Katalog

olmadığı nvayet edılır Chartot, hısterık olarak tanımlanan, numara yaptığı soylenen hastalarla uğraşırken hipnotik telkin yontemı kullanırdı Bu sayede, ruhsal behrtıler gosteren hastalann bu belırtılerının, bılınçdışına yerleşık, geçmiş duygusal yaşantılarla bağlantılı olduğunu fark eden Freud, ınsan davranışıyla bıhnçdışı arasındakı ılışkıyı bır formule doktu Formül, hâlâ rakipsiz. Ama bır yandan da ozellıkle, nörobiyoloji yönünden esen ruzgârların sarsalayıp durdugu bır formul... Dr. Orhan Öztürk'le görüşme Etkileri sanat ve tarihe de yansıdı Orhan Öztürk, Freud'un yakın takıpçılerınden Erikson ve Rapoport gıbı kımselerle çalışmıs bır kışı olarak, ölumunden ellı bır yıl sonra Freud'a nasıl baktığı sorusunu, Freud'un bırkaç yonunu vurgulayarak cevaplıyor Dr (Dzturk'e gore Freud'un psıkıyatrıstlere kazandırmış olduğu "bir seylerın ıçertsine bakma alışkanlığı". "Freud'un bilimsel bir psikoloji oluşturma amacıyla gelistirdiği kuramlar dizgesi (psikanaliz) çok guçlu", ancak Freud'un terapıst olarak ıddıası aynı olçude değıl Yenı bıyolojik eğılımler karşısında Freud'un kuramının konumu ne olacak' "Psikanalız, uygulayacılarına bir tümguçlulük [omnipotans] algısı verır. Bir kesim, biyoIojik sarkacın bu salınımını görmczden gelebilir. Ama, psikanalizin temelindeki biyolojık egilim bir noktada biyomedikal tıptaki hızlı gelisime ayak uydurabilir. Kaldı ki, Freud'un buluşlanrun önemli bir kesimi biyolojik buluşlarla bir karşıtlık içinde değil." * Pslkiyatri Profesörü, Hacettepe Ttp Fakültesl. Nörobiyoloji, psikanalizi yıkar mı? I reud'u sarsan, ama yerle bır etmeyen, norobıyolojı ruzgârı (ruzgâr ne kelıme, fırtına1) Freud'un teorılerının yerını tutacak bır yapıya yol açacak mı 3 Insan davranışını ve ıç dunyasını açıklamaya yonelık bu yaklaşımların bırbırlerının yerını alabıleceklerını duşünmek, bana ındırgemecı bır goruş gıbı gelıyor Zıra, aynı fenomenı farklı yontemlerle ve farkh yonlerınden ıncelemelerı bır yana, açıklayış tarzlarında zaman zaman ortuşmeler oluyor Bır benzetmeye gore, ortada bır mektup ya da mesaj varsa, nörobiyoloji bu mesajın yazıldıgı murek kebın luru, yapısı hakkında olduk ça ayrıntılı bılgı verırken psikanaliz yazılan mesajın içeriğini çozumler ve açıklar Kaldı kı, bu ıkı yaklaşımın tamamlayıulıgını norobiyolo)inın he "Sadece psıkiyatriyle sınırlamak doğru değil. Etkileri genel kültüre ve sanata, psikolojiye, sosyal antropolojiye, tarihe yansımıs bir dü;üncc akımı bu". Geçmiş yaşantıİarı, bılınçdısını tarif edıp, bugunku yaşantılarla ılıntılendıren psıkanalıtık duşunce, guzel sanatlan, ozellıkle reimı anlamamıza yardııncı oluyor "Figüratif olmayan resimler için Freud ne derdi bilemiyorum, ama geleceğe dönük olarak sadece resim ya da güzcl sanatFreud sembollerı olarak tanınan bu şekıllerın ıcerıklerı, gızlı tasavvurları dıle getırıyor Kılıç, sılah, semsıye, yılan ob|elerın penısı, maâara, sandık, çan larda değil, tarihsel akış gibi toplumsal olgular için de psikanalita,cep vb gıbı obıelerın do vagınayı sımgeleyebıleceğı belirtılır Freud, ruyalarla ılgılı bu ob|elerın yorumunun bu kadar basıt olmadığını da ozellıkle be • tik göruse dayanan forınıilasyonhrtır lar [psıkotarih] ilgi toplamıstır." nuz yeterınce 'ince' bır duzeye ulaşmamış olmasına da bağlayamayız Dıyelım kı 'sevıyorum' ve 'sevmıyorum' ıfadelerı beyınde aynı mıktarda enerjının, aynı hucre grubunda tuketılmesı sekhnde bır norobıyolojık 'tezahur' gosterıyorlar Her ıkı ıfade ı^ın daha ozgul molekuler bıyolojık açıklamalar şu an da spekulatıf, ama bır sure sonra bu açıklamaların kesın varlıgı ne degı; tırebılır 5 "Sevıyorum" ve "sevmıyorum" un onunde, arkasında taşıdığı bır MJ ru yaşantının (Bıhnçdışı ya da bıhnçlı), boyutları bağımsız varhkla rını iurdurecekler Toplumsal duz lemdekı anlamlar ve duzenlemeler de kendı geçerlılıklerını koruyacak lar Psıkolojık ya da toplumsal duz lemde cereyan eden olaya karşıhk gelen bıyolojık surecın, bıreye oz gul olması ıse pek beklenmıyor Kımı dujunurler bıyolojık duzle mın oncehklı ve gereklı olan bır dış çember olduğunu, ama bıreye oz gul açıklamaya gıderken bu dış çemberden yola çıkarak gıderek çapları daralan toplumsal ve psıko lojık ıç çemberlerde tekıl bıreye ula sabıleceğımızı savunuyorlar Akla yakın gozuken bu duşunce tarzı, Freud ve aynı 'aıleden' teorıler ıçın norobıyolojının gerçek bır tehdıt oluşturmamasını açıkhyor Ikı karşıt gıbı gosterılen yaklaşım ların, tamamlayıcı ve ekleyicı ola rak duşunulmesı hayatla daha uyumlu gozukuyor Freud'un ayakta kalabılmesı bu açıdan hay ret uyandırıcı değıl Ama pratık uygulamalarda, ıkı yaklaşımın bırbınnı dıstalaması sık Hastalann hipnozsuz da konsantre olmalarını sağlamalıyım Alınancadaki Freud'la İngilizcedeki farklı mı? reud'un kullandıeı zwang kelımesının Amerıka ve "Ingıltere'der • •• kı çevırılen oldukça farklı Bırısı obsession (saplantı) derken, dığerınde compulsion (zorlantı) kullanılmış Sonuçta ıkı çevırının "sentezı" ıle obsessivecompulsive şeklınde kullanılan bugunku terım turemış Freud'un çevırılerı sırasında yapılan pek çok hatayı ortaya koyan Bruno Bettelheim'ın verdığı or neklerden bır kacını aktaralım TRIEB (Alm ) Bu kelıme dürtü anlamına gelen drive yerıne, instinct olarak Ingılızteye çevrıhyor Instinct'ın Turkçedekı anlamının içgüdü olduğunu hatırlatalım BESETZUNG (Alm) Freud'un bu kelımesı Ingılızceye cathexis olarak çevrılmış ve kullanılmış Oysa kullanım anlamı, yatırım demek olan investment. UNHEIL (Alm) Bu kelıme de Dosya No: 1 Nisan 1990. F Turkçede güçlük, zorluk gıbı bır anlam taşıyabılen trouble olarak Ingılızceye çevrılıyor Oysa dogru bır çevırıde bunuıı disaster (felaket ya da âfet) olması daha uygun MASSE (Alm ) Nedense bu kelımeyı Ingılızceye group olarak çevırenler mass (kıtle) dememışler Bu orneklere bakıldığında, sonuç olarak ayrıntı duzeyınde jeylerden soz ettığımız duşunulebılır Ancak, bır duşunceyı anlamamız ve kavramamızda dıl ve kullanımının ne denlı kntık olduğunu akla getırınLe, bu duşunceyı oğrenen ve uygulayanların kafalanndakı en orto doks Freud bıle, Freud'dan farklı olacak Kafalaıdakı Freud'larla, "gerçek" Freud arasındakı farklılıklar ıçın sayısız başka nedenın de bulundueunu duşununce, hıç olmazsa boyıe elle tutulabılır bır faktorun ustune gıdılmesı yararlı oluyor D Freud, ılk kez hastalarını, sonradan unlu olan dıvanda yatırarak tedavı et meye 1892'de başladı Elını hastalann alnına koyuyor ve sorular yoneltıyordu Ta kı bır hastası " b u durumda, duşuncelerımın serbest akışını bu akışın AnnAİIıvrtrcıınııy7' îtirnTinı yapıncaya kadar Boylece bu "baskı yontemını' "haskl vontamım" engellıyorsunuz" itirazını vnnınrnvn IrnHnr RnvİArA terkettı eoruluyor Orneğın Amerıkalı psıkıyatrı asıstanlarıntn pek çogunun psıkoterapı eğıtımı almaktan uzak durdukları, klınık uygulamada psı kanalıtık teorıye pek yer vermedık lerı sıkça duyulan bır yakınma Her ne kadar, bır sure sonra dengelenmest beklenen bır aşırı uca sav rulma olarak yorumlanıyorsa da, bu yaklaşımın ıçerısınde belırdığı bağlam, yüksek teknoloji egemenlıgindeki bır tıp ve pragnıatık, kısa vadede çozumleri destekleyen hızlı bir hayat tarzı. 1 abıı, buna uygun malı destek (sıgorta gıbı) duzenlemelerı Freud, bilinç ile ruhun esdeğer olmadığı varsayımını ılk ortaya atan degıldı Anı.ak, bıhnçdışı ıle ın san davranışı arasındakı ılışkıyı hastalık belırtılerınden yola çıkarak arayan psıkanalıtık yontem ve du