Katalog

S A Ğ Ll K Alkol, kadınları daha çok etkiliyor Çünkü midelerinde alkol parçalayıcı enzimlerin sayısı az. Bu nedenle "trafikte alkol barajının kadınlar içln daha düşürülmesi" öneriliyor. lkolun Kadınlar uzerınde daha olurnsuz etkı yaptığı uzun süredır bılınen bır gerçek Bir Italyan Amerıkan ortak araştırma grubu söz konusu olgunun blyoklmyasal temellerinl tam olaraK açıkladı Kadınlarda mıde mukozası erkeklere göre daha ınce ve mukoza tabakasında bulunan alkolyıkıcı enzimlerin üretımı daha düşük Bu nedenle bır erkekle aynı mıktarda alkol alan kadında kan ve karacığerdekı alkol düzeylerı erkeğe göre ortalama yüzde 30 daha yuksek Ancak erkeklerın vucudu daha büyuk olduğundan, hafif bır kokteyl, kadında erkeğe göre ık! katı daha guçlü etkı gösterıyor New England Journal of Medlclne adlı tıp dergısınde araştırmacı Charles Lleber, alkolık kadınlarda karacığerın erkek alkohklere göre daha fazla hasar görduğunu belırtmekte Alkol bağımlısı kadınların mıde mukozasında alkolu parçalayan dehidrojenez enzimı neredeyse hıç uretılmezken, aynı durumdakı erkeklerde ıse sağhklı insanlardakının yarısı oranında dehıdrojenaz enzimı uretılıyor Mıde mukozasındakı bu alkol parçalayıcı enzımın varlığı, karacığer ve kandakı alkol yukünu azaltıyor Araştırmacıların söz konusu bulgulardan çıkardığı 80nuçlardan bırı de özellıkle trafikte kadınlar Için alkol barajının daha duşuk tutulması Trafikte ve dıkkat gerektıren dığer etkınlıklerde kadınlara özgu daha duşuk promıl sınırları saptanması gerektığı (İm, Bdw, 3/99) Asirhovyazıyor «Ayaklıbalinabulundu 'nın Mıchıqan ve Duke ünıversıtelerinden paleontologlar, Phılıp D Gıngerich önderlığınde, geçen temmuz ayında Kahıre'nın 95 mıl kadar guney batısındakı Mısır çöllerlnde blr zamanlar yasamış blr balinanın fosil kalıntısını buldular Ne ışı vardı çölde balinanın? Tabıı, bundan 40 mılyon yıl önce oraları çöl değıldı O tarıhten bu yana ufala ufala nihayet kendınden bır anı nıyetıne gunumüze Akdenız'ı bırakmış olan okyanusun bır kolu ıdı Ne kı, bu fosil balınada asıl olağandışı olan, tıpkı bızım bacaklarımızdakı turden kemıkler ıçeren ıkı kuçuk arka bacağı ıle her ayağında uçer parmak bulunduğuna daır kemıkler taşıması ıdı. Aslında bız ınsanların kayalarda gömulü bulduğumuz fosil kalıntılar, çok eskı ve sonsuz değerlı bır kıtaba benzer Ama ne yazık kı bu kıtabın bırkaç sahıfesı her zaman eksıktır Ustelık var olan sahıfeler de buruş buruştur, okunaksızdır, ıçındekılerı bır türlu açıkseçık anlayamayız Buna da şaşmamak gerekır, zlra fosil kalıntıları yarım mılyar yıllıktır, ustelık dağlar oluşurken, toprak erozyonu yuzunden ya da deprem, yanardağ patlaması vb nedenlerı ıle dehşetlı tahrıbe uğramıştır Daha da önemlısı, yaşam bıçımlerının çoğu, fosılleşme ıle sonuçlanacak koşuliarda ölmez Işte, butun bunlardan öturu, elımızdekı fosıllere anlam verme çabamızda hep karanlık noktalar, bılmeceler kalmava mahkümdur ABD Balinanın fosil atalarından bugüne kadar hiçblr kanıt bulunamamıştı. Nihayet bu boşluk dolduruldu ve bir zamanlar okyanus olan Mısır Çölü'nde "Basilosaurus" keşfedildi. açıkça belll olan ikl ön yüzgeçleri vardır, ama arka bacaklara daır hemen hemen hıçbır ışaret yoktur Kalça yörelerınde etlerının çok derınlıklerınde bır zamanlar kalça kemığı olması gereken ufak kalıntılar vardır, o kadar Hem bugune kadar bundan daha fazla bır bıçımde arka bacağa daır ız taşıyan bır balına fosılı de bulunmamış ıdı Acaba balınaların aslında memeli olmadıkları bır olasılık mıdır? Hayır, değıldır Balınalar, yavrularını doğururlar, yavrular annelerının ıçınde plasenta aracılığı ıle gelışır ve doğduktan sonra da annelerının sütünü emerler Balınaların dıyaframları vardır ve embrıo ıken hatta tuy belırtılerı bıle taşırlar Balınalar, memelılerın butun özellıklerıne sahtptır, dolayısıyla bunların atalarının bır zamanlar karada yaşamış olduğunu duşunmek akla yatar Ne yazık kı, bugüne kadar bulunan fosil kalıntıları bıze "ışte, bır balına olma yolunda evrımleşen bır memelı" dıyebıleceğımız özellıkler taşıyan bır memelı örneğı vermemıştır Ayrıca açıkça bır balına olan ama kara memelılerınden turedığıne daır gunumuz balınalarından daha fazla belırtı gösteren bır fosil memelıye de rastlanmamıştı Bu, fosil kalıntı bılgı sılsılesınde hem sınır bozucu hem de neredeyse ınsanın ağırına gıden bır boşluktu işte şımdı bu fosil bulundu, adına "Basilosaurus" denen turden bır eskı balına fosılı Bulunan ornek, aşağı yukarı 50 feet uzanluğunda, (15 metre) gunumuz balınalarından oldukça zayıf, daha az havalelı yapıda olup, kafatası da daha küçuktur, göğus kafesı de küçuk, belkemığı ıse uzun ve yılanımsıdır Basilosaurus, 40 mılyon yıl yaşında kadardır, demek kı balınaların ılk evrımleşmesınden on mılyon yıl sonra yuzmuştur okyanusta Ve aradan on mılyon yıl geçmış olduğu halde, hâlâ arka bacaklan vardır Gerçı pek ahım şahım bacaklar sayılmaz ama kemıkler yerlı yerındedır ve yanılmamız söz konusu olamaz Eğer bu bacaklan duz bır çızgı halınde uzatmak mumkun olsa ıdı, tam ıkı feet uzunlukta olurlardı Bacak kemıklerı bır femur (bacağın dızden yukarı kısmındakı kemık), bır tıbıa ve bır tıbula (bacağın dızden aşağı kısmındakı ıkı kemık) bılek kemıklerı ve uç ayak parmağı kemığı ıçerırler Aslında bu Basılosaurus'un cussesıne göre çok kuçuk kalır, yanı bacakların pek ışe yaradığını söyleyemeyız Bacakların sureklı olarak kıvnk durduğu anlaşılıyor karada kesınlıkle hıç ış goremezlerdı, yüzerken ıse pek az ışe yararlardı Belkı bacaklar, sığ sjlarda çamurda debelenıp bataktan kurtulmaya yarardı Bazıları ıse bu bacakların esas olarak çıftleşme sırasında dışıyı sıkıca tutmaya yaradığını duşünmektedırler Eğer boyle ıse, bu bacaklar sadece erkek Basılosaurus'ların ışıne yarardı, dolayısıyla da dışılerde ya daha kuçuk olurdu ya da hıç bulunmazdı Bu nedenle başka fosıller de bularak bu olasılığı araştırmak, ılgınç olacaktır A Sonsuz değerll kitap... Aranan fosil bulunuyor Memeliler ve kara sürüngenleri Sözgelımı memeliler, bundan 200 mılyon yıl kadar önce kara surungenlerınden evrimleşmıştır Ve o gun bu gundür memelılerın hemen hemen butun tıplerı karada yaşamlarını surdurmuştur Gerçı bazı memeliler, yıyecek aramak ıçın, suya gerı dönmüşse de, bu memelı türlerı de kara memelılerınden turemış olduklarını gösteren pek çok belırgın ışaret taşırlar Dıyelim kı susamurtarı hep akarsu ıle bağdaştırılır, ama karada yaşayan akrabaları sansarlarla gelinciklerden pek farklı değıldırler Gerçı denız susamurları, denıze daha tyı uyum sağlamışlardır, ama bunların da benzerlıklerı vardır Aynı şekılde foklar, denız aygırları, denız fıllerı de çok tyı uyum sağlamışlar, öyle kı karada yurumeye yarayan ayakbacak yerıne yüzgeçler gelıştırmışler, suda perı zerafetıyle suzulurken karada paytak paytak ancak hareket eder hale gelmışlerdır, ama gene de yuzgeçlerındekı kemıkler, kara memelılerının bacak kemıklerı ıle aynı tıptedır Asıl bllmeceyl, ballnalar ile yunuslar oluşturuyor. Bu hayvanlarda kara memelılerınden turedıklerıne daır belırtıler, en belırsızdır Bunlar, bır zamanlar kara memelısı ıken, 50 mılyon yıl kadar önce denıze dönmuşler ve şımdı butun memeliler ıçınde suda yaşama en iyı uyum sağlamış olan tip, onlar Memelı denız hayvanları takımını oluşturan balınalar ve yunuslar, balığa benzer bır akış çızgısı bıçımlı beden gelıştırmışlerdir, bır zamanlar ön bacak oldukları 40 milyon yaşında 110 C sıcaklıkta yaşayan ilk canlı alifornıya Körfezı'nde Guayma havzası zeminınden alınan örneklerde 110 C sıcaklıkta yaşayan blr bakterl keşfedıldı Metan gazı üreten bu ılkel basıl, şımdılık an yuksek sıcaklıkta yaşayan canlı olma rekoruna sahıp Bundan öncekı rekor, Pyrodıctum adındakı kukurtindirgeyen bır baktenye aıttı Bu bakterı italya'nın guney sahıllndekı sığ sularda yaşıyor ve 110 C'nın altındakı sıcaklıkları yeğliyor Yaşamak ıçın sıcak bır çevreye gereksınım duyan metanuretıcı bakterılerden biri de karada yaşayan Methanothermus Bu bakterı 97 C'ye kadar dayanıyor Derın denızlerde yaşayan dığer bır bakterı olan Methanococcus ıse en çok 90 C'lık sulardan hoşlanıyor (İm. Nature Vol. 342, Nr. 6251/1989) K Ballna ve yunuslar: Bilmece