Katalog

J EOLOJI E LEKTRON İ K Palu civarında altere (bozuşmuş) andezit kayaları üzerinde yaşayan açık beyaz renkli deniz şakayığı. Bu görüntüden de anlaşıldığı gibi okyanusların derinlikleri olumsuz yaşam koşullarına rağmen canlı yaşamına olanak vermektedir. Volkanik yay kuşağı hendeğin hemen gerisinde takımadalar şeklinde görülür. Bu takımadaların hendekle arasındaki bölgeye yay önü havzası denir. Yayla kıta arasındaki havza ise yay gerisi havzası olarak tanımlanır. Yay önü havzalarda yaydan kaynaklanan kırıntılı malzeme depolanır. Bu kırıntılar yay volkanikleriyle ardışımlı olarak yay önü havzalannda çökelir. Havzanın yamaçlarında biriken malzemelerin dengesi çeşitli nedenlerle bozulunca heyelana benzer şekilde akmaya başlarlar. Dip akıntılannın da bu alanlarda önemli işlevleri vardır. Bu bölgelerden alınan fotoğraflar çok önemli bir sedimanter yapıyı etraflıca tanıtmıştır. Bu yapılar rıpıl marklardır. Rıpıl mark denilen ondülasyon yapılarının sığ ortamlarda oluştuğuna jeolojide uzun zaman inanılırdı. Dalgaların yüzey ondülasyonunu etkileyebildiği derinliğe kadar iletmesi ile dip sedimanlar da ondülasyon kazanırlar. Çok yeni gözlemler derin deniz ortamlarında da rıpıl markların bulunduğunu ortaya koydu. Bunlar dalga etkisiyle değil, dip akıntılarıyla gelişmekteydiler. 1986 yılından beri Pasifik civarında 3000 metre gibi derinliklerde çeşitli tür ve biçimlerdeki rıpıl marklar çok iyi bir biçimde gözlemlenip belgelenmiştir. III Yay bölgesi ve yay önü havzaları Sjlinebilir kompakt disk geliyor Herkesin kayıt yapabileceği diskler yakında piyasada. Derleyen: Daniyal Eriç Yer: Yap yay önü havzası Derinlik: 3905 m. rın güçlü olduğu derin ortamlarda gözlenmiştir. Fotoğrafta pelajik çamurlar içinde yuvarlak iri metamorfik kaya çakılları görülmekte. Yayın gerisinde litosferik okyanus kabuğunun ada yayının altında yitmesiyle ilişkili olan yay gerisi havzaların başlıcaları Japon Denizi, Shikoku Havzası, Peraca Vela Havzası, Filipin Havzası, Okinava Teknesi, Mariana Teknesi'dir. Bunlardan son ikisi hâlâ aktiftir ve dolayısıyla tabanlarındaki jeotermal gradyanlar yüksektır. Bu bölgelerde Japonlar ve Amerikalılar tarafından yüksek sıcaklıklarda çökelen hidrotermal cevherleşmeler tespit edilmiştir. IV Yay gerisi havzaları aksas'ın Fort Worth yöresinde bulunan Tandy Elektronik Firmasının Başkanı olan Robert Mc. Clure, elinde parıldayan mavi bir kompakt diski (CD) göstererek "İşte bu aygıt THOR'dur" diyordu... Ardından ekledi: "Sizin dinlemenlzl de Isterlm..." Biraz önce hoparlörler, New York'taki bu lüks otelin büyük şölen salonunu müzikle çınlatıyordu. Hem de tertemiz ve alabildiğine yumuşak seslerle; kompakt dıskten bekleyeceğinizin en iyisiyle! Amaç neydi? Mc Clure, "Bu müzlğl ben kaydettlm" dedi ve ekledi: "THOR CD'ler tıpkı ses alma bandı slstemlerlnde olduğu glbl çalışır; yanl Istediğinlz müzlğl dilediğlnlz anda kaydeder veya sllebillreinlz; hem de sınırsız kezl" Tüm CD'lerin üzerine mikroskopla bakarsanız, küçük çukurlarla çıkıntılar görürsünüz; müziğin sesleri bunlar sayesinde kompakt diske kaydedilmiştır. Bu kayıt yöntemi "Dlgltal teknlk" denilen özel bir sistemdir. özetle, sesler gramofon plağında olduğu gibi titreşimlerin bir tür "mimik diyagramı" olarak değil, sesin fiziksel niteliklerinin simgesi olan matematlksel boyutlanyla kompakt diskin yüzeyine "çizitlenmektedirl" Disk döndükçe, bir laser ışını diskin yüzeyini tarar; bu çıkıntılarla çukurların üzerinden yansıyıp dönen ışık işaretlerinin elektronik devreler yardımıyla değerlendirilmesi yoluyla ses titreşimlerine dönüştürülür. Sesler böylece diske kaydedilen müzlğln aalına en yakın biçimde, hoparlörden dinlenebilmektedir. Ancak, piyasadaki normal CD sistemlerinden farklı olarak, THOR ile diske çizitlenen ses sinyalleri istenildiğinde silinebilmekte ve aynı disk yüzeyine yeniden kayıt yapılabilmektedir. Sonuçta, orijinal sesin aslına çok benzeyen kopyası, herhangi bir CD seslendıricisiyle dinlenebilir. Peki, bu Işlem nasıl yapılıyor? Tandy f Irmasının sözcüsü olan Bayan Lynn Haley "şimdilik bu konuda bilgi veremeyiz, çünkü henüz öteki yapımcı firmalara teknoloji lisansını satmadık" diyor. Silinip yeniden kayıt yapabılen CD'ler konusundaki büyük rekabet savaşı, bu işle uğraşan ve yılda 100 milyonlarca dolarlık kazanç sağlayan firmalara, korkuyla karışık bir saygı duygusu vermektedir. Bu amaçla bir dizi yöntem geliştirilmiş ise de boyapollmer üzerine yapılan kayıtlar, söz konusu alanda beliren umut verici filizlerden birisi olarak tanımlanmaktadır. (Resme bakınız) Kompakt diskin Boyapolimer yüzü Döndürme motoru IASFR1 (Kayıt) Kayıt ışleminı gerçekleştıren Laser ışını, duyarlı yüzey tarafmdan emilir ve bir çıkıntı oluşur. Öteki laser ışını ise bu ince tabakayı ısıtmak suretiyle düzelmesini sağlar. Ancak, bu işlemler sonunda çıkıntıların oluşturulup düzeltildiği bu yüzeyler, tam anlamıyla "duzelmeyeceği" için kayıt çizitlerinin silinebllme işlemi sayısı da sınırlıdır. Yer: Mıkura Derinlik: 1873 m. Mikura Havzası'nda kırmızı renkte görülen kırmızı denizanası. Dip yüzeyi yumuşak yeşilimsi çamur tabakasından oluşmuştur. Bu derinlikte deniz kestanelerine de rastlanmıştır. Yapılan araştırmalarda diplerde yaşayan organizma izlerine sıkça rastlanılmıştır. 20 milyon yıl önce açılan (doğan) ve Yamato sırtıyla ikiye ayrılan Japon Denizi1 nin kuzeyindeki Japon Havzası ve güneyindeki Yamato Havzası tabanında güçlü dip akıntıları tespit edilmiştir. D Yfer Yap yay önü havzası Derinlik: 2950 m. devam eden cevher blrlklmleri. Haftaya: Deniz tabanlannda olusumuna Derin deniz sedlmantlerinin üzerinde görülen bu rıpıl marklar sinüzoidal karakterde ve asimetrik olarak gelişmişlerdir. Yay önü havzada kaba kırıntılı depolanmalara, yamaç akıntısı oluşuklara, ince taneli çökellerde deformasyon yapılarına rastlanılmıştır. Erozyonal yüzeyli çökelimlerde, Yap yay önü bölgesindeki akıntıla Kaynakça: Cullen, V. (1978) Chemıstry and the Changing Sea. Resarch ın the Sea VVoods Hole Oceanographic Institutıon. Massachusetts s. 1115. Gross, G., McLeod, R (1983) Worldwıde dıstnbulıon of ocean bed metallıc mınerals. Geos v. 12 n. 3, s. 210. Fujioka, K., VVatanabe, M., Kobayashi, K., (1989) Deep Sea Photograps of the Nortvvestern and Central Paşific Ocean Bulletin of the Ocean Research Institute Unlverslty of Tokyo 214 s. Günümüzde boyapolimer diskler, CD'lere uygun ise de silip yeniden kullanılma sayısı bakımından sınırlıdır. Kullanma olanakları, THOR'un sağladığı ölçüde geniş değildir. "THOR'un bu alanda hlçblr sımrlama8i yoktur" diyen sözcu Bayan Haley; "Şu farkla M, mühendlslerlmlz bir gizll tabak'tan söz edlyorlar; iste bu diskin tümüyle slllnebllmeslnl sağlıyor" diye ekledi... Bu sihirli reçete, seslendirme ve bilgisayar meraklıları için umut verici bir gelişme olarak karşılanmakta. önümüzdeki 18 aylık gelecekte, Tandy firmasının CD müzik disklerinin kullanıldığı bir kayıt clhazını geliştirmesl, ayrıca bilgisayarlarda kullanılmak üzere bilgileri okuyan ve kaydeden aygıtları piyasaya sürmesi beklenmekte. Bunların her biri yaklaşık 500 dolara satılabilecektir. Böyle bir aygıtta kullanılan kompakt disklerin, 550 megabytlık bilgi depolayabilme olanağı vardır. Bu bellek kapasitesi, piyasadaki "başarısız" bilgisayar disketlerinin tam 15000 tanesine eşdeğerdir. Bu sayede, bilgisayar sistemlerinin günümüzde kullanılan adi disketlere artık "veda edeceği" sanılıyor! Sesin kaydı alanında getireceği yeniliklere gelince; sözcü Haley THOR'un digital ses bantlarını "piyasadan kökünden sileceğini" savunuyorsa da plak firmalarının uzmanları, elde orijinal ve yeni kayıtlar bol sayıda bulunmadığı sürece böyle bir rekabetin olanaksız bulunduğunu, Tandy'nin olsa olsa eski plak kayıtlarından "ikinci kopyalarla" yetinebileceğini, yenilerinin sağlanmasının da uzun süreyi ve büyük yatırımları gerektireceğini söylüyorlar... D