Katalog

S A Ğ Ll K Banyo kazalarını önlemek için Banyonuz, o kadar güvenlikli değil. ABD'de yılda 150 bin banyo kazası oluyor. Mustafa Taşyürek iş Sağiığı Uzmam Isaac Asimov Ağaç lakvimi ğaca o eşsız hârelı görünümünü, guzellığını veren halkalar, aynı zamanda takvım olarak da ış görur Son zamanlarda bu ağaç halkası takvimi uzatıldı, on bin yıl öncesıne kadar gıdebılıyor Ağaçtakı halkalar, o ağacın bır yıllık buyumesını gösterır Senn ve kuru geçen yazlarda ağaç nıspeten az buyür, dolayısıyla halka ıncecıktır Sıcak ve yağışlı yazlarda ıse büyume fazla, halka kalın olur Halkanın kalınlığı her yaz değışır, bu da ortaya meselâ on yıllık bır sure ıçınde kendını asla tekrar etmeyen eşsız bır ornek çıkarır Belırlı bır bölgede yetışen ağaçların hepsı aynı yazları yaşadıklarından, doğal olarak aynı halka Örneğıne sahıptırler Çünku butun ağaçlar elverışsız şartlarda yavaş, lyı şartlarda ıse hızlı buyur Yenı kesılmış bır ağaç kutüğünun enlemesıne kesıtınde ya da yaşayan bır ağacı oldurmeden kabuktan merkeze doğru alınacak yuvarlak sütun şeklınde bır numunede, bu halkaları ıncelemek mumkundur Elımızdekı halka örneğını, dıyelım kı bundan otuz yıl once kesılmış bır ağacın halkaları ıle karşılaştırabılırız Bundan otuz yıl önce kesılmış olan ağacın halkaları, bugunku ağacın halkalarına son otuz yıla gelene kadar tıpatıp uyacaktır Şayet ılk ağaç bugunku ağaçtan daha önce buyumeye başlamışsa daha fazla halka bulunacağından, bu halkaları da mevcut örneğe ekleyerek, "ağaç halkası takvlml"mızı daha gerılere goturebılırız Kaç yıl once kesıldığını bılmedtğımız bır ağaç govdesı kesıtı olduğu varsayalım Kesıttekı halka örneğını saptar bunu gunumuz ağaçlarından bırının halka örneğı ıle karşılaştırırız Geçmışe aıt herhangı bır noktada örnekler eşleşecektır, ışte eşleşme noktasından bu yana gunumuz ağacında bulunan halkalaFi saymak suretıyle ılk ağacın tam olarak ne kadar zaman once kesılmış olduğunu bulmak mumkundur Ne kı bır ağacın halkaları ıncelenerek bulunabılecek yaşı sınırlıdır Ağaç kutuklerı zamanla çurur dolayısıyla lyı halka orneklerı ancak bellı zaman surelerı ıçın soz konusudur G üvenlık uzmanları, btrtakım basıt önlemlerle banyo kazalarının en az yarısının önlenebıleceğını belırtıyorlar • Banyo küvetleri ve duş yerlerinde kauçuk paspaslar veya güvenlık şerıtlerı ve çıkartmaları kullanın Banyo kuvetlerının duz yuzeylerı, duş yerlerı ve yer çınılerı (karoları) sadece sabun ve suyun sıçramasıyla bıle kolayca kayabılır Mermer, mozaık veya porselen yuzeyler sert ve ıstıraplı duşmelere neden olabılır • Kaygan sabun atıkları/dökuntülerı temızlenmelı ve sabun kullanılmadığı zaman (kuçuk parçalar bıle) daıma sabunluğa konulmalıdır Sabun banyo kuvetının kenarına ko nulduğunda oradan kayarak duşebılır ve kuçuk bır parçası bıle duşmeye neden olabılir • Havlu halkaları ve banyo askıları, sabunluklar ve duş perde değneklen bırının acıl olarak tutunma durumunda onlara destek verebılmesı ıçın olabıldıgince sıkı olmalı • Banyo kuvetının önundekı ve yanındakı duvarlara ve duş bölmesının yan tarafına yatay tutunma boruları (çubukları) yerleştırılmelıdır Tutunma borularının uçları sadece mozaık, çıvı veya tahta perde ıçıne konulmakla yetınılmemelı, duvar ıçıne guvenlı bır şekılde ırı başlı çıvıler veya dığer bağlama yöntemlerı He bağlanmalı • Kolay kırılabılır banyo kuvetlerı ve duş paravanalarından (barıkatları perdelerı) kaçınılmalı • Banyo tabanları butçe uygunsal sırtı kauçukla kaplanmış bır banyo halısı veya benzer dığer guvenlı döşemelerle kaplanmah • Dökulmuş şampuanlar, losyonlar ve sular derhal temızlenmelı Bunlar genellıkle döşemelerı kaygan hale getırır • Banyoya bır gece lambası veya açma kapama duğmesı parlak olan ışık yerleştırılmeli insanlar karanlık bır banyoda el yardımıyla lamba açmakapama duğmesı ararken kalçalarını ve dızlerını bır yere çarpabılır (NSC, Safety and Health News) Bilim adamları, eski ağaçların halkalarından yola çıkarak 11 bin yıl geriye doğru bir "ağaç takvimi" oluşturdular. Yeryüzündekl en yaşlı ağaçlar Kaliforniya çamları: 4900 yaşında. Mısır piramitlerinden de yaşlı!.. halkası takvimi 8 bin yıl öncesıne kadar uzatılabıldi Ağaç halkası örneklerınden Iklim sikluslerinl ıncelemek ıçın de yararlanmak mumkundur, bunlar hava şartlarının nasıl kendını tekrar ettığı konusunda ilgınç ıpuçları verebılır Nıtekım başlangıçta ağaç halkası orneklerı, hava değışımlerının guneşlekesı sıklusu ıle çakışıp çakışmadığını bulmak ıçın ıncelenmış, ama kuvvetlı bır korelasyon bulunamamıştı Aynı şekılde, yanardağ patlamalarının havaya toz zerrecıklerı puskurttüğunu, bunların da guneşten gelen radyasyonu ya emerek ya da yansıtarak hava durumunu etkıledığını bıldığımıze göre, ağaç halkaları çok eskı tarıhöncesı çağlarda olmuş yanardağ patlamalarının tarıhını saptamamıza da yardımcı olurlar Ağaç halkası takvimi, eskı yapıların ahşabını ıncelemede de kullanılır Eskı evlerden çıkan kerestelerın halka orneğı, canlı ağaçlardan alınan numunelerın uzerındekı halkalarla karşılaştırılarak, kerestenın (kı çoğu kez som kutuklerden yapılmıştır) ne zaman kesılmış olduğunu ya da en azından kaç yaşında olduğunu bulabılırız Bu yolla belkı bır ahşap parçasını tarıhlemek mumkundur Bu kerestelerın bazıları 1 300 yaşında çıkmıştır Böylece Guney Batıdakı bazı eskı Kızılderılı yerleşmelerını dakıklıkle tarıhlemek mumkun olmuştur Uzun ömurlü ağaçlar enderdır, kuşkusuz, ama olu bedenlerı şu ya da bu nedenle çurumeden kalmış kısa omurlu ağaçlar bıle yararlı olabılır Meselâ meşeler Meşelerın sadece bır kaç yuzyıllık bır omurlerı vardır, ama bazen nehırlere ya da bataklıklara duşup çamur ıçınde bozulmadan bınlerce yıl kalabllırler Nıtekım Alman bılım adamları, Guney Almanya'da nehır dıplerınden, Kuzey Almanya ıle Irlanda'da bataklıklardan çıkarılan meşe kütüklerinl ıncelemış, halka orneklerını eşleştırmış ve bu yolla 6 bin yıl kadar geriye gıden örnekler saptayabılmışlerdır Ayrıca çok eskı bır orneğı nıhayet bu yıl ana ornekle eşleştırerek takvimi tam 7 300 yıl geriye goturebıldıler Bılım adamlarının elınde, bır kere eşleştırıldı mı 10 bin yıl geriye gıdebılecek, yanı Kaliforniya çamı takvımını gerıde bırakacak, başka halka orneklerı de var Bılım adamları sonunda hava durumunu bundan 11 bin yıl öncesıne kadar adım adım ızleyebıleceklerı bır takvım oluşturacaklarına guvenıyorlar Bundan daha gerilere gıdemezler, çunku 11 bin yıl önceye kadar Kuzey Avrupa Buz Çağının bozulları ıle kaplıydı Gene de Kuzey Avrupa'da ınsanoğlunun yazılı tarıhten çok, çok öncesıne aıt ahşap kalıntılarını tarıhlememıze yetecek bır takvımımız olacak elımızde (LATS) (1987) A Ne zaman kesildi? Sırt ve bel rahatlığı için öneriler yakta dururken, omurgayı doğal duruş şeklı olan "Sşekıllı pozısyonda (durumda) bulundurmak ıçın, bır ayağınızı bır ıskemle (tabure) veya kutu uzerıne koyun, • Otururken, belınızı destekleyecek arkalığı olan sandalyeyı seçınız Sandalyelerden hıçbırı o şekılde değılse, yuvarlak duruma getıreceğınlz kuçuk bır havluyu belınıze (sırtınıza) yerleştırın Dızlerınızı kalçalarınızdan hafıfçe daha yuksekte bulundurun • Araç surerken, eğer şoför koltuğu belınıze destek sağlamıyorsa, yuvarlatılmış bır havlu kullanın Dızlennız kalçalarınızdan yukarıda olacak şekılde koltuğunuzu ayarlayınız • Herhangı bır şeyı kaldırırken kaldırdığınız nesneyı vucudunuza (olabıldığınce) yakın tutun ve sırtınızı duz tutarak bacaklarınızla kaldırın Rahat bır pozısyonda kaldırın ve ağır yuklerde mutlaka yardım isteyın Buz çağına kadar geriye A Demek kı bır ağaç, ne kadar yaşlıysa o kadar fazla bılgı ıletır Bu bakımdan şampıyon ağaçlar, Kalıfornıya'nın dağlık yorelerıyle Doğu Nevada'da yaşayan çamlardır Bu çamların yeryüzündekl en yaşlı canlılar arasında olduğu sanılıyor Kaliforniya çamlarının bırınden alınan kesık numunesınde, merkezden kabuğa doğru 4.900 halka saptanmıştır, bunun anlamı, ağacın 4 900 yıldır var olduğudur Yanı soz konusu ağaç, Mısır firavunlart piramltlerini yaptırmadan bile once hayatta ıdı Bu tur numunelerden ve henuz çurumemış ölu Kaliforniya çamı kutuklerınden yararlanılarak, ağaç Piramitlerden de yaşlı