Katalog

SAÖLIK VE TIP HABERLERİ Parkinson'u geciktiren ilaç Oopamin, yıkıcı enzimi inhibe eden selegilin, Parkinsonizm semptomlarını 1 yıl kadar geciktirlyor Kolay AIDS tanısı Şimdiye dek yapılan testlerde virüsün kendisi değil, ona karşı olan antikorları saptanıyordu. vustralyalı araştırmacılar, ınfeksıyondan kısa sure sonra AIDS vıruslerının kalıtım maddesını kanda saptayan yenı bır test yöntemı gelıştırdıler AIDS'ın erken tanısı ıçın AIDS vırusu bulaşmasını hızlı, basıt ve guvenılır bıçımde saptamaya yönelık tanı testlerıne bugun buyuk gereksınım var Şımdıye kadar kullanılan tanı yöntemlerı çoğunlukla gunlerce beklemeyı gerektırıyor AIDS vırusu ıle muhtemel bulaşma ve ınfeksıyon ıle guvenılır tanı arasındakı uzun zaman dılımı, hasta ve yakınları ıçın özellıkle rahatsız edıcı bır bekleme dönemı Sozkonusu tanı yöntemlerınde bağışıklık sıstemının öldurücu vıruse karşı an D oparnının beyınde önemlı fonksıyonu vardır Yeterlı mıktarda dopamıne sahıp olmayan kışılerde, kaslarda sertlık ve tıtreme gıbı ıstenmeyen Parkinsonizm semptomları gelışebıhr Dopamın, beyınde monoamın oksıdazB (MAOB) olarak bılınen bır enzım tarafından yıkılır ABD'dekı doktorlar, bu enzımı ve böylece dopamın yıkımını ınhıbe eden bır ılaçla ılgılı klınık çalışmalar yurutuyor İlaç, ınsanlarda Parkınson hastalığının ortaya çıkmasını 1 yıl kadar gecıktırebılır DATATOP olarak bılınen çalışmada, hastalar selegilin adlı ılacı ıkı yıl sureyle kullandı Şu ana kadar elde edılen sonuçlar, 1989 yılı başında yayımlanan daha kuçuk bır çalışmadakı bulguları desteklemektedır Çalışmanın bıtmesıne bır yıl daha var, ama Parkınson hastalığı söz konusu olan kışılerde daha fazla selegilin kullanılacağı şımdıden ortaya çıktı Selegilin başlıca, beyınde dönuşumsuz ve selektıf bır şekılde monoamın oksıdazB ınhıbısyonu yaparak etkı gosterır Bu enzım, dopamın de ıçerısınde olmak uzere butun monoamınlerı yıkar Beynın nıgrostrıatal bölgesındekı dopamın salgılayan sınır hucrelerı tahrıp olduğunda Parkınson hastalığı ortaya çıkar Selegilin ayrıca dopamının nöronlar ıçıne alınmasını bloke eder ve böylece etkısını uzatır öte yandan levodopa yalnızca, beyınde dopamine çevrılir Çeviri: Dr. Ahmet Türker A DATATOP çalışmasının ara sonuçları ıl gınçtır Çunku, gunumuzde uygulanan tedavılerın hıçbırı Parkınson hastalığının kötuye gıdışını engelleyemıyor ingıltere'de selegılını pazarlayan Brıtan nıa Pharmaceutıcals şırketı, şımdı de İlaç Guvenılırlığı Komıtesı'ne başvurmaya hazırlanıyor llacın yenı kullanımının onaylanacağı umıt edılıyor (New Sclentist 17 tnart) tıkor oluşturmasını beklemek gerekıyor, çunku bu test yöntemlen vucudun savunma reaksıyonuna bağlı Immunolojık testler vırusun kendını değıl, ona karşı oluşan antikorları saptıyor Bu antıkorlar oluşuncaya ve dolayısıyla kesın tanı konuluncaya kadar geçen değerlı sure de kaybedılıyor Vucudun henuz antıkor oluşturmadığı dönemde yapılan testler ıse yalancınegatıf sonuç vererek hasta ve yakınlarını yanıltabılır Yenı bulunan tanı yöntemı ıse genetık bılgı taşıyıcısı DNA molekulunun çoğaltılması gıbı temelde basıt bır molekülsel bıyolojı teknığıne dayanıyor Bu teknığın adı "polimeraz zincir reaksiyonu" (Polymerase Chaın Reactıon) veya kısaca PCR. PCR teknığı ıle, aranan DNA'nın çok kuçuk mıktarı, ozgul bır proteın yardımıyla (bu proteın bır polimeraz) mılyonlarca defa kopya edılerek çoğaltılıyor Çoğalan DNA böylece eldekı molekülsel bıyolojık yöntemlerle "görulebılır" olçude artıyor ve testlerde saptanıyor Bunun ıçın polımerazın başlangıçta ıkı yardımcıya ıhtıyacı var Deney tüpünde "klonlama" Kırık kemiğl tutan sıstem Ortadakı parça elektrık motoru tarafından ılertetılen vıda yardımıyla kınk uçiar arasındakı mesafeyı her gun yaklaşık 1 mılımetre uzatıyor Taze kemık dokusu boşluğu dolduruyor Kısa kol ve bacakta yeni kemik uzatma yöntemi omplıke kırık, kemık ıltıhabı, veya tümör operasyonu sonucunda bır , kol veya bacak kısa kaldığında şımdıye kadar ıkı seçenek vardı Bu kısalığı ortopedık ayakkabılar gıbı yardımcı araç gereçle kapatmaya calışmak veya kemıklerı "fıxateur externe" (dış sabitleyıcı) ıle yenıden uzatmayı denemek Fıxateur externe yöntemınde önce kısa kol ya da bacak kemığı tam olarak kesilıyor, sonra kemık uçları çubuklarla sabıtlenerek fıxateur externe'ın kollarına tutturuluyor Hasta, bır vıda yardımıyla kemık uçlarını her gun bır parça açarak uzaklaştırıyordu Uzaklaştırma ışlemı taze kemık dokusunun (kallus) aradakı boşluğu doldurmasına yetecek kadar yavaş ve uzun surede (bırkaç hafta) yapılıyor Bu ışlem suresınde kemık bırkaç santımetre uzatılabılıyor Altmışlı yıllarda Sovyet cerrah Gavrlll llizarow tarafından gelıştırılen "kallus dıstraksıyonu" ışlemının olumsuz yanları da var Hasta, haftalar boyu fıxateur externe'ın mengeneye benzer hareketı kısıtlayıcı kollannı taşımak zorunda Vidaların Onaylı İlaç Selegilin, yedı yıldır Ingıltere pıyasasında satılmakta İlaç, 1989 yılında ABD'dekı Besın ve İlaç Daıresı tarafından da onaylandı Ancak doktorlar, Parkınson hastalığının tedavısı amacıyla ılacı yalnızca levodopaya ek olarak kullanmıştı Selegilin, levodopa dozunun duşurulmesını sağlar ve sıklıkla doz suresının sonuna doğru görulen kötuleşmeyı azaltır Parkınson Çalışma Grubu tarafından organıze edılen DATATOP çalışmasında 800 hasta yer aldı Bır yıl boyunca gunde 10 mılıgram selegilin kullanan 399 kışının yal nızca 97'sınde levodopa tedavısı gerektı recek derecede hastalık ortaya çıktı Buna karşılık, selegilin kullanmayan 401 hastanın 176'sında tedavıye gerek duyuldu Aradakı fark, bunun şans eserı görulme olasılığı 100 mılyonda bırden az olacak kadar anlamlıydı MAOB, dopamın salgılayan sınır hucrelerının tahrıbınde rolu olabılecek oksıdan bır etkıye sahıptır Selegilin, enzımı ınhıbe ederek hücreleri korur Araştırmacılar, ılacı kullanırken hastaların bu etkının far kına varamayabıleceğmı belırtıyor K gırdığı yerde hafıf ınfeksıyonlar oluşuyor, çoğunluka gerıye ız kalıyor Munıh Unıversıtesı Cerrahı Klınığı'nden ortopedıst Dr. Augustin Betz ve Or. Ralner Baumgart implante edılebılen bır fıksatör gelıştırmeyi denediler Gelıştıkdırlerı sıstemın esas parçası bırbırının ıçıne teleskop durbünu gıbı geçebılen boru parçaları Bu parçayla önce her ıkı kemık ucu bırbırıne yakınlaştırılarak fıkse edılıyor içerıde bır vıda, parçaları hergun yaklaşık 1 mılımetre uzaklaştırıyor, aynı tempoyla kallus boşluğu dolduruyor Bır elektrık motoru yardımıyla çalıştırılan vıda, motorun her çalışmasında 0 7 mılımetrelık bır uzama sağlamakta Motor ve pıller, birlıkte implante edılıyor Kemik, yeterlı uzunluğu elde ettığınde motor ve pıller kuçük bir amelıyatla alınarak gerıye sadece sabıtleştırıcı parça kalıyor Sıstem şımdılık, uyluk kemıklerı kısa bır kadın ve bır erkek hasta uzerınde denenmış, her ıkl vakada da başarı sağlanmış ilerıde sıstemın kozmetık amaçlarla kullanılarak boyun bırkaç santımetre uzatılması mümkün (l.m.) Genetıkçıler bu yardımcılara "primer" adı verıyoriar Prımerler aranan DNA malekülünün ıkl ucuna yapışarak DNA sentezının başlangıç noktasını oluşturuyor Böylece DNA'da ıstenıldığı sayıda kopya deney tupunde çoğaltılıyor, yanı "klonlamyor". PCR tekniğlnln Immunolojl ile komMne edllmesiyle tek bir AIDS vlrüsününün tek bir DNA molekülünün varlığı, hastadan alınan kan örneğinda yapılan baslt testin "renk değlşlmt" ıle pozıtıf sonuç vermesı ıçın yeterlı Testte önce, kan örneğınin bulunduğu test plağına AIDSDNA'sına özgü başlatıcı prımerlerı eklıyorlar Ardından, polimeraz AIDS vırusune özgu DNA'ya yapışan özgul prımerler yardımıyla DNA'nın mılyonlarca kopyasını uretıyor Prımerlerden bırı (primer B) sozkonusu kopya ışlemının devamı sırasında boyaparçalayan bır enzın ıçerıyor Sonra test plakı yiKanıyor ve bır boya maddesı eklenıyor Şayet şüphelı örnekte AIDS vırusune aıt DNA yoksa parçalayıcı enzım çalışmadığından renk değışımı olmuyor Eğer AIDS DNA'sı kopya edılmışse B prımerındekı enzım, boya maddesını parçaladığından renk değışımı gözle ızlenıyor Avustralyalı araştırmacılar bu teste "ADA" (Amplıfıed DNA Assay, Arttırılmış DNA Tayını) adını vermışler Butün test üç dört saat suruyor Testin çok duyarlı olması, ışlemın olağanustu temız koşullarda yapılmasını gerektırıyor ADA testı pratıkte butun vırus ınfeksıyonlarına uygulanabılır (l.m.)