Katalog

KNOLOJİSİ 2001e doğru eğlence dünyamız Masabası sineması • King Kong gfbi model canavarlara paydos. • Korku efektlerini tamamen bilgisayar üretecek. • Kişisel bilgisayarlar, yönetmene masabaşında film yapma olanağını sunacak. Derleyen: Ismail Murat önümüzdeki yüzyılda Clark Gable ve Cher'e filminde rol verebilir ya da isterse bu oyuncuları 'Casablanca'nın senaryosuna yerleştirebilir. Bunu gerçekleştirmek için sinemacının bir süperbilgisayar gücündeki donanıma ve aktörlere ilişkin tüm sinematografik yazılıma, yani çevirdikleri tüm filmlerdeki yüz mımıklerinden duruşlarına kadar bütün bilgilere ihtiyaç var. 'Rüzgâr Gibi Geçti'deki Gable ve 'Moonstruck'taki Cher'i Casablanca'da oynatmak gerçekten ilginç olurdu. Ancak sinemacılar arasında bu tür tekniklere karşı çıkanlar az değıl; Peter Hyams bunlardan biri. "Bu tür manipulasyona özlem duyanlar olsa olsa filmlerin tümüyle teknik bir fenomen olduğunu düşünenlerdır" diyor Hyams. "Sinema, yaşayan, soluk alıp veren bir medyadır. Öyuncular da öyle. Maklneler, sinema yapıtının canlılığı ve soluk alıp verişi dışında her şeyi becerebilir." U K ing Kong'un New York caddelerini adımladığı 1933'ten günümüze, özel sinema efektlerı alanında büyük gelişmeler oldu. Yarım yüzyıl öncesınin sinema canavarları, kostüm giydirilen aktörler ya da "stopmotion" (tek resimli devinim) tekniğiyle hareket ettirilen modellerdi. Stopmotion tekniğinde modelin elleri ve kolları her bir değişik pozisyonda tek bir fotoğrafla saptanir ve bunların eklenmesi sonucunda hareketli görüntü elde edilirdi. King Kong'un Empire State Building'i silkelerken ve kollarıyla uçakları sinek gibi kovalarken yaptığı hantal ve tutuk hamlelerin nedeni, söz konusu tekniğin yeterince gelişkin olmayışıydı. Buna karşın King Kong un homurtusu izleyicileri epeyce dehşete düşürdiiğünden dev maymunun hareketlerindeki yapaylık pek dikkat çekmemişti. 2001 yılının gerilim ve bilimkurgu sinemasında ise canavarlar tam anlamıyla hayali nıtelikte olacak. Çünkü bu canavarları canlandıracak olanlar, ne kostümlü aktörler ne de plastik modeller. izleyicileri korkutan yaratıklar tümüyle bilgisayar ürünü görüntülerden oluşacak. Güçlü benzetim teknikleri, görüntü işlemcileri (image processors), kusursuz resim keskinliği (picture resolution) ve gerçekçi bir seslendirmeyle "ete ve kemiğe bürünmüş" görüntüler çıkacak karşımıza. 2001 sinemasından söz açılmışken bu konuda önemli bir dönüm noktasının 1969 yapımı '2001: Uzay Macerası' adlı film olduğunu anımsamak gerekir (Özgün adı, '2001: A Space Odyssey). Stanley Kubrick ve Arthur C. Clarke sinema tarihınin klasikleri arasına giren yapıtlarında ilk kez bilgisayar teknolojisini kullanmışlardı. Filmde bilgisayar iki yönden önem taşıyordu: Filmin "stan" HAL, düşünebilen bir bilgısayardı. Ayrıca filmdeki özel efektlerin yaratılmasında bilgisayardan yararlanılmıştı. On yıl sonra çevrilen 'Jedl'nln Dönüşü'nde (Return ol the Jedi, 1979) bilgisayar teknolojisi filmin yapımına iyiden iyiye girmişti, ancak bilgisayar görüntülerin yaratılmasına henüz karışmıyordu. Bir zamanlar 200 kişiden oluşan özelefekt kadrosu, artık klavyenin önüne oturan tek bir kişiyeinmişti. Ses efektleri için aynı Gable ve Cher 'Casablanca'da oynayacak mı? 2001'de kişisel bilgisayarımızda eski filmlerin aktörlerini ve senaryolannı kendi beğenimize uygun biçimde değiştireceğiz. şeyler geçerliydi. Bu arada film yaratıcıları yeni teknikler buluyordu. 'Yıldız Savaşları'nın yaratıcısı George Lucas ve özel efektler grubunun on yıl önce ortaya atarak geliştirdiği "gomotlon" tekniği "stopmotion" adlı eski tekniğin yerini aldı. Gomotıon, (ilerleyen devinim) ekranda cisimlerin hareketini gerçeğe en uygun biçimde görüntülüyor. Sözgelimi, yönetmen mavi gökyüzünde bir uçan daireyi uçurmak istiyor. Gomotion tekniğine göre önce fondaki mavı gökyüzü görüntüsü üzerinde UFO şeklindeki bir cismin gölgesi uçurularak silueti görüntüleniyor. Bu aşamada yönetmenin elınde gökyüzünde uçan UFO şeklinde bir delik var. Sonra bu deliğe optik bir printerden çıkan UFO resmi yerleştiriliyor. Daha karmaşık görüntüler elde etmek amacıyla kimi zaman üst üste katlar şeklmde basılan mavi gökyüzü görüntüleri üzerinde hareket eden çeşitli cısimlerle bir hava savaşı görüntüsü yaratılıyor. Kuşkusuz böyle bir hava savaşı görüntüsünün dizginleri bilgisayarın elinde. Bilgisayar tarafından manipule edilen görüntüler kimi uzmanların iddiasına göre yirmi bırinci yüzyılda hiçbir canlı aktörün oynamadığı filmlerin çekimine olanak sağlayacak. Bu yöndeki ilk adım Mlck Jagger'ın 1985'te çevirdıği rock video "Hard Wbman"la atılmış. "Hard Woman"da Jagger görüntüsü, neon iskeletlerle müzik yapıyor ve dans ediyor. Grafik sanatçılarınca yaratılan neon Jagger görüntüsü devinim tanımlama yazılımı (motionspecifıcation softvvare) ve süperbilgisayar tarafından hareketlendirilmiş. Aynı yıl çekilen "Genç Sheriock Holmes" (Young Sherlock Holmes) adlı film bu tekniği bir adım daha ilerletiyor; artık ekranda neon figürler yerine gerçeğine tıpa tıp uygun insan görüntüleri amaçlanıypr Ekrana getirilecek kişinın yüz çizgilerinden vücut hatlarına, boyutlarına, ışıklandırmaya ve açılara değin bütün bilgiler bilgisayara veriliyor. Bu işlem önceleri bir ya da iki gün alırken günümüzde sadece birkaç dakika sürüyor. Yırmı birinci yüzyılın sinemasında başka ne yenilikler var? Eski filmlerin "renklendirilmesi" on yıl öncesine dayanan bir yöntem. Estetik ve ahlaki nedenlerle böyle bir renklendirmeye haklı olarak karşı çıkılmasına rağmen insan ve bilgisayar işbirliğiyle aralarında 'Casablanca'nın da bulunduğu birçok eski başyapıt renklenmış durumda. Ancak bu renklendirme işlemi uzun ve zahmetli bir çalışmayı gerektiriyor. Yirmi birinci yüzyıl sınemasını etkıleyecek en onemli gelişme, kuşkusuz, kişisel bilgisayarların bu alanda kullanımı. Yakın bir gelecekte kişisel bilgisayarlar, sinema amatörlerinln ya da usta yonetmenlerin evlerinde oturup masa başında film çevirmelerlne olanak sağlayacak. Bu aşamaya gelindığinde Silicon Vadisı (ABD'de bilgisayar yapımcılarının yoğunlaştığı bölge) Hollywood karşısında üstün duruma geçebilir. Sözgelimi kişisel bilgisayarı olan bir sinemacı Kaliteli görüntüleri evlere taşıyacak HDTV sistemi, zaten son yıllarda artan video seyretme alışkanlığından rahatsız olan Amerikan sinemasını da harekete geçirdi. HDTV'nin sinemayı olumsuz etkilemesini Önlemek için sinemacılar salonlarda yeni proieksiyon sistemleri denıyorlar. Bunların arasında en çok ilgi göreni Showscan sistemi. 6O'lı yılların sonundan bu yana Shovvscan üzerinde çalışan özel görüntü efektleri uzmanı Douglas Trumbull'ın sisteminde 70 millmetrellk filmler kullanılıyor ve saniyede gözlerimizin önünden 60 film karesi geçiriliyor. (Bugün sinemada saniyede 24 kare hızla 35 milimetrelik filmler kullanılıyor.) Dolayısıyla normalden iki buçuk kat fazla hızla gösterilen filmden çok net görüntüler elde ediliyor. Seyirci filme kendini kaptırıyor. Yedinci Sanat'ın sihri başlıyor. Trumbull'ın buluşu Hollyvvood tarafından yakından izleniyor. Dev şirketlerden Paramount ve Columbia, bu sistemle ilk deneme fllmlerinl çekmeye hazırlanıyorlar. Sinemanın»en büyük sorunu Showscan sistemiyle çekilen filmlerin normallerden 500 bin ile 3 milyon dolar daha fazla ekonomik yük getirmesi. Bu arada HDTV sistemiyle de filmler üretiliyor. Peter del Monte'nin 1987 yılında yönettiği Giulia Giulia (Kathleen TurnerSting) dünyada HDTV ile çekilen ilk film oldu. Görüntüler daha sonra bir çeşit Scannerlaser yardımıyla normal filme aktarıldı. I I Sinema atakta % A A l 'de Fransız film yapımcısı I 7 V I Georges Melies ilk defa özel efektli bir film çevirdi. 'L'Homme âla Tete de Cautchouc' (Lastik Kafalı Adam) adım taştyan filmde, deli bir bilim adamı, başını masanın üzerine koyuyor ve patlayıncaya kadar bir lastik pompasıyla şişiriyordu. Kullanılan sinema hilesi oldukça basit bir tekniğe dayanıyordu. Meliees oyuncuyu, raylı bir eğik düzlem üzerinde hareket eden bir koltuğa oturtmuştu. lekerleklı koltuk kameraya doğru yaklaştıkça başın görüntüsü büyüyordu. Filme alınan görüntü, sonra bir masa ve oda dekorunun bulunduğu başka bir filmin üzerine bindirlliyordu. Aynı tekniğin bilgisayar yardımıyla hazırlanan versiyonları bugün, hız' lanan uzay gemileri ve galaksi savaşlarının çekiminde kullanılıyor D 1901: Ozel Efektlerin Öncüsü