Katalog

Jean Michel Cousteau Denize akan petroller ve tanker kazaları Kazaların artması ve denizlerin kirlenmesi, yeni önlemleri zorunlu kılıyor E xxon Valdez tankerinin Alaska'daki Prince VVilliam Körfezi'nde 24 Mart 1989'da karaya oturması üzerinden bir yıl geçti. Körfezin kıyısında duruşumu, tepeden tırnağa araçgereçle donanmış insanların kıyıdaki petrolü boş yere temizlemeye çabalamalarını seyredişimi hatırlıyorum. Kazadan sonra Alyeska Boru Hattı Servis Şirketi'nin (Alaska boru hatttnı işleten petrol şirketlerinin oluşturduğu bir konsorsiyum) bir yetkilisine Amerika Birleşik Devletleri'nin ya da dünyadaki herhangi bir başka devletin böyle bir petrol kazasına hazırlıklı olup olmadığını sormuştum Yetkili, soruma ilk başta cevap vermek istemedi. Ama sonunda şöyle bir şey söyledi: "Mutlaka yeniden olacak diye bir şey yok ki..." Ama yeniden oldu. Teksas kıyılannda, Rhode Island kıyılarında, Florida kıyılannda, Fas kıyılannda, Madeira kıyılannda ve en son olarak da Güney Kaliforniya kıyılannda... Bir yandan Exxon Şirketi, Alaska Eyaleti ve ABD Kıyı Muhafaza Teşkilatı, körfezde ek bir temizliğin gerekip gerekmediğini belirlemeye hazırlanırken kamuoyu da gelecekte bu tür petrol kazalarını önleme çabalarını yoğunlaştırmalı, dünyanın herhangi bir yerinde bir daha böyle bir kaza olduğu takdirde daha hızlı ve daha iyi bir cevap vermenin yollarını aımalıdır. ve aile içi şiddetin artması, pek çok insanın boğuşmak zorunda kaldığı ruhsal sorunların patlak vermesi gibi... Kurumlar bütün bu güçlüklerin altından kalkmaya çabalaya dursunlar, kamuoyunun çözümler bulma konusunda adım adım ve sağlam bir biçimde destek oluşturduğunu görmek insanı yüreklendiriyor. Alaska Çevre Koruma Departmanı'nın bir yetkilisi olan ve bu sıfatla ilk kez kazazede Valdez tankerine çıkan kişı, Dan Lawn, geçenlerde Kuzey Denizi'ndeki petrol kazalarına karşı Norveç ve İskoçya'da geliştirilen önlemleri yerinde görmek amacıyla çıktığı gezisinin sonuçlarını bildirdi. Otomatik toplama Dan Lavvn'un gözlemleri, Alaska Çevre Koruma Departmanı tarafından yayımlanmıştır, bunlar Valdez olaylarına tanık olmuş herkesi düşündürecek niteliktedir. Norveç'te sanayi ile hükümetin toplam ortak "sklmming" kapasitesi (su yüzeyinden petrolü mekanik olarak toplayan araçgereç kapasitesi), saatte 134 bin varildir. Alaska'nın Prince VVilliam Körfezi'nde ise bu, saatte sadece 10 bin varil. Kuzey Avrupa'nın birleşik skimming kapasitesi, günde 500 bin varildir... Alaska'nınkinin tam 50 katı. iskoçya'nın Shetland Adaları'nın açıklarında tankerler, Prince VVilliam Körfezi'nde Alyeska'nın taşıdığının ancak yarısı kadar petrol taşırlar, gene de İskoç terminalinin depo kapasitesi, Alaska'dakinin iki katıdır. Düşünülen önlemler Nitekim ABD Kongresi, büyük ölçüde Exxon Valdez kazasından çıkardığı dersle, kaza ile denize petrol dökülmesi karşısında alınacak önlemleri finanse etmek üzere 1 milyar dolarlık bir fon kurulması için yasa çıkarmayı düşünüyor. Önerilen yasa taslaklarından birine göre belli bir tarihten itibaren, ABD sularında seyredecek olan tankerlerin çift gövdeli ya da çift dipli olması gerekecektir. Tankerlerin çift gövdeli olmaları şartını koymak, doğru yönde atılmış önemli bir adımdır, ancak petrol naklinde başka önlemlere de ihtiyaç vardır. Mesela hassas kıyı sularında seyredecek tanker sayısını azaltmak, dümende isinin ehli kaptanların bulunması ve bunların, keza işinin ehli yardımcı kaptanlar ve mürettebat ile desteklenmesi; tıpkı uçaklar için uygulanan trafik kontrol sistemine benzer bir tanker trafiği kontrolünün kurulması gibi. Günün birinde bu standartların dünyanın her yerinde zorunlu olacağını umuyorum, ama henüz dünya çapında bir eylemin yokluğu, bir milleti kendi kıyılarını, kendi okyanus sahillerini ve kendi yurttaşlarını korumak için adımlar atmaktan alıkoymamalıdır. Petrol sanayii, bu konuda bir çözüm olarak ABD kıyıları boyunca beş kilit noktada kurulacak ana "cevap" merkezlerini içeren bir Petrol Sanayi Cevap Teşkilatı (PIRO) önermiştir. Petrol sanayii tarafından aşağı yukarı 400 milyon dolarlık bir fonla oluşturulacak olan PIRO, herhangi bir tanker kazası sonucu denize petrol dökülmesi halinde eyleme geçtiğinde hiçbir doğrudan sorumluluk taşımayacaktır. Bunun yerine sorumlu taraftan talep edecektir temizlik Kazalara öfke artıyor Exxon Valdez'den denize yayılan petrolleri temızleme çalışmalan masraflarının karşılamasını. Elbette denize petrol dökülmesine karşı geliştirilecek her stratejiyi tavinçle karşıhyorum. Gelgelelim yukarıda andığım her iki tasarı da kendi içlerinde sınırlılıklar barındırmaktadır. Zarar 2 milyar doları aştı Valdez kazasının çıplaklıkla gözler önüne serdiği gibi petrol sanayiinin kontenjan planını çizdiği, temizlemenin şartlarına karar verdiği ve kendi kendinin polisiymiş gibi davrandığı bir sistem yürümez. PIRO'nun daha iyi bir yol bulması gerekiyor. ABD Kongresi'nin ayıracağı 1 milyar dolara gelince... Her ne kadar müthiş bir miktar gibi duruyor ise de ciddi bir petrol bulaşmasını temizlemede bu miktarın bile yetersiz kaldığı şimdiden ortaya çıkmıştır. Exxon'un Alaska kazasındaki faturası, bugün 2 milyar doları aşmış durumda. Üstelik bu faturaya oradaki doğal hayatın uğradığı hesap edilemez tahribatın maliyeti, çevrenin uzun vadeli bozulmasının maliyeti, balıkçılıktan elde edilen gelirin kaybı dahil değildir. Bu 2 milyar dolarlık fatura, Valdez kazasına bağlı olarak ortaya çıkan sosyal maliyeti ise hiç hesaba katmamaktadır. Aileler üzerindeki stress, suç oranının Bu fazladan depolama kapasitesinin anlamı, tankerlerin hava şartlarının kötü olması halinde yüklenmesine ya da denize çıkmasına gerek kalmamasıdır. Rüzgârın 30 kuvvetinden şiddetli esmesi, havanın tehlikeli olması demektir. Oysa Prince VVilliam Körfezi'nde tankerler, rüzgârın 45 kuvvetinde esmesi şartlarında dahi seyretme iznine sahipler. (Yükleme zamanı için mevcut rüzgâr sınırlaması Valdez kazasından önce kaldırılmıştı). Lawn'un da gözlemlediği gibi Shetland Adaları'nda vurgu, korumanın üzerindedir... Kırılgan ve güzel bir doğal çevreyi korumaya yönelik bir vurgu... Valdez ertesinde dünya kamuoyu, muhtelif petrol kazalarına böylesine hazırlıksız yakalanılması karşısında öfkesini gittikçe artan ölçüde dile getirdi" Hükümetlerle sanayinin bu öfkeye ne hızda ve etkililikte cevap vereceklerini hep birlikte göreceğiz. Bu arada kamuoyu, tepkisini asla gevşetmemelidir, çünkü Alyeska yetkilisinin sonunda bana itiraf ettiği gibi "Bir daha olmayacağını garanti edemeyiz." ! i Bilim Teknik'in notu Son haber: Exxon Valdez tankerinin kaptanı Joseph Hazelwood (43), Amerıka'nın en fecı petrol kazasında, ihmalcilik ve kazaya neden olma suçundan mahkum oldu. Alaska mahkemesinin verdığı hapıs cezası ertelendı, kaptan ayrıca, petrolü temlzleme Işlnde 1000 saat bilfiil çalışmaya ve Alaska eyaletıne 50 bin dolar ödemeye mahkum edıldi (Newsweek, 2 Nisan)