Katalog

B İ L G İ S A Y A R VE S İ N E M A Siyah beyazlar, renklenin] Bugün bilgisayar tekniğiyle renklendirilmesi mümkün olan bu filmler, ayrıca onarıldıktan sonra dünya televizyonlarına ya da video kaset olarak piyasaya sürülebilir duruma getiriliyor. 50 bini aşkın siyahbeyaz film, sinema arşivlerindeki derin uykularından bir bir uyandırılıyor. Prodüktörler ve yatırımcılar, atıl duran bu yılların birikiminden büyük paralar kazanmayı umuyorlar. Çeviri: Füsun Yasar otıon Pıctures and TElevısıon Engıneers" adında bir Amerıkan fırması, 1983 kasımında, VVilson Markle tarafından bulunan ve bılgısayar yardımıyla sıyahbeyaz fılmlerı renklendırmeye yarayan yenı bir ışlemı, dunyaya tanıtıyor Amaç, sinema tarıhındekı sıyahbeyaz teknıkle çekılmış eskı (ılmlerden renklı kopyalar elde etmek ve buniarı sıyahbeyaza karşı alerjısı olan genç nesıllere sunarak para kazanmaktır Bu yenı yontemle makyajlanmış ılk filmler 1984 yılında gosterıme sunuldugunda yapımcıların, sanatçıların ve de eleştırmenlerın tepkılerıne hedef olur Kasım 1986 Atlanta Televızyonu'nun WTBS adındakı bir kanalı, Amerıkan sınemasının en buyuk ustalarından bırı olan John Huston'un "Malta Şahin'ı adlı uzun metrajlı lılmının renklı bir kopyasını yayımlar Ancak yapımcı, polısıye lurdekı fılmınde heyecan gucunu vurgulamak amacıyla yapıtını sıyahbeyaz çektığını savunur ve bunun renklendırılmesını sanatına yapılmış bir ıhanet sayarak soyle feryat eder "Bu yapılan Leonardo da Vlnci'nin bir tablosunu gunumuzun zevkine uydurmak içln yeniden renklendirmekten farksızdır!" Yonte mın yaratıcısı VVilson Markle'ın bu protestoya yanıtı ıse şoyledır "Siyahbeyaz doğal değildlr. Doğada hiçbir yerde bu renkleri göremezsiniz. " Ne var kı, çeşıtlı ıtırazlar, ne bu fılmın yayımlanmasını ne de dığer sıyahbeyazların renklendırılmesını önleyebıldı Çunku Amerıkan yasaları, yazarların manevı haklarını gozetmemektedır Ustelık yasalara gore prodüktörler, fılmlerın yazarları olarak kabul edılır Bu aşamada John Huston ılk raundu kaybetmeye mahkum olur NASA, 1969 yılında Armstrong'un Ay'da attığı ılk adımları renklendırme gorevını Wılson Markle'a verdıkten sonra bu alanda çalışmalar başladı VVilson, çalışmalarının sonucunu ancak 13 yıl sonra aldı ve derhal Toronto'da "Colorızatıon Inc " adında kendı şırketını kurdu Pıyasaya surduğu ılk renklı vıdeo kasetler, 1937'de Cary Grant'ın rol aldığı, Norman Mac Leod'un "Topper" adlı fılmıyle ıkı "Laurel Hardy" ve daha sonra Frank Capra'nın James Stevvart'ın başrol oynadığı "It's a VVonderful ... ,. J Life" adlı fılmlerı oldu V Ertesı yıl Los Angeles'ta "Colos Systems Technology" adlı bir rakıp fırma kuruldu Ilk «w olarak Steve Mac Oueen'ın "Kanun Namına" adlı TV dızısıne el koyan bu şırket, şımdı 18 studyosunda 24 saat fılm renklendırme ışlemlerı yapıyor Sonrakı yıllarda aynı M | Sınema sanatına gonul verenler, sıyahbeyaz çekılmış. bırçoğu artık klasıkleşmış fılmlerın, yapay yolla renklendırılmesıne karşı çıkıyorlar Gerçekten de renklendınlmış tılmlerde, sıyah beyaz tadını bulmak zor oluyor lık gostermedı 'ık once, soz konusu fılmın çekıldığı yıllara uyan renklerın tespıt edılmesı ıçın 1 3 ay arasında bir araştırma donemı gerekıyor Çoğu renklı olan eskı afışler, çekım fotoğrafları, dekor fırmalarının arşıv belgelerı, gıysıler, hatta o donemı yaşamış ınsanların tanıklıkları, bu aşamada en onemlı başvuru kaynaklarıdır Bunun ıçın bir ekıp çalışması yapılır Kuşkuya duşulen ayrıntılarda ıse artıstık yonetmenın tavsıyelerıne uyulur Bu ışler olup bıterken, ıkıncı bir ekıp, fılmın orıjınal negatıfınden yenı bir sıyahbeyaz kopya çıkarır, gerekırse rotuşlarını yapar Bu yenı kopya bir vıdeo bant uzerıne kaydedılır, boylece gerektığı yerlerde bilgisayar yardımıyla resımlerın rotuşlanması mumkun olur Esas malzeme, ıkı manyetoskop (bırı sıyahbeyaz, dığerı renklı ıçın) ıle donatılmış bir grafık bilgisayar ıle bılgısayarla çalışan bir montaj masasıdır Fılm, bırkaç sanıyeden bırkaç dakıkaya varan ve ortak elemanlar ıçeren sahnelere bolunur Bu surette, normal uzunluktakı bir fılm 60' ıle 1000 adet sahneye bolunmuş olur Anahtar resmın her bir ayrıntısı ıçın ayrı bir renk seçılır Bu resım, bir grafık palet yardımıyla boyanır Bu ışlemın suresı, sıstemın gucu ve resmın karmaşık olup olmamasıyla ılgılı olarak, 10 dakıkadan bırkaç saate kadar uzayabılır Konuya uygun bir yazılım yuklenen bilgisayar, bu ılk ornekten hareket ederek, aynı sahnedekı dığer resımlerı kendılığınden boyar Bu sırada ışlemı ızleyen teknısyen, sahneye yenı bir kışının gırmesı, dekor değışık lığı ya da hızlı bir kamera hareketı gıbı ayrıntıları dıkkate alarak, bılgısayarın ışlemını sureklı kontrol eder Iş tamamlandığında ge reklı duzeltmelerı yapar Butun bunlardan sonra, seçılen renklerın sıyahbeyaz fılm uzerıne ust uste kaydedılmesıyle ışlem sona erer Daha sonra fılm ıkıncı manyetoskopun yardımıyla banda kopya edılır Gunumuzde, fılm renklendırme ışı yapan fırmalar, bırbırlerınden farklı teknıkler ızleyebılıyorlar Elektronık renklendırme teknığının kalıtesı gunden gune gelışmış ve bugunku aşamada renklı bir resımle renklendınlmış bir resmı bırbırınden ayırmak oldukça guç bir hale gelmıştır Bu alanda yapılan en son gelışme, bılgısayarın resımdekı grı tonları ınceleyerek kendı kendıne orıjınal rengı bulma gorevını yuklenmış olmasıdır Bugun normal bir fılmın renklendırme ucretı, dakıkada 10 bın ıla 15 bın Fransız Frangı arasındadır Şoyle kı, 90 dakıkalık bir fılm ıçın en az 1,5 milyon frank (450 milyon TL) bir masraf duşunmek gerekıyor Atlanta VVTBS televızyon kanalı sahıbı Ted Turner, renklendirilmesi mumkun, 1960 yılları oncesı yuzlerce fılmı katalog halıne getırıp bınlerce dolar karşılığında renklendırme ışlemlerını surdurmektedır Ilk başta oldukça pahalı bir yatınm gıbı gorunen bu ışlem, kısa surede masrafını çıkarıp sahıbını Kâra geçırmektedır Örneğın, "34. Sokaktaki Muclze" adlı fılmın 1985'te yapılan renklı kopyası, 1982'de vızyona gıren ılk sıyahbeyaz kopyasından ıkı mıslı fazla seyırcı toplamıştır Colorızatıon Inc fırması ıse "It's VVonderful Lıfe" fılmının renklı kopyasından en az bir milyon dolar kâr etmıştır (Sclence et VieOcak 1989) Bir film 500 milyon Fransa hayır diyor Kasım 1988: Renklendırme savaşı Fransa'ya sıçrar Metro Goldvvyn Mayer fırmasına aıt fılmlerın ışletme hakkına sahıp Turner şırketı, hazıran ayında John Huston'un (1950) dığer bir sinema klasığı olan "Asphalt Jungle" adlı fılmin renklı kopyasını yayımlama hakkını bir fırmaya verır 1987'de olen Huston'un mırasçıları, Fransız fırmaların da desteğıyle bu ulkedekı yasalara dayanarak fılmın yenı şeklıyle yayımlanmasına karşı çıkarlar 23 kasımdakı mahkeme sonucuna gore hâkım, renklı fılmın Fransa'da yayımlanmasının mumkun olmadığına karar verır Ancak bu karar, fılmın renklendırılmesını ve tıcarı amaçla kullanılmasını engellemektedır Amaç, sadece yapımcının manevı haklarını korumak ve yapıtın yazarın rızası sınırları ıçınde kullanılmasını sağlamaktır Fılm renklendırme fıkrı, "Malta Şahın"ınden çok daha öncekı tarıhlere dayanıyor amaçla kurulan başka Amerıkan fırmaları da serı halınde fılm renklendırmeye başladılar Gıderek daha fazla renklı fılm seyretmeye alıştırılan Amerıkan seyırcısı, sıyahbeyaz fılmlerı adeta hor gormeye başladı ve boylece eleştırmenlerın uyarılarına aldırış edılmeden, sinema sanatının sıyahbeyaz teknığı, renklerın yapay çekıcılığı karşısında dırenecek guç bulamadı Ote yandan "Malta Şahını", "Casablanca" ve "It's a VVonderful Lıfe" adlı fılmlerın renklı kopyaları da satış rekorları kırınca, bu pıyasadakı buyuk potansıyel ortaya çıkmış oldu Renklendırme sırasında eskı fılmlerın yenı teknıkler denenerek onarılması da satışların artmasında önemlı rol oynadı Fılm renklendırme teknığı, ılk bulunduğundan bu yana, temelde pek fazla bir değışık 11