Katalog

A L T E R N A T İ F E N E R J İ Güneş'e takılan fiş!. özet Çeviri: Daniyal Eriç Yoğunlaştırıaı petek üneş'in hiç tükenmeyecek gibi görünen enerjisini yaydığı gezegenler sisteminde, bu enerjiyi toplayıp kullanabilmek için çeşitli yöntemler geliştiriliyor. Bunların en basiti, kuşkusuz yazlık evlerin çatısına yerleştirilen ve Güneş ışınlarındaki ısı enerjisini toplayan ve suGün ışığı toplayan ya vererek çalışan sistemlerdir. Ancak, lastık merce elektrik enerjisini doğrudan doğruya Güneş'ten yararlanarak üretmek söz konusu olursa bu durumda Güneş'in ışınlarını elektrik akımına direkt çeviren özel pllleri kullanmak gerekir. İşte bu tipteki pillere "Foto Voltalk" ya da kısaca "FV" pilleri denilmekte. Güneş ışınları, yeryüzünde büyük fiziksel ve kimyasal etkiler yapıyor. Ortalama (700 bin) kilometre çapındaki, ağırlığı yaklaşık 2x103° kilogram olarak hesaplanan bu büyük kütle, çevresine (3.9x1027) kilo Elektrik değme ,. watt, yani 3.9x1.000.000.000.000.000.000. yüzeyi 000.000.000.000 watt (!) gücünde ışık ışınları yayıyor. G Gün ışıflı Cam Kolay Oksit 1 PAmorf silikonj nAmort sıltkon Gün Işıuı Alüminyurn ^ Titanyum ternas Pln Güneş Plll yuzeyi Gül satışından 150 milyon dolar G SiHkon Atomları A , ,. Gün ışıuı •fatonu Serbest elektron Bosluk. Fotovotalk atkl Bu ışınlardan yer yuvarlağının payına düşen, nispeten çok küçük enerji miktarı bile dört mevslraln rüzgârların oluşumuna, yağmurtann yağmasına ve kısaca organik yaşamın başlayabilrnesi için gerekli her türden biyolojik olayın gelişmesine olanak sağlıyor... Bu olaylar, Güneş'in ilk ortaya çıktığı 4.5 milyar yıl öncesinden beri sürüp gitmektedir. Daha milyarlarca yıl da sürecektir. Yukarıda değindiğimiz "Foto Vbltaik" FV pillerin ürettiği elektrik enerjisi de Güneş1 ten gelen ışınların, elektron akımı üreten birtakım bileşikler üzerine düşürülmesl yoluyla sağlanmakta. Bu türdeki pillerin en tipik örneğini Resim1'de görmekteyiz. Resimde görüldüğü gibi Güneş'in ışınları bataryanın üzerini kaplayan "toplayıcı tabaka"daki küçük plastik mercekler yardımıyla daha alttaki piller dizisinin üzerinde yoğunlaştırılmakta. Böylece, toplanan enerji aslında küçük miktarlardaki elektrik enerjisi olduğundan, bunların seri ve paralel bataryalar halinde birbirine bağlanmasıyla istenilen gerilim (voltaj) ve amperde enerji elde edilmekte. Elektrik üretimi olanağı günün saatlerine (gece ve gündüz durumuna), havanın bulutlu veya açık olmasına, mevsimlere, Güneş'in ufukta eğim açısına bağlı olarak çok değişkendir. Başka bir güçlük, yeryüzünde Güneş pilleriyle elektrik üretimine en uygun durumdaki yerlerin, kentlerden çok uzakta ve genellikle dağlık yörelerin tepeye yakın bölgelerınde olması, bu yüzden üretilecek enerjinin ayrıca bir de iletim sorununu birlikte getirmesidir. Bütün bu güçlüklere karşın, gün ortasında FV pilleriyle üretilen elektrik gücünün birim watı başına ortalama 46 dolar harcama yapılması gerektiği son deneyler ve maliyet hesaplarıyla ortaya çıkmıştır. Birim kilovvatt başına 46 bin dolar hesabıyla bunun yaklaşık 1015 Galyum Arsenür üst pili Elektrik dejjme yüzeyi Silikonlu dıp pıl ise fotoelektrik olayın anlatımı, şematik çizgilerle yapılıyor; bu fotoelektrık olay, Güneş pilinin temel ilkelerini yansıtır ve elektronların yarı iletken atomunu nasıl terk ettiğini açıklar... Yarı iletkenlerin en önde gelen malzemesini oluşturan "silikon" dört tane bağlantı (valans) elektronu içerir; bu elek.tronlar da komşu atomlarla bağ kurarlar. Yansıtmayan kaplama Güneş'ten gelen foton, serbest bir elektrona çarptığı zaman, bu elektron hareketli duruma geçer, bu onun elektrik akımını doğuran bir partikül olması demektir! Bilindiği gibi aslında elektrik akımı, elektron akımlarının ters yönünde aktığı varsayılan bir akıntıdan ibarettir... Bu elektron, artıkiçinde bulunduğu atomlar grubundan uzaklaşacaktır; başka bir deyişle, madde Içinde elektrik akımı başlamıştır!.. ül kırmızıdır. Ya da pembe, koyu sarı, kiraz kırmızısı, turuncu ya da bugün israil'de yetiştirilen 50 farklı türden biri... israil gül yetiştiriciliğine 1965'te başladı, günümüzde de gül ihraç eden ülkeler arasmda ön sıralarda. Geçen yıl 150 milyon dolar değerinde 900 milyon çiçek ABD, Iskandinavya, Japonya, en çok da Avrupa'ya satıldı. Agrexco Çiçek Dağıtım yetkililerine göre satışla ilgili önemli noktalardan biri gülün çeşltllllğl; çünkü toptancılara, tek bir telefon konuşması ile çiçek gereksinimlerini karşılama olanağı veriyor. Tıpkı tekstil endüstrısinde olduğu gibi, çiçek işinde de moda ve eğilimler önemli. Bir zamanlar kırmızı gül çok satılırdı, ama şimdilerde en fazla aranan renk klraz pembesl, tabii Âşıklar Günü'nün dışında... Âşıklar Günü'ndegeleneksel, romantik kırmızı gül, diğer bütün güllerden üstün. Tüm dünyada pastel renklere doğru genel bir yönelışten söz edilebilir. milyon TL/kilowatt kuruluş giderine eşit olduğu anlaşılmakta. Aslında, bugün çeşitli türden (hidrolik, termik ve dizelli) santrallarda kurulu güç başına TL olarak maliyetin bundan aşağı olduğu ve güvenilir enerji oranının ise çok daha yüksek bulunduğu da hesaba katılmalı. Birleşik Amerika'nın Albuqıarque yöresindeki Sandia Ulusal Araştırma Laborutuvarı'nda yapılan deneyler sonucunda sağlanan buluşların uygulanması, yakındaki Sandia Dağları'ndakı düzlükte oluşturulan batarya dizilerinde izlenebilmekte. İki tabakadan oluşan bu tür pillerin batarya halinde kullanıldığı "Carlssa Düzlüğü" projesinde yıllık 13 milyon kilovvattsaat enerji üretilebilmekte, ani elektrik gücü 6 bin 500 kilovvata erişebilmekte. Buna göre yıllık çalışma süresi, tam güçle ancak 2 bin saat olarak hesaplanacağından, yıllık yüklenme faktörü de yüzde 23 dolayındadır. Bunun nedeni, yukarıda açıkladığımız gibi sadece gündüzleri ve uygun koşullarda enerji üretimine olanak vermesidir. FV pilleri, aslında yarı iletkenlere hem yapım hem de çalışma ilkeleri yönünden büyük yakınlık gösterir. Resim 2'de olağan bir (pin) Güneş pili görünüyor. Resim 3te Elektron bu hareketiyle, geride bir "elektriksel boşluk" bırakır. işlem görmemiş foto voltaik malzemenfn bir elektronu ayrıldıktan kısa süre sonra enerjisini yitirerek bir boşluğa yerleşir ve herhangi bir elektriksel etki ortaya çıkmaz. Oysa, FV pillerinde özel olarak işlem görmüş yarı iletkenler kullanıldığı için foto voltaik bir elektriksel gerilim oluşur. Amerikan Arco Solar firmasının araştırmacıları tarafından geliştirilen, "demet" tipi Güneş pillerinde, ince sılikon ve bakırindiyum diselenür bileşikleri maliyeti daha düşük, fakat gün ışığını elektrik enerjisine çevirme verimi daha yüksek yeni piller imal etmek için kullanılmaktadır. "Foto Voltaik Güneş pili bataryaları", bugün için elektrik enerjisinin çok büyük boyutlarda kullanıldığı elektrik şebekelerini beslemek amacına yeterli durumda değildir. Israil'in çiçek endüstrisindeki başarısının sırrı, sıcak kış havası. Yine de yıl boyunca Hollandalı, italyan, Alman ve Kolombiyalı rakiplerinin solugunu ensesınde hissediyor. israil'ın çiçek ıhraç ettığı her ülkenın talebi farklı. örneğin, Iskandinav müşteriler gül dalında tek bir yaprak dahi olmaması için ısrar ederken, Avusturyalı müşteriler bol yapraklı olanlarını tercih ediyor. Avrupalılar tomurcuk haldeki güllerden hoşlanırken, Amerikalılar neredeyse tamamen açmış olanlarını istiyor. Çiçeklerin, gidecekleri yere kadar tazeliklerini koruması çok önemli. Hebrevv Üniversitesı Tarım Fakültesi'nden bir grup bilim adamı, çiçeklerin dallarından koparıldıktan sonraki yaşamlarını uzatabilmek için pek çok çözelti hazırladı. "Çiçek, yağmurdan, dondan, güneşten etkilenen tabii politikayı saymazsak narin bir madde. ihtiyaçları her gün zamanında karşılanmalı, çiçeğe verilen maddeler kaliteli ve çeşitli olmalı. (ö.u.)