Katalog

B İ L İ M D Ü N Y A S I N D A N H A B E R L E R 'Somatik Hücre5 gen tedavisinde Dr. Serdar Aral C S Tekerleklere 'protez' ok sarstntılarını emen esnek plastıkten yapılan ve dördu beş dakıka* dan az bır surede takılan konı bıçımındekı çentıklı tekerlek protezlerı ıle her turlu arazıde otomobıl kullanmak mumkun oldu Bu garıp tekerlek protezlerı sayesınde taşıma yuzeyı genışledığı ıçın arabaların çekışı de artıyor Öte yandan konılerın uzerındekı derın çentıkler, araca bataklık çamurlu arazıde, kar ve kumda mukemmel bır yol tutumu sağlıyor Bogcog'ların ok hucreh organızmalarda vucudun çeşıtlı organlarındakı dokuları oluşturan hucreler (somatık hucre# ler) ıle dol hucrelerı (germ'ler) uzerınde yapılan deneysel gen tedavısı çalışmaları meyvelerını vermeye devam edıyor Bılındığı gıbı, yalnız "Somatlk Hucre" Gen Tedavisi'mn, Insan hastalıklarında, çok yakın bır gelecekte uygulama alanları bulabıleceğı umıt edılmektedır "Somatik Hucre" Gen Tedavısı, prensıp olarak, hasta organızmaların soma hucrelenne "gen nakh"nı amaçlar Nakledılen gen, organızmanın somatık hucrelerındekı bozuk gen ışlevını, salgıladığı proteın urunu ıle gıderır Pek tabııdır kı salgılanan urunun çabycak kan dolaşım sıstemıne karışması ve bır an evvel hedefıne ulaşması şarttır (1) çeşıtlı boyları bulunuyor ve dört tekerlekten çekışlı arabalara olduğu kadar yuk vagonlarına, kamyonlara, traktorlere ve petrol arama araçlarına takılabılıyor Bogcog'ların bır dığer ılgınç özellığı ıse tekerleklerın taşıma yuzeyını buyuttuklerı ıçın takıldıkları araçları daha dengelı hale getırıyor olması Bu sayede bu araçlar çok dık yamaçları bıle devrılmeden çıkabılıyorlar Somun, kama ve pensle kolayca takılan Bogcog sökulunce bırbırı ıçıne gırdığı ıçın fazla yer kaplamıyor (B T ) Bu bölgeler su altında kalma tehlikesi ile karşı karşıya B I u dunya harıtasındakı butun kırmızı ^noktalar, su altında kalma tehlikesi 'altında Eğer sera etkısı artarsa, önumuzdekı bırkaç on yıl ıçınde bu bölgeler denız sevıyesının yukselmesınden etkılenecekler Uzmanlar denız suyunun 40 cm ıle 2 m arasında yukseleceğını tahmın edıyorlar Ancak uzmanların çoğunun tahmını 1 m dolayında Denız kıyısındakı tarıma elverışh muazzam toprakların yanı sıra Maldıv ve Bahama takımadaları da yok olma tehdıdı altında Hollanda makamlarının yaptıkları hesaplar, bu ulkenln denız kıyısındakı topraklarının korunması ıçın daha on mılyar dolarlık harcama yapmak gerektığını gosterıyor Son 15 yıl ıçınde 15 mılyar dolarlık harcama yapılmıştı Şu soru uzerınde de duşunuluyor Mılyon tonlarla ıfade edılen ve kımsenın ne yapacağını bılemedığı kentsel atıklar, sıkıştırılarak bentler yapımında kullanılamaz mı? Tabıı bu sorunu kökunden çözmuyor, ama yıne de onbınlerce kılometre kare alanı kurtarabılır D KAYNAKÇA 1 NICHOLS EK (198B) Human Gene Therapy, Harvard Unıv Press Cambrıdge, MA, London, EC4GLAND 2 NABEL EG et al, Scıence 1989, 244 1342 1344 3 VVILSON JM et al, Science 1989, 244 1344 1346 Bırı, Ann Arbor (Mı, USA), dığerı M IT'ye bağlı Whıtehead Enstıtusu'nden (Mass USA) olmak uzere ıkı araştırma ekıbı (2 3> organızma dışında kulture tabı tuttukları endotelıum hucrelenne, bır retrovırus aracılığı ıle yabancı bır genı nakletmeyı başardıktan sonra, bu hucrelerı, kopek, domuz gıbı memelı yuksek organızmalara aşıladılar Aşıdan ıkı ıle dört hafta sonra, aynı hayvanlardan blyopsl ıle alınan damar dokuları ıncelendıkten sonra, aşılanan endotelıum hucrelerının damar dokusunda canlt kaldıkları ve nakledılen genın proteın urunu olan Bgalaktozidaz enzımını salgılamaya devam ettıklerı ortaya kondu Bu sonuçların açtığı perspektıflerın başında, tromboz rıskı azalmış sentetık damarların cerrahıde kullanımı kanser, kalbdamar hastalıklarının tedavisinde kullanılan molekullerın gen'lerının naklı ve kalıtımsal bır hastalık olan hemofill hastalığındakı kanama bozukluklarını bertaraf etmek gelmektedır • G arter yılanları (Kuzey Amerıka'ya özgu zehırsız ufak yılan) koruyucu özellıklerı açısından şaşırtıcı bır çeşıtlılık gostermekte Bazıları parlak çızgilı, bazıları lekelı veya donuk renklı Başka hayvan turlerınde bu özellıklerde benzer genetık çeşıtlılıkler gozlemlenır Neden en lyı tıp dığerlerının önune çıkmadı? Nature Dergısı'nden Edmund Brooie bu paradoksun olası bır açıklamasını destekleyen bulgular edındı doğal seçım çeşıtlı gen kombınasyonlarını yeğleyebılır, bu nedenle de tek tek genlerın çeşitlerını koruyabılır Hayvanın rengı ve şeklı davranışlarıyla etkıleşım ıçınde çeşıtlı kombınasyonlarla belııienebılır Garter yılanlarında da durumun bu olduğu duşunulmekte Genel olarak yılanlarda lekeli desenlerln kamuflal ıçın olduğu duşunulur YaklaşılSığında hareketsızleşen turlerın derılerı lekelıdır Hareket halındekı yılanların hızını anlamayı zorlaştıran çizgill deriler tehdıt karşısında saldıranlara ozgudur Garter yılanlarında da bu tur bır korelasyon olup olmadığını anlamak ıçın Brodıe hemen hemen 500 yılanla çalıştı Şekıllerıne bakarak ne kadar hızlı, ne kadar uzağa gıdebıldığını ya da donakaldığını gözlemledı Davranış ve şekll genetık olarak bırbırı ne bağlı Kardeşler her ıkı açıdandan bırbırıne benzer Çızgılıler kaçma, lekelıler donup, takıp edenlerı şaşırtma eğılımınde olurlar Yılanların desenleri ve anlamı Alman Kanser Araştırma Merkezı'ne servıH eıdelbergbubağlı bılgılendırmekanser sı, dört yıldan yana kanser ve Alo kanser! araştırması konusunda vatandaşların sorularını yanıtlıyor (Telefon nosu 062 21/41 01 21) Bu parasız servısı bugüne dek yaklaşık 40 000 kışı aradı Servıste çalışan otuz kışı, onkolojı dalında eğıtım gormuş tıp ve bılımadamlarından oluşuyor 1989 yılında kanserden korunma ve erken teşhıs konusunda bılgı almak amacıyla telefon edenlerın sayısı da oldukça arttı Ayrıca doktorlar da bu servıse başvurarak, hastalarına daha lyı yardımcı olmaya çalışıyorlar Mart 1989'dan bu yana da Turk vatandaşlarının sorularına da Turkçe yanıt verılıyor (s n)