Katalog

ÇEVRE VE S A Ğ L I K B İ Lİ M YA Y I N Sporda yorgunluk: Suçlu laktik asit mi? Laktik asif üzerinde yeni bilgiler elde ediyoruz. Doç. Dr. Onder Kaylan skıden berı sporda, egzersızde, performansı kısıtlayan onemlı nedenlerden bırının kaslarda laktik asıt bırıkmesı olduğu söylenır Bu teorının kanıtı olarak da yoğun bır egzersızden sonra kan laktik asıt konsantrasyonunun yukselmış olarak bulunması gösterılır "Kan"da laktik asıtın yukselmış olması kasların (onksıyonunun azalması ıle doğrudan ılışkılı mıdır? Kas fızyolojısı hakkında bılgılerımız arttıkça bu konuda da bazı supheler doğmaktadır Anaerobık enerjı metabolızmalarının onemlı bır yan urunu laktik asıttır Oksılensız ortamda, kısa surelı ve yoğun egzersız şekıllerınde glıkoz, ATP uretmek ıçın pıruvık asıte yıkılır ve pıruvık asıt ıle ortalama H atomları bırleşerek laktik asıtı meydana getırırler Eğer oksıjen yeterlı olursa, laktik asıt daha sonra yenıden glıkojene çevrılır, bır kısmı da kalp kası tarafından yakıt olarak kullanılır Kas fızyolojısı hakkınddkı bılgılerımız arttıkça bu klasık bılgılere bazı ılaveler yapmak gerektığı gorulmektedır E yebılırız Burada da aynı şekılde, laktik asıt ortamda aşırı mıktarda yukselınce bazı (henuz 1yı bılmedığımız) karışık olaylar ve maddeler devreye gırıp, lakttk asıt uretımını durdurmak uzere anaerobık enerjı kullanımını engellıyor olabılırler Bunun da sonucu olarak kaslar çalışmak ıçın enerjı kaynağını değıştırmek zorunda kalıyor olabılır Bazı çalışmalar egzersızden önce laktik asıt kan sevıyesı yuksek ıse kışının daha çabuk yorulduğunu gösterıyorken bır dığer grup araştırmacı ıse böyle bır ılışkı yoktur dıyorlar Bu çelışkı neden? Laktik asıt uretılınce bırden fazla olay cereyan edıyor Orneğın kalp kası tarafından yakıt olarak kullanıldığı bılınıyor Ayrıca karacığerde glıkojene çevrılıyor Bunun yanı sıra aynı kasın hızlı kasılan lıfle Kalpte yakıt rının yanındakı yavaş kasılan lıflere geçerek orada da yakıt olarak kullanılıyor veya depo edılıyor olabılırler Bu kas lıflerının oranlarının da herkeste ve her kasta farklı olduğunu da unutmamak lazım Laktik asıtın kandan nasıl atıldığı da 1yı bılınmıyor Orneğın hafıf aerobık egzersız yapılıyorsa (ağır bır egzersızden sonra) kan laktik asıt sevıyesı daha hızla duşer Bu muhtemelen hem kalp hem de yavaş kasılan lıfler tarafından kullanılması ıle açıklanabılır Aynı bulgular nedenıyle ozellıkle koşucular ve yuzuculerde yarışmalar arasındakı surelerde oturarak dınlenme yerıne, hafif egzersızlere devam edilmesi tavsıye edılır Sonuç olarak, laktik asıtın pratıktekı onemı oldukça fazladır ama bunun tamamen olumsuz yonde olduğunu, sporcunun performansını hep kötu yönde etkıleyen bır yan urun olduğunu söylemek doğru değıldır Tam tersıne laktik asıt metabolızması hakkındakı bılgılenmızı sporcunun lehıne olarak kullanmak gerekır Şoyle kı Eğer bır orta mesafe koşucusu ısenız, antrenmanlardaonce bır hızlı koşu (mak sımal hıza yakın) ve sonra jogging temposu ıle 510 dk dınlenme suresı kullanın Bunu 45 kez tekrar edın Bu tıp bır antrenman vucut laktik asıt uretımı ve kapasıtesını arttırır, maksımal egzerslz sırasındakı gereklı olacak enerjıyı stımule eder Yuksek laktik asıt sevıyelerını tolere etmenızı de sağlar l J Meşhur matematikçiler FrancesBensonStonaker/Çev Dr MelekDosay/Gundoğan Yayınlan/67s Matematikçiler, tarıh boyunca renklı kışılıklerı, parlak zekâları ve özgun yanlarıyla ayrı bıryere sahıptır Uğraştıkları konu çoğunlukla uzmanlar dışında anlaşılması guç aksıyon, teorem ve dızgelerden kurulu soyut bır yapı olsa bıle uzaktan "kuru ve tatsız" görunen saf matematığın ustaları kıvrakveıncezekâlarının urunu espnlıdaranışlarıyla anektodlarda kendılerınden söz ettırlrler Meşhur Mateı .latikçıler adlı kıtaba goz attığımızda bızı ılk şaşırtan şey, kıtabın kapsamınaalınanmatematıkçılennazlığıoluyor Kıtapta sadece 11 matematıkçınıntoputopu 62 sayf aya sığan yaşamoykulerı yer aiıyor Pisagor gıbı unlu Antıkçağ matematıkçılerının yanında Yakınçağ ve yakın zamanların Riemann, Polncare, Russel gıbı çok unlu ısımlerı kıtapta bulunmuyor Matematık kadar eskı ve genış bır dalda kuşkusuz butun unlulenn tek kıtapta toplanması guç de olsa, dılımızde az rastlanan bu tür çevırı eserlerın seçımınde kaynak dıllerde yazılmış daha genış yapıtların göz önune alınması doğru olur Bu bakımdan Meşhur Matematıkçıler oldukça eksık bır kıtap, bılım tarıhıne fazla aşına olmayanlar bıle yapıtta bırçok unlu ısme yer verılmedığını fark edebılır Ne yazık kı kıtabın dar kapsamlı olmasıntn yanında ıçındekı çevırı yanlışları bu surukleyıcı bılım tarıhı konusundan alacağımız tadı ayrıca azaltıyor Sözgehmı, kıtabın 41 sayfasında yer alan Sonzamanlardabırkaçkongreuyesı bu sıstemı Amerıka'nın kabul etmesıne zorlayan faturalar ılerı surmelenne rağmen her ıkı ulke de halen IngılızAmerıkan olçu sıstemını kullanmaya devam edıyorlar" tumcesınde herhalde 'fatura"nın Ingılızce karşılığı olan "bıll" sozcuğunun aynı zamanda "yasa tasarısı" anlamına geldığı ve bu tumcede "fatura"nın değıl Kongre uyelerının Kongre'ye sundukları ölçu sıstemındekı değışıklığe ılışkın "yasatasarılarının" söz konusu olduğunu belırtmek gerek Benzerıaksaklıklargözonunealınmazsa Meşhur Matematikçiler bılım tarıhıne ılgı duyanlar ıçın yararlı Kaslarda ıkı ana grup kas lıfı vardır Hızlı kasılan (fast tvvıtch) kas lıflerı ve yavaş kasılan (slovv tvvıtch) kas lıflerı Hızlı kasılan lıfler çabuk yorulurlar ve bu arada çok laktik asıt uretırler Yavaş kasılan lıfler ıse geç yorulurlar ve daha az laktik asıt uretırler Bu bulgular laktik asıtle yorgunluk arasındakı ılışkıyı gosterır ama belkı de bu ılışkı doğrudan değıl, dolaylı bır ılışkıdır Orneğın, laktik asıt doku asıdıtesını arttırır, pH'ı yukseltır, bu ortamda kalsıyum salınımı artar, bır sure sonra da kas kontraksıyon gucu duşer Bır dığer mekanızma da soz konusu olabılır Vucutta bır urunun uretımı çok artarsa onu kontrol eden, daha fazla uretılmesını engelleyen maddeler, mekanızmalar devreye gırer (bıofeedback) Bu bır bıyokımyasal kanundur dı İki ana grup Zayıf lamak isteyen tek başına yemeli G eorgıa Devlet Hastanesı psıkologları, ınsanların yalnız olduklarında daha az yedıklerını, ayrıca ne kadar fazla kışıyle beraberseler o kadar fazla yedıklerını ortaya çıkardılar Araştırıcılar 19 ıle 54 yaş arasında 63 sağlıklı yetışkınden bır hafta suresınce yedıklerının lıstesını yapmalarını ıstedıler Bu lıstelereyemeklerın nasıl pışırıldığı, yemeköncesııştahduzeylerı.beraberolduklarıınsan sayısı da ayrıca ışlenecektı Sonuçta etraf kalabalık olduğunda yemeklerın boyutlarının % 44 arttığına, kışı yalnız olduğunda ıse az yağlı ve kalorı değerı duşuk besınlerı tercıh ettığıne karar vermışler Psıkologların belırttıklerıne göre başka ınsanlarla beraber olduğunuzda nasıl ve ne kadar yemenız gerektığıne açlıktan daha başkaetkenlerkararverıyor Çoğuzaman dış çevrenin etkisl altına gırıyor ve onun emırlerınegoredavranıyorsunuz Orneğın aıle bıreylerıne katılarak duzen gereğince aç olmasanız da yer, aç olsanız da yemeğı ertelersınız Yemekte ne kadar fazla kışı varsa, ınsan kendını o kadar fazla yemek zorunda hısseder 23 kışıyle beraber olduğunuzda sadece bır kışıyleolduğunuzdan daha fazlayer sınız Hele 10 neşelı kışıyle berabersenız lokmaları çabuk çabukyutmayaçalışırsınız Uzmanlar bu sonuçların ıkı alanda uygulanabıleceğım soyluyorlar 1) Zayıflamak ısteyenler yalnız yemeli 2) Iştahsız kışılerı, çoğu zaman yalnız yıyen yaşl ı kışılerı toplu yemeğe davet etmelı (e k.) ismailMurat FAX: 151 41 55 KURS DERSANE EGITIM ÇANAJANS 151 00 44 İNGİLİZCE OİL KURSU ENGLISH LANGUAGE CENTRE CbesD İNGİLTERE DE İNGİLİZCE Turk. Ingılız ögretmenlenn gozetım ve rehberlıglnde 1 018 yoj gnJbu Içln fLÎSKÜR • DENIZ DERSANESI TEK DİLLE YAŞANIR Mİ? İNGİÜZCE'yl YaAMERİKA'da YalNGILTERFda Ya da İSTANBUL BESPdoÖGRENİN Hareket8Temmuz 1990 "*v "*"• ~v j Sürücü Kursu GELIN BIRUKTE KARAR VERELIM IÜYUK SURMEÜ OTEU KARŞ1SIG4YRETTEPE Okul rehberlerince hovoalanında korçılama ve uflurkrjmo özenle seçllmlf aıle yanında tam y panslyon konaldoma haftada 15 derj ıngılece soıyal ve sportD etkınlıkleı yanrn ve tam gunluk gezıler katılım sertlfıkası (lyata dohikjır (Uçok biletl ve konut (onu hotiç fiyat 15 kl? Ilk U k gtubun oKjşmojıyla geçertKto) BARAT Yurtdışı Usan Okullan Tamsitcillâl AbldtI HOrrtyet Cd. Yonca Ap. No 282 Kal 4 D 12 80270 Şişli / Istanbul yT»l: 147 44 88148 43 57 Fa» i T»l«s«krttw: 131 29 42 T t H r 39644 cyt tij 174 28 90 174 28 91 \ Kadıköy : 3360206 \ 3360279 \ hizmetinizdedir. } 3491824 8 USKUDAR: 31012 133349247 \ 3491825 i ÜMRANİYE: 329663132 S K. Maltepe : 3522421 i 4 Erenköy . 3637786 4 NOT: Basında çıkan AMBLEMSİZ ilanla kurumumuzun i 3593068 t hiçbir illşkisi yoktur. Kamuoyuna duyurulur. bütünleme kurslarıyla Ümraniye şubemiz 3 Haziran'da 22