Katalog

u raporda bıtkı»el ve hayvansal uretım, su urutılerı, orrtıancılık vc agroendustrı alanlarındakı A + G calışmaları elt alınması gereken araştır ma konuları VL arastırma faalıyetlerının gclıştırılmesı ıçın gereklı onlemler uze rınde durulmuştur Tarımsal Arastırma Gelistirme B ulkelere oranla tarımsal uretımımızın daha fazla zarar gorebılecegı gerçegı goz den uzak tutulmamalıdır Ancak bılınçlı ve bılımsel esaslara dayalı, yenı ve yoresel bıtkı koruma arastırma kuruluşla rının tesısı ıle tarımsal savaşım her ge çen gun hastalık, zararlı ve yabancı ot lar nedenı ıle pek çok urunden daha faz la verım almamı/.ı saglayacaktır Bıtkı koruma arastırma ve gelıştırmt faalıyet lerı bu bakımdan ayrı bır oncm taşı maktadır tışmektedır Ayrıca pek çok meyvenın oldugu gıbı uzumun de anavatanıdır Dogal melezlemeler sonucu, buyuk bır çeşıt zengınlıgı ortaya çıkmıştır Meyvecılık ve bagcılık alanında ozel lıkle gelışen fızyolo)i, bıyokımya, molekulcr bıyolo|i arastırma sonuçlarını temel alacak A + G çalışmalarına ıhtıyaç bulunmaktadır Bu alanda ozellıkle klon anacı ıhtıyacı, tohum maıeryalı ıhtıya cı, çeşıt gelıştırme dogal olarak yetışen turlerın verım ıçın ıslanı, yetıştırme tek nıklerı, ara teknık eleman yetıştırılme sı konuları uzennde durulmalıdır Ulkemızın çeşıtlı sebze uretımındekı payı dunyada kuçumsenemeyecek boyutlarda olmakla bırlıkte bırım alanın dan (.lde edılen scbze verımı tatmın edıcı duzeyc henuz ulaşmamıştır 1 4. Ö r t u altı yetıştiriciligi ve çiçekçılik Turkıyt de ortu altı tarım son 15 yıl ıçınde onemlı olçudc buyume gostermış tır 1975 yılında 3500 hektar olan sera rılması, • Turkıye ve ozellıkle Dogu Anadolu şartlarında başarılı olacak, kultur vc yerlı ırklar arasında yapılacak melezle melerle yenı etçı sıgır tıplcrının meyda na getırılmesının araştırılması, • Sahadakı sıgır besıcılıgı çalısmaları na yon vermek ıçın yaş, cınsıyet ve be sı suresı gıbı faktorlerın ve besı tekno lojısının, verımlılık, karkas ve ct kalıte sıne etkılerının ıncelcnmesı, • Dogu Anadolu ve GAP bolgesınde, Charolaıs, Lımousın, Chıanına gıbı ter mınal etçı baba ırkları ıle yerlı ırklar ara sında kullanma melezlemelerı yapılarak hızlı gelıjen ve kalıtelı karkas veren melez kcsım hayvanların eldt edılme ım kânlarının araştırılması, • Çeşıtlı sıgır ve koyun ırklarında, et verım ve kalıtesı ıle yemden yararlan ma duzeyı dıkkate almarak optımum kcsım 7amanlarının tespıtı, • Gunty Anadolu kırmızı sıgır ırkı, ıvesı, kıvırcık ve sakız koyun ırkı ve tıf tık keçısı gıbı saf yetıştırılmeye elverış lı ıılan vcrlı ırkların optımum bıslın me şartarındakı verım duzeylerının be lırlenmesı ve bu ırklarda vcrımlerın se leksıyonla gelıştırılme ımkânlarının or taya konması, • Marmara ve Ege bolgelerınde yetış tırılen kıvırcık koyuııları ıle (oklu dugurm^ yctenegı gelışmış ırklar, (Fın, Romanov, Sakız gıbı) arasında yapılacak melezlemelerlc et uretımıne uygun prolıfık ana hatlarının gelıştırılmesı, • Termınal etçı baba ırkları ıle (Ingı lız, Alman ve Fransız etçı ırkları) bu ana hatlar arasında yapılacak melezleme de nemelerı ıle melez kesım kuzuları elde etmeye uygun baba ırklarının belır lenmesı, • Dogu Anadolu Bolgesı'nde yetıştı rılen yerlı koyun populasyonunun bır bolumunun et ve yapağı verımı daha lyı tıplere donuşturulmesı ıçın bu koyun larla etçı yapağıcı kultur ırkları (Ame rıkan Rambouıllet ve benzerı) arasında melezleme denemelerı yapılması, • Halen ıthal yolu ıle saglanmakta olan etçı ve yumurtacı ebeveyn ve bu yuk ebeveyn tavuk hatlarının ulke ıçın de yetıştırılmesı ıçın sıstemlı ve uzun va delı çalışmalar yapılması, • Yerlı hayvan gen kaynaklarının korunması ve ulkeye ıthal edılecek yenı gen kaynaklarının kararlaştırılması ıçın unıversıte, TUBİTAK ve TOKB'nun temsılcılerının katılacağı bır kurulun oluşturulması, • Bolge ve ıslctmc koşullarına uygun barınak tıplerının belırlenmesı 1. Bıtkısel üretım araştırmaları 1.1 Tarımda gırdı kullanımını belırlemeye yonelık araştırmalar 1 1 1 Toprak ve su kaynakları potansıyelının gelıştırılmesı, bıtkı besleme ve sulama Zcngın bır arazı vc su potansıyelıne sahıp olan ulkemızde, tarımın belkı de cn başta gelen ve çozumlenmesı gereken probltmı toprak, su kaynakları ve po cansıyelının ctkın bır şekıldı kullanım planlamasının yapılması, korunması, gc Iı>ıırılmcsı ve kullanılmasında, ara/J kul lanma yetenek sınıflamasının yapılma sı, elverışlı arazılerın mıyve bahçelerı nın orman arazılerının tarım dı>ı amaç Iırla kullanılması ve tahrıp edılmcsının onlenmcsıdır Sulama konusunda ıse fızıkı problcm ler, drenag, arazı cesvıyesı, arazı mulkı yetı, parçalanması, bıtkı descnı, suyun ckonomık kullanımı, cnerjı ekonomısı iu dayalı su kullanım yontemlerı, sula ma şebekelerınde yonetım ve planlama konularında A + G'lerın yapılmasıdır 1.1.2. Tohumculuk endüstrisi ve gen kaynakları Tarımın tum alanlarında bol ve kalıtelı urctımın ılk şartlarından bırısı us tun ozellıklerc sahıp tohum, fıde, fıdan ve hayvansa) gcn ka) naklarıdır Ulkemız yenı çeşıt gelıştırmeye uy gunlugu yanında tohumculuk uretınıı yonunden de çok uygun şartlara sahıptır Tohumluk ve fıdan uretımınde et kılı olan pek çok faktorun etkısımn araş tınlması, gen kaynaklarımızın korunma sı vc ıslahı, hayvanulıkta cınsıyetın de netımı, hayvanlarda klon uretımı, gen manıplasyonları gıbı konularda daha kapsamlı araştırmalara ıhtıyaç bulun maktadır 1.1.3. Tarımsal mekanızasyon Ulkemızde toprak ıslcme, hasat, urun ışleme, alet ve makıneler sanayıı konu sunda ozellıklc degışık îjletmc yapısın da uygun guç ve buyuklukte traktor ve tarım makmelerı gclıştırme ve seçme zorunlulugu bulunmaktadır Ayrıca yenı tarırn teknıklerıne uygun olarak, produktıvıteyı ve rantabılıteyı arttıncı mekanızasyon yomemlennın gelıştırılme sı, tarım alet ve makınelerının yapımı alanında ılerı teknolojıye aşama yapıl ması ve bılgısayar destcklı tasarıma ge çılmesı, tarımsal ışletmelere en uygun makınelerın scçımı sırasında kullanıla bılecek yoneylem araştırması teknıkle rının belırlenmesı, urunenerjı ıhşkıle rının ortaya konulması, enerjı tasarru funa ve enerjılerın yeruden kazanılma sına donuk olan mekanızasyon sıstem lerının gelıştırılmesı, makıne ve enerjı ye ılışkın olarak teknık ve ekonormk veri tabanlarının oluşturulması, egıtım ve arastırma programlarmın ırdelenmesı gerekmektedır 1.1.5. Tarımsal yayın hizmetlerı Tarımın modernleşmesı, uretıulerın tarımsal bılgı ve bccerılennın aruırılma sına baglıdır Ozellıkle tarım teknolojısındckı gelışmelerın ı/lcnmcsı ışletım ıçın en uygun teknolojılerın seçılmesı ıjletmt planlarının hazırlanması, uygu lanması, pazarlama ctkınlıklcnnın art tıı ılması bır dızı bılgı ve becerıyı gerek tırmektedır 1 arımsal yayın, çıftçı eğıtımını hedef aldıgından, ozellıklc çok buyuk yatırım 1 Bılım Teknolop Şurası raportörlerı çalıtma sırasında Soldan sağa, Prof Dr Mahnıut Karadenız, Doç Dr Metın Yarebakan, Prof Dr Oktay Be» kardes larla sulamaya açılan yenı tarımsal alan larda bu konudakı A+G çalışmaları tum alanlardan daha buyuk onem taşı maktadır alanları 1988'de 9800 hektara, tunel bı çımınde ortulerın kapladıgı alanlar 15 000 hektara yaklaşmışiır Bununla bırlıkte gerek ortu yapılarının teknık ozellıklerı gerekse ortulu alanlarda ya pılan yetıstırmc teknıklerı ve uygulama lar açısından buyumeye karşın aynı boyutta bır gelışme saglandıgı soylenemez Çunku konstruksıyon teknolojısı, tohumluk ve çeşıt, yetıstırme teknıgı, pa zarlama konularında, daha ılerı duzey lerde arastırma ve gelıştırme çalışmala rına ıhtıyaç vardır Ozellıkle çıçekçılıkte onemlı gelısmeler olmasına karşın A+G'ye ıhtıyaç çok buyuktur 2 Hayvansal uretımle dgılı araştırmalar 2 1 Hayvan ıslahı ve uretım teknıklerı konusundakı araştırma konuları • Sığırulıkta sut ve et verım duzeyle rını yukseltmek ıçın onemlı verım ozellıklerıne aıt fenotıpık ve genetık para metrelerın belırlenmesı ve uyçun selek sıyon programlarının gelıştırılmesı, • Genetık muhendısııgı ve embrıyo transferı gıbı bıyoteknolojık teknıkler den hayvan ıslahında yararlanılma ım kânlarının ara>tırılma&ı, • Ulkede yetıştırılen kultur ve yerlı ırk sıgırlarla bunların melezlcrının besı performansı, yemden yararlanma gucu ve karkas kalıtesı yonunden karşılaştı • Sıgırlarda kısırlıga VL dolayısıyla a ve sut verım kayıplarına neden olan reproduktıf bo7uklukların belırlenmesı ve bunların gıderılme yollarının araştı rılması, • Sıgırlarda onemlı sut kayıplarına ne den olan mastıtıslerın etkenlerı, teşhısı, tedavısı ve ensıdansının azaltılması konusunda araştırmalar yapılması ve boy lece hastalıgı kontrolu ıçın gcıeklı bıl gılerın saglanması, • Turkıye dekı onemlı salgın vc bu laşıcı hastalıkların daha etkılı bır sokıl de kontrolunc ımkan hazırlayacak c pı demıyolojık, teşhıs ve aşı geiıştırmeye yonelık araştırmalar yapılması, • Parazıter hastalıkların çeşıtlı bolgc ve koşullardakı yaygınlık durumunun ıncelertmesı, ıç vc dıs parazıtlere karşı uygun arastırma ve tedavı yonıcmlerı nın gelıştırılmesı, • Mıneral maddc noksanlıklarından ılerı gelcn beslenme hastalıklarının or taya çıkmasını onleyecek ya da bunla rın ctkısını suru bı/ında mınımuına ın dırecek yontemlırın gelıştırılmesı • Hayvan yemlerındekı tarımsal ılaç kalıntılarının vc ycınlcrc katılan hor mon, antıbıyotık vc benzerı kımyasal maddelcnn ct ve sute geccrck ınsan sag llgına zararlı etkılcr yapmasını onlemek ıçın hayvan yemlerımn ve hayvansal be sın maddelerının, belırlı uretım ve ula şım noktalarında bu maddeler yonun den kontrol edümesı, bunlardan kulla nımına ızın verılenlerın emnıyetlı kul lanılma surelerının belırlenmesı, • Onumuzdekı yıllarda bugun bırço gu devlet kurumları tarafından uretılen hayvan hastalıkları ıle ılgılı aşı ve bıyolo)ik maddenın ozel sektor tarafından da urutebılcccgı AT vı j,ırdıgımi7dc dıgcr uye ulkelerce uretılen aşı ve bıyolojık maddeler ın serbestçe ulkemızde kulla nılacagı gozonunde bulundurularak mevcut hayvan aşıları kontrol merke zı,altyapısı vt araç gereç eksıklıklerı ta mamianarak her turlu aşının kalıte kont rolunu etkın bır şekılde yapacak duze ye getırılmelıdır 2.3 Hayvan hastalıkları konusunuakı arastırma konuları: makro ve mıkro elememler yonunden ıntelenmesı 1.2. Tarla bitkileri Ulkemızde yuksek uretım ve tuketım mıktarı ıle ulke ekonomısınde çok onemlı yerı olan genış bır uretıcı kıtle sını ılgılcndıren tahıllar, ışlenen alanla rın % 79 7'sını kapsamaktadır Artan nu fusun ve hayvan varlıgımızın beslenme sının guvence altına alınması yeterlı mık larda uretımle mumkundur Ancak ul kemız tahıl zıraatı henuz ılerı yetıştır me teknıklerıne tam ulaşmış degıldır Tum tarımsal uretımde oldugu gıbı ..a hıl uretımının arttırılması yonunden yuksek bır potansıyelın oldugu ger çektır Insan ve hayvan beslenmesınde, toprak verımlılığının korunmasında, nadas alanlarının daraltılmasında ve dışsatım da oldukça buyuk oneme sahıp endust rı bıtkılerı baklagıller ve yem bıtkılerı ekım alanlarının arttırılması ve ucuz, ka lıtelı standart urunun pazara devamlı su nulması gcrckmektedır 3. Su urunleri üretimi konusundaki arastırma konuları: Su urunleri kaynaklarının rasyonel kullanımı ıle saglanacak uretım artışı, halkın yeterlı beslenmesıne, ıhracat ge lırlerıne ve ıstıhdama onemlı katkılar saglayacaktır Bu konuda yapılması ge reklı çalışmalara ılıskın onerılcr aşagıda kı şekılde ozetlenebılır • Su urunleri konusunda ogretım ve egıtım yapan kuruluşlann sayısı ve yuk sek okullar yerıne fakulte duzeylerıne çıkarılarak egıtım kalıtesı aruınlmılı, egıtım, arastırma gelıştırme faalıyetlerın de çalışan eleman kalıtesı uluslararası standartlara uygun sevıyeye çıkarıl malıdır • Arastırma ve gelıştırme faalıyetlerı ne ayrılan odenekler ve ozellıkle carı harcamalar arttınlmalı, bu faalıyetler ıçın yararlanılan laboratuvar ıle alet, araç ve gereçlerı modernızc edılmclıdır • Su urunleri uretım alanlarının ısla hı ve korunmaları ıçın yatırımlara on celık vcrılmelıdır • Iç sularda balıklandırma faalıyetle rının yaygınlaştırılması ıçın gereklı te mel araştırmalar vapılmalıdır • Kultur balıkçılıgına oncm verılme lı ozendırıcı yasal tedbırler alınmalı, 2.2. Hayvan beslenmesi konusundaki arastırma konuları • Ulkedekı çayır mera planlarının, hayvancılık ıçın yem temını ve erozyon kortrolu yonunden ıslah konusunda araştırmalar yapılması, • Ulkedekı yem kaynaklarından en et kılı bıçımde yararlanılabılmesı ıçın ure tılen kaba ve kesıf yem maddelerının ve sana\ ı atıklarının bısın maddi.li.ri konı pozısvonlırının bolgıltrı. yırı btlır lenmesı ıçın sıstemlı çalışmalar ya pılması, • Erken kuzu kesımını onleyecek, uy gun buyutme ve besı yontemlerının araştırılması, • Ulke topraklarının, eksıklıklerı hay vanlarda mctabolık hastalıklara yol açan 1.1.4. Bitki koruma Ulkcmızın Asya ıle Avrupa arasında kı bır geçış yerı oldugu ve zengın bır flora ıle faunavı ıçerdıgı duşunulurse, has le faunay talık, zararlı ve yabanu otlardan dıger k, ' Dosya 3b Hazıran 1990 1.3. Bahçe bitkileri Anadolu'da mevcut değışık ekologıler nedenı ıle dunyanın çeşıtlı bolgelerınde ekonomık olarak yetıştırılme ımkânı ohn 138 mtv\t turundtn 75 adetı yı