Katalog

TIP A R A S T I R M A L A R I 5 milyon kîşi astımlı Sağlıksız yaşam koşulları ve çevre kirliliği, astımlıların sayısını durmadan arttırıyor. Astma: Nasıl oluşuyor, hangi çeşitleri var, tedavisi nasıl? getırırler Astma Eskımo ve Kızılderılıler'de çok ender görulmesıne karşın Atlas Okyanusu'ndakı Trıstan de Cunha ve Pasıfık'tekı VVestern Carolına adaları halklarında 1/3 gıbı yuksek oranda bulunur Iletken solunum yolları çaplarının kont rolunde sınırsel, hucresel ve bunlardan kaynaklanan çok sayıda kımyasal faktörlerın etkısı vardır Bronşların genışlemesı ve daralması bazı sınır uçlarının uyanlmasıyla olabıldığı gıbı burada bırıken hucrelerın salgıladığı bıyolojık maddeler de hava yolunda tıkanmaya kadar varan değışıklıkler yapabılmektedırler Son yıllarda gerçekleştırılen araştırmalarda astmanın oluş mekanızmasında asıl olayın, bronşların mıkrobık olmayan ıltıhabı'veya ınflamasyonu olduğu anlaşılmıştır Bronş ıltıhabının oluşmasında kemık ılığı tarafından yapılan ve kandan solunum yollarına geçen alyuvarlar dışındakı tum hucreler rol oynarlar Bronş astımının oluş mekanizması u( Prof. Dr. Y. hzettin Barjş Hacettepe Ü. Tıp F. Göğüs Hastalıkları stma, ıletken solunum yolları ya da bronşlarin belırlı uyarıların etkısı ıle geçıcı olarak daralması sonucunda nefes darlığı ve hırıltılı solunum belırtılerıyle ortaya çıkan bır hastalıktır Son yıllarda hastalığın nedenleri ve tedavısı konularında önemlı gelışmeler sağlanmasına karşın gorulme sıklığı azalmamış, aksıne artmıştır Artışın başlıca nedenleri, çevre kırlenmesıne yol açan endustrı kuruluşlarının yoğunlaşması, nufus artışı ve sağlıksız yaşam koşullarıdır Astma hastalığının gorulme sıklığı ulkelere ve ırklara göre değışmektedır Kuzey Amerıka, Avrupa, Avusturya ve Yenı Zelanda'da yapılan araştırmalarda astma sıklığı toplum genelınde ortalama % 10 olarak bulunmuştur Batı ulkelerınde yapılan araştırmalar her 2000 hastadan 100 astmalı olduğunu ortaya koymuştur Ulkemızdekı hızlı nufus artışı, sağlıksız yaşam koşulları, çarpık kentleşme ve çevre kırllıgi goz onune alınırsa, hastalığın gorulme sıklığının Batı ulkelerınden daha yuksek olması gerekır Hacettepe U. Tıp Fakultesl Göğus Hastalıkları polıklınığıne başvuran hastaların yaklaşık yarısının astmalı olduğu saptanmıştır Toplum genelındekı yaygınlığı duşunulerek Turkıye'de 5 mllyondan fazla kışıde astma olduğu kabul edılebılır Hastalık her yaşta görülebılırse de en çok 110 yaş arasında ortaya çıkar Hasta çocuklarda erkek/kız ornı 3/1 ıken genç yaşlarda bu oran 1 3/1 'e ınmektedır Daha sonra cınsler arasında fark ortadan kalkmakta ve yaş ılerledıkçe kadınlarda daha sık görulur hale gelmektedır A Günde 15 bin litre hava Bronş Astmasının Oluş Mekanlzması: Astma kalıtımsal bır hastalıktır Hastaların çoğu, kan akrabalıkları olan yakınlarında gıda veya ılaç duyarlılığı, mıgren denılen yarım baş ağrısı, egzema veya urtıker gıbı rahatsızlıkların bulunduğunu dıle Normal bır kışı bır gunde 15 000 lıtre hava solumaktadır Solunum havanın ıçınde gözle görulemeyecek boyutlarda organik veya ınorganık, katı veya gaz halınde zararlı maddeler bulunabılır Bu maddelerın çoğu burun, boğaz gıbı ust solunum yollarındakı tuylu hucreler tarafından tutulur Tahrış edıcı maddelerın gırışı solunum yollarının daralması (spazm) ıle engellenır ve oksuruk refleksı ıle dışarı atılırlar Tum bu önlemlere karşın akcığere ulaşan yabancı maddelerın karşısındakı son engel, solunum yollarının yuzeyını döşeyen epıtel hucrelerınden yapılmış duvardır Genetık olarak duyarlı kışılerde bedene gıren antıjenık yapıdakı uyaranlara karşı Ig E tıpınde bağışık maddeler (antıkorlar) oluşur Uretılen antıkorlar solunum yollarında bulunan mast hucrelerıne yapışarak bu hucrelerı duyarlı hale getırır Aynı antıjınık madde vucuda tekrar gırdığınde mast hucrelerının duvarına yapışarak onları duyarlı kılmış olan Ig E ıle bırleşır Böylece hucre ıçınde hazır olarak bulunan ve bronş kaslarında kasılma, damarlarda genışleme ıle geçırgenlığın artışına ve hava yollarındakı salgıların artmasına yol açan aracı maddelerın hucre dışına çıkmasına neden olur Vucudun duyarlı olduğu madde (antıjen) ıle karşılaşmasından 2030 dakıka sonra oksuruk, balgam çıkarma, hırıltılı solunum ve nefes darlığı ortaya çıkar ve bu tablo erken reaksiyon olarak ısımlendırılır Bu olayın hemen ardından mast hucrelerının duvarında yer alan fosfolıpıt yapısındakı bıleşımden yenı aracı maddeler sentezlenır Bunlar astmanın geç reaksıyonundan sorumludurlar Yenı aracı maddeler bronşlarda çeşıtlı ıltihap hucrelerının bırıkmesıne neden olarak ınflamasyonu oluştururlar Bronş duvarına yığılan hucrelerden açığa çıkan değışık maddeler bronş epıtelının dökulmesıne sebep olur Dökulen bronş epıtelının altındakı sınır uçları solunum yollarının aşırı duyarlı hale dönuşmesıne yol açar Solunum yollarına ulaşan vırusler, soğuk hava gıbı fızıksel etkenler, organık ve ınorganık maddeler duyarlı bronşlarda öksürük, bronş kasında kasılma ve spazm ile nefes darlığı ve hırıltılı solunuma neden olurlar Ozet olarak bronş astmasında asıl olay, bronş duvarında alyuvar dışı kan hucrelerının yığılmasıyla meydana gelen ıltihap, ınflamasyondur Inflasmasyona uğramış bronşlarda aşırı duyarlılık gelışır Solunum yollarına gıren çeşıtlı yabancı etkenler ve uyaranlar bu duyarlılık zemınınde astmanın karakterıstık belırtlerını oluştururlar Bronş astmasının oluş mekanızması Şekll I ve H'de açıklanmıştır MASI HUtRESI JUCRf CINDP M A Z I R NEN VADDtLtR VENI »RAll ^ K W 1 M*t W Yll DlVAC NDA ««b IMA >APAN IAAD /* N T nhV UUCOELLRl N N BROti^ DUl/ASlM OA TOPLAUMASINA DUZ K A S l A S B A KA i tVUVA VOL AÇAN M N i ASACl MADDE t ERKEM O O M t M UWı DuvAt rıui .«SL»« HIN US IMAV 1LI BKOkJŞ ÇkV MIN BA11ALMA&I 2 41Ç D Ö M I U O«0>J') OUVADlNOA Klb WUC«t l l t N N fctURG NUSlAlSl VI IITIHA? MU(R(Llltl N l AKTIŞI (ASıSI CEMAPllL X DONtkkl) 5 KMNıK i d M M UUA OKCIKI D H H K I I K I İ I « VAVIM »» «>««S H,W« t l l t t U US A& Astma çeşitleri Burada en sık görulen astma çeşıtlerınden söz edeceğız Alerjlk Astma: Nemlı yörelerdekı ev tozlarının ıçınde bulunan ve çıplak gözle görulemeyen böcekler (akar), ağaç, çayır, Bronş imflamasyonu (İltihabl) » Aşırı duyarlık m Astma Krizi A Normal bronş duvan >AH ı [•*oJ ıllll Üll B Astmada bronş duvan değişlkllkleri ILTİHAP HUCRfcURININ UYARAtJ • • • • • * » MAST HUCRESI '•."'•ı. L '"f. I ı • ıı ıl .ıil çıçek polenlerı ıle hayvansal tuy ve kılların solunmasıyla oluşur Egzersiz Astması: Egzersızden 510 dakıka sonra gelışen astma şeklıdır Gece Astması (Noktumal Astma): Gecelerı ortaya çıkan veya şıddetını arttıran astma turudur Premenstruel Astma: Kadınlarda âdet kanamasından önce gorulur Değlşken, Tehllkell Astma (Brlttle Astma): Ön belırtı vermeksızın, anıden gelışen, tedavisi zor hastayı kısa surede solunum yetmezlığıne sokabılen astma şeklıdır Restoran Astması: Katı veya sıvı gıdalara renk, lezzet vermek veya bozulmasını onlemek amacıyla kullanılan tartrazın, metabısulfıt ve glutamad gıbı katkı maddelerının neden olduğu astma turdur Mesleksel Astma: Un, polıuretene sanayıınde kullanılan ısocyanat, platınum tuzları ve daha bırçok ış dallarında çevre havasında bulunan endustnyel kökenlı uyarıların ortaya çıkardığı astma turudur Astma ıçın duyarlı bır kışıde çeşıtlı etkenlerden bırı veya bırkaçı astma atağını başlatabılır Örnek olarak egzersiz, solunum yollarının grıbal hastalıkları, başta aspırın olmak uzere ağrı dındırıcı ılaclar, bazı kan basıncını duşuren ılaçlar, kırlı havanın ıçınde bulunan kukurt dıoksıt, nıtrojen oksıtler, ozon ve dığer gazlar, ağaç, çayır ve çıçek polenlerı, ev tozları, hayvansal tuyler ve kıllar, tırtıl, hamam boceğı artıkları, tartrazın, sulfıt ve glutamıd gıbı gıda katkı maddelerı, ış yerı havasında bulunan çeşıtlı uyaranlar, âdet öncesı dönem, gebelık, mıde ıçerığının yemek borusuna kaçması astma nöbetını başlatabılır Astma şeker hastalığı gibi süregen bır hastalık olduğu ıçın tedavı hastanın eğıtilmesıyle başlar Hastalara olanak olduğu kadar uzun zaman ayırarak astmanın nasıl bır hastalık olduğu, nasıl oluştuğu, çeşitleri, tetığı çeken mekanızmalar, tedavıde kullanılan ılaçlar ve bu ılaçların doğru kullanımı, ılaçların dozlarının ne zaman arttırılması gerektığı, sakınılması gereken durumlar, yapabıleceğı sporlar ve benzerı REFLU YolU UYADILMA Astma Tedavisi ARACI MAODtLtRlN SALINIMI ASlRl iALGILAMA SAL&I B£ZI DUZ KASI DAMAR GEClRCENLlGIKllN ARTlŞl SONUCIJUDA HUC. RkLER ARASI SlVlüA ARTMA KASILMA