Katalog

OTOMOBİL TEKNOLOJİSİ HABERLER Otomobiller neden ve nasıl sallanır? Son derece düzgün yollar yapılsa, süspansiyon sistemine gerek kalır mı? Korhan Gümuş 4Trapez arka takım Örnek Ford Consul Plaster yoluyla ilaç alımı I O tomobıllerın süspansiyon sıstemının ne ışe yaradığını hepımız bılıyoruz Tekerleklerdekı bır esneme ıle yollardakı engebelerın mumkun olduğu kadar otomobılı sarsmamasını ve yol tutuşunun bozulmamasını sağlamak Süspansiyon boyle tanımlanınca akla hemen şu soru gelıyor Son derece duzgun yollar yapılması mumkun olsa süspansiyon sıstemıne gerek kalır m ı ' Ancak raylı sıstemlerde bıle sarsıntı olduğuna göre, bu soru da kendılığınden cevaplanmış bulunuyor Bu durumda teorık çlarak süspansiyon sıstemı gereksız olsa bıle, bugun bu, galıba yerden havalanmadan pek mumkun değıl Trenlerde, tramvaylarda vb hep süspansiyon olduğunu goruyoruz Gelelım ' süspansiyon" sözcuğune Süspansiyon Fransızca "suspendre" fıılınden turetılmış Suspendre, yanı asmak, askıya almak, herhalde ılk atlı kupa arabalarındakı derı kayışla asma sıstemınden gelıyor olmalı Oaha sonra süspansiyon yaprak makaslarla sağlanmış Bu yassı demırler çeşıtlı boylarda ust uste konarak dıngıllerın arabaların gıdış yönune dık sallanmasını sağlamış Bugun de atlı arabalarda, kamyonlarda ve bazı otomobıllerde yaprak makas hâlâ kullanılıyor Ancak taşıtların süspansiyon sıstemı gıderek gelışme göstermış ve daha karmaşık sıstemler gelıştırılmış Bu gelışme kısaca "bağımlı" (dıngıllı) suspansıyonlardan "bağımsız" suspansıyonlara geçış olarak nıtelenebılır Ayrıca suspansıyonu, yanı esnemeyı sağlayan malzemeler açısından da süspansiyon sıstemlerı karşılaştırılabılır Yaprak makaslı, helezon yaylı, torsıon çubuklu ve hıdropnomatık süspansiyon sıstemlerı var Genel olarak süspansiyon sıstemı esnemeyı sağlayan bır parça ıle esnementn sureklı bır sallantı halıne gelmesını engelleyen hareket yavaşlatıcı amortısorden oluşur Amortısorler bır sılındırın ıçınde yağın yer değıştırmesı ıle sağlanan bır "karşı koyma" ıle çalışır 1930'lara kadar genellıkie surtunmelı (frıksıyonlu) amortısorler kullanılmıştır Bağımsız süspansiyon sıstemlerı ılk başlarda yalnızca otomobılı yonlendıren 'on takım"larda kullanılırken bugun artık yaygın olarak "arka takım' larda da kullanılıyor Bağımsızlık genel olarak bır tekerleğın sallantısının dığerını etkılememesı bağımsız sallanması ve boylece yol tutuş kabılıyetının arttırılması ıçın tercıh edılmektedır Ayrıca otomobılın vırajdakı durumuna ve esneme ye gore de tekerleğın yol zemını ıle açısının degışkenlık gostermesı bağımsız suspansıyonların bır ozellığıdır Bugun kullanılan süspansiyon sıstemlerı 1Çlft salıncaklı on takım örnek Chevrolet 5 Kmk dingil örnek Mercedes 170 2Maç Pherson Örnek Peugeot 6 Makaslı dingil örnek Jeep laçların derı üzennden plaster yoluyla tatbık edılmesı, gıderek yaygınlık kazanıyor Batı Almanya'da şımdıye kadar altı çeşit plaster kullanıldı Bunların dördu koroner kalp rahatsızlıklarında kullanılan nltrogllserln, bır tanesı osteoporoz ve enfarktus gıbı ıklıme bağlı şikâyetlerde kullanılan östradiol, dığerı ıse seyahat rahatsızlıklarında kullanılan scopolomin ılaçlarını ıçerıyor Plasterın ağızdan alınan veya damardan verılen ılaçlara karşı hatırı sayılır derecede avantajı var Erlangen Unıversıtesı'nden E. Nürnberg, uzun surelı ılaç kullanımı sırasında, tablet alımında ya da ığnede görulen, vucuda aşırı mıktarda ılaç yuklemesınin söz konusu olmadığını soytüyor Bunun dışında plasterle tedavıde ilaçtan kaynaklanan zehırlenmeler de görulmuyor Plasterlerın hemen hepsı zar prensıbıne göre yapılıyor Plasterler dışarıdan içerı doğru geçırımsız bır örtuden, etkılı madde deposundan, etkılı madde değış tokusunu dengeleyen kontrol zarından oluşuyor llacın derı yoluyla vücuda gınşını garantılemek üzere özellıkle yağda çözulen ılaçlarda, emmeyi suratlendırıcı maddeler kullanılıyor Daha guçlu bır emmeye ancak plasterın boyutlarının buyumesıyle ulaşılabılır Plasterler, ancak 85 cm kare kadar oluyorlar Plasterın yararlarından bırı de karacığerın yukunu azaltması ve daha az etkılı maddenin sağlanması Bu özellıkle ostradıol plasterınde belırgln Bu hormon mıde yoluyla alındığında bunun yuzde 9O'ı karacığerde yakılıyor Yanl etkı etmeden evvel kaybolup gldıyor ilaç, derı yoluyla kuçuk dozlarda alındığında yan etkılerınde de azalma oluyor Nürnberg, dezavantaı olarak ıse lokal dayanıksızlığı göstenyor Alerjık tepkıler yalnız etkılı maddeden değıl, plasterdekı yapıştırıcı ve emme hızlandırıcısından da kaynaklanabılıyor Nürnberg, plasterın altında mıkrop üremesının ıse yalnızca hırpalanmış derılerde söz konusu olabıleceğını vurguluyor Erkeklık hormonu ve kan basıncını duşuren bır materyal ıçeren yenı plaster ılaçların gelıştirilmesı sürüyor (P.E.) 3Kollu arka takım örnek Citroen genel özellıklerıyle şoyle sınıflandırılabılır 1. Çift salıncaklı slstemlor: Tekerlekler ustten ve alttan ıkı kol ıle tutturulur Kollar arasındakı açı ve boy farkları ıle ıkı salıncağın durumuna göre tekerlek kontrollu bır geometrık yol ızler Örnek Ford Taunus, Re nault 12 on takımları 2. Mac Pherson slstemleri: Bu sıstemde ust salıncak yoktur Bır ayak ıçınde yer alan amortısor sayesınde tekerlek eksenı ustten taşıyıcı kaportaya bağlanır Örnek Fıat 131 Renault 9 ve 11 on takımları 3. Kollu sistemler: Tekerlek tek bır kol ıle taşıyıcı bolume bağlanır Bu kol, tekerleğın karşı yonundekı eksenının hareketı ıle teker leğı parelel bıçımde oynatır Ornek Citroen 2 CV on ve arka takımları, Austın Mını arka takımı 4 Trapezli sistemler Kollu sıstemlerden farkı ko1 eksenının tekerleğe dık olması ye rıne bellı bır açı yapmasıdır Boylece esne me ıle tekerlekler kaporta ıle bellı bır açı ya 7 Yaylı dingil Örnek Fiat 131 S par Örnek BMW lerın Mercedeslerın arka takımları 5. Kırık dingllll sistemler: Dıngıllı sıstemın ortadan mafsallı olması ıle tekerlekler bağımsızlaşır Ornek VW Kaplumbağaların, eskı Mercedeslerın ve Skodaların arka takım ları 6 Dıngıllı sistemler Ikı tekerleğı bağlayan dıngılın yaprak makaslarla veya gergı çubuklarıyla taşıyıcı kısma bağlanması ıle ya pılır Bugun bırçok kamyon ve otobuste ol duğu gıbı hâlâ bazı otomobıllerın arka sus pansıyon sıstemınde kullanılmaktadır Or nek Fıat 131, Ford Taunus, Renault 12 ar ka suspansıyonları ınırlı ölçude alkol tuketımı ne çeşıtli hastalıklardan korur ne ömur suresını uzatır Gerçı bır dızı epıdemıyolojık araştırma, alkolun sınırlı olçuler ıçınde tuketıldığınde, sağlığa yararları olduğunu savunuyordu Ancak daha detaylı tahlıller, bunun bır yanılgı olduğunu gösterdı Alkolun olumlu etkılerı şu gozlemlere dayanarak saptanmıştı Yeşllaycılar ve aynı zamanda alkolıkler, sınırlı olçude alkol tuketenlere oranla daha erken kalpdolaşım bozuklukları ve başka hastalıklardan öluyorlardı Ama "Britısh Regıonal Heart Study" çerçevesınde dıkkatle ıncelenen yeşılaycıların, kendılerıne özgün bır grup olduğu anlaşıldı Bu grup sağlık durumları kötu olan erkeklerden oluşuyordu Bunlar çeşıtlı rahatsızlıklarından öturu sık sık ıçkıye ara vermışlerdı "Lancet" dergısınde yayımlanan yazıya göre buradakı "koruyucu etkı", yalnızca eskı aJkolıklerın daha sonra yeşılaycılar kategorısıne geçmış olmalarından kaynaklanıyor (sn.) Alkolün azı da zararlı