırı tek bır noronu temsıl eden mılya/larca mınık ampulun bulunduğu dev bır yılbaşı ağacına benzetelım Noel ağacı uzerındekı mınık ampullerın zaman ıçınde yanıp sonduğunu duşunelım Her bır ampulun yanması ondakı elektrıksel aktıvıtenın yukselmesını sımgelesın Ağacın uzerındekı ampullerın şayet % 99 u rastlantısal bıçımde yanıp sonuyorsa, bunlar arasında senkronıze (eşzamanlı) olarak gruplar halınde yanıp sonen % 1 lık bolum kolayca gerıye kalanlardan ayrılacaktır Bilinç nerede "oturuyor?" Acaba belırlı bır algı ıçerığıyle ılgılenen noronlar (sınır hucrelerı) beynın çeşıtlı yerlerıne dağılmış durumda mı, yoksa belırlı kumeler halınde mu Ya da anlık bılınçle ılgılı hucreler dlğerlerınden farklı mı davranıyor 9 Yoksa beyınde ' bilincin oturduğu" bır bolge mı var? San Dıego Halk Enstıtusu'nden Francis Crlck ve CalTech'ten Christof Koch, bu soruları yanıtlamaya çalışıyorlar öznel yaşantı dunyamızı hucre gruplarının e.ektrıksel etkınhğıne bağlamak ve boyle ıncelemek kuşkusuz çok guç bır ış Sozgelımı bır yerımız ağrıdığında ya da uçan bır kuşu ızledığımızde veya bır çıçeğı kokladığımzda acaba temel ışlevlerı aynı olan farklı hucre grupları mı etkınlık Kedi: Klasik Bir Örnek Bu tur bır mekanızmanın, sınyallerın noronlarca kodlanması açısından onemlı olduğu ılk defa 1982 de Gottıngenlı fızıkçı Christof van der Malsburg tarafından ortaya atılmıştı Max Planck Beyın Araştırmaları Enstıtusunde (Frankfurt) yapılan deneylerın sonucunda bugun sınır hucrelerının gerçekten boyle bır mekanızmaya uyduğu bılınıyor Daha 19. yüzyılda insan beyninde çeşttll iflevlera aynlmış alanlann varlığı tasarlanıyordu. 25720