Katalog

M E S L E K İ H A S T A L I K L A R sağlık sorunları Derleyen: Dr. Necdet Tuna N Müzisyenleri bekleyen Hemen her müzisyenin karşı karşıya olduğu mesleki sağlık sorunlarında ılk belirtiler, yorgunluğun ve ruhsal durumun bozuk olduğu anlarda ortaya çıkıyor. üzisyenlerin özgün sağlık sorunları hiç de seyrek değildir. En sık rastlanan da aşırı zorlanmalardır. Ayrıca, sinir sıkışmaları, yerel bozukluklar ve psikolojik zorlanmalar da iş güçlerini etkiler. Ludvvlg van Beethoven'in kulak sinirleri atrofik, Nicola Paganinl'nin de eklemleri aşırı esnekti. Robert Schumann'ın kendisinin askerlikten af edılmesıne neden olan elindeki defektin, çalışmalarının yol açtığı bir yerel bozukluktan mı, tendon zedelenmesin.den mi, yoksa sinir sıkışmasından mı kaynaklandığı bilinmiyor. Yoğun müzik çalısması slnlrkas ünlteslnde kompleks bir yorgunluk yapar. Buna bir de ağır, sertlik ya da zayıflığın yol açacağı fonksiyonel kısıtlanma eklenirse, el ve kolların koordine çalısması, dolayısıyla müzik yapmak olanaksızlaşabilir. Orkestrada çalışan müzlsyenler arasında yapılan bir anket, yaklaşık yarısının bu tür sorunları olduğunu, hatta bu yakınmalarının müzik kariyerlerini sona erdirecek düzeye erişebildiğini gösterdi. kimi tipik olumsuz değişikliklerdir. Kas tiplerinin bazılarında da yapısal değişmeler olmakta, bir bölümünde hipertrofi görülmektedir. Bir enstrümanın kullanılmasında katkıda bulunan tüm organlar gelişmelerden etkilenir. En çok etkllenen de kastendon ünltesidir. Tuşlu enstrümanlarda öncelikle el bllegl ve parmaklar, özellikle yüzük parmağıyla küçük parmağın gerici kasları zorlanır. Yanda tutularak çalınan enstrümanlarda, hele alet ağırsa, her iki elin bükücü kas ve tendonlarıyla omuz, hatta sırt ağır yük altında kalır. Klarnetle obua, baş parmakla işaret parmağı arasındakı dokuları zorlar. Flütçülerde dışa dönük olan omuz eklemi ve sağ kol zorlanmakta, sol işaret parmağında paranteziler, uyuşmalar oluşabilmektedir. Obua ve trompetçllerin göğüs kafeslerindeki aşırı iç basınç, kanın kalbe dönüşünü zorlaştırmakta, larinks ve frinkste yapısal patolojik değişikliklere yol açabilmektedir. Müzisyenlerin çoğunda, özellikle uzun boylu ve düşük omuzlu hanımların kollarında ağrı ve uyuşmalar sık görülür. Ancak bu belirtiler değerlendirilirken, bu yakınmaların boyundamar paketinin boynun alt yanında herhangi bir nedenle mekanik olarak baskı altında kalıp kalmadıklan özel testlerle araştırılmalıdır. HAFTANIN 6ÜNDEMİ M Tüm organlar etkilenir e kadar zengin bir ülkeyiz! Temel sorunlarımızın hepsini çoktan halletmişiz. Altyapılarımız beton gibi. Ekonomi tıkır tıkır. Kişi başına düşen milli gelir her yıl füze gibi tırmanıyor. Refah denizinde yüzüyoruz. Acaba bu hafta sonu hangi Pasifik adasına uçsak? Uçaklarda da yer bulunmaz ki şimdi! Millet kuyrukta... tyi ki yıllar önce sanayimizi sağlam temeller üzerine oturtmuşuz... Dünyaya bakın, herkes teknoloji üretme yarışmda, çırpımyor. Bizim ise yılda şu kadar milyar dolar döviz akıyor kasalarımıza, bilgi satışından... öyle ki bırakın bu konunun bir kez bile olsa TBMM'de konuşulmasmı, siyasi partilerin programlarmda dahi ele alınmasını gereksiz ve lüks buluyoruz. Dahası, uluslararası çapta (bir zamanlar) bir bilim adamımızın başkanlığmı yaptığı siyasi partimizin programında laf olsun diye bile "bilim... teknoloji... vs" sözcükleri yok... Bilim ve teknoloji politikası oluşturmaya o kadar ihtiyacımız yok ki, hasbelkader seçilen akademikermilletvekillerimiz dahi ağızlarını açıp tek sözcük söylemeyi gereksiz buluyorlar... Soğuk savaşm sonu gelmişmiş... Askeri harcamalar kısılıyormuş... Oradan tasarruf edilecek paralar, ekonomiye, teknolojiye, bilime akıtılacakmış... Yeni dönem, yeni teknolojik sıçramalann temelinde biçimlenecekmiş... Amerika, Güney Kore'nin teknolojik atılımına karşı özelpolitikalar oluşturmayı düşüriüyormuş... "Askeri kavga" bitince, ekonomik kavga iki kat şiddetlenecekmiş... miş... miş... Dünyaya bakın hele, nelerle uğraşıyorlar! Deli bunlar! Bütün bu sorunları halletmiş olmak ne güzel şey... Zenginliğin keyfini ülkece, milletçe yaşamak ne güzel şey... Meclisten, kabine toplantılanndan gelen şu kabak çekirdeği çıtırtılarının seslerini duyuyor musunuz? Çıt... çıt... Nasıl huzur, güve/ıce ve mutluluk veriyor... Çıtt... Çıtt... Dünyaya bakın hele, nelerle uğraşıyorlar... Vallahi deli bunlar!,. Gelecek cumartesiye kadar!.. • •• Müzisyenlerin mesleki yaşamlarını etkileyen yakınmalarının başında öncelikle tendonlardaki aşırı zorlanma sonucu olan tendinit, tenosinovit ve tendovajinitler (tendonların, tendon içi zarların ve tendon kılıflarının yangılanmaları) gelir. Bu zedelenmelerin nedenlerini açıklayabilmek için, örneğin Beethoven'in piyano sonatını anımsamak yeterlidir. Bu parçanın icrasında bir dakika İçlnde binlerle nota çalınır. Bu süre içinde eklemler var güçleriyle bükülür, gerilir ve dönerler. Saatlerle sürecek böyle yoğun bir çalışmada tüm el eklemleri, kaslar ve tendonlar tam anlamıyla zorlanırlar. Dakika içlnde binlerce nota O K U R D A N Bilim Teknik'e önerl BİZE Cezaevinde yaşam!.. Cezaevinde zaman yaşamın en büyök rakibi ve düşmanıdır. Bu rakiple başedebilmek için yaşanan her anı verimli kılmak, yaşamı kayıp aylar, yıllar durumuna aüşürmeksizin en olanaksız, en çileli sınırda dahi güzelleştirip yaşanabilir kılmak gerekiyor. önemli olan çok uzun yaşamak değil, yaşanan süreye mümkün olduğu kadar çok şey sığdırmaktır. Duvarların ardında geçen günlerimin büyük bir bölümünü okumakla geçjriyorum. Bilimsel ve teknolojik ge/ışme/ere ilgi duyduğum için "BİLİM VE TEKNİK'pdergisinınsürekli okuyucusuyum. Böyle birderginin oluşmasınaa emeğı geçen herkese bir dost olarak teşekkür etmek istiyorum. Ali KANATIESKİŞEHİR Cumhuriyet Bilim Teknik • Sahibi Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik Türk Anonim Şırketi adına Nadlr Nadl * Genel Yayın Müdürü: Hasan Camal • Müessese Müdürü: Emlne Uşaklıgil • Yazı Işleri Müdürü: Okay Gonansln • Yayın Yönetmeni: Orhan BurMlı • Grafik Yönetmen: Tülat Hasdemlr • Müzisyenler daha duyarlı Bunların dışında, özellikle müzisyenlerin yerel bazı bozukluklara daha duyarlı olduklan sanılmaktadır. Bu tür lokal distonilerin oluşması yıllarca sürer ve gelişme çok yavaş olur. Uzun süre sessiz kalabilen bu zedelenmeler günün birinde, parmakların zor altında hızlı çalıştıkları bir anda, parmakların istek dışı kasılması ya da bükülmeleri şeklinde ortaya çıkar. Olay yüz kaslarında olursa, üflemeli sazların ağız parçaları kontrolü güçleşir. Bu yerel distonilerin oluş mekanizmaları kesin bilinmiyor. önceden geçirilmiş ya da devam edegelen travmaların mı, yoksa aşırı zorlanma veya çevresel sinirlerdeki bir zedelenmenin mi rol oynadığı tartışılıyor. Müzisyenlere özgün bu arızaların tedavisinde fizik tedaviden, egzersizlerden ve çeşitli ilaçlardan yararlanılıyor. Ancak tedavinin, sporya da işyeri hekimlerinde olduğu gibi bu konuya eğilmiş ve müzisyenlerin sorunlarını yakından tanıyan hekimlerce sürdürülmesi gerekir.Ü Zorlama sendromu Zorlanma sendromu, kadınlarda, erkeklerden daha sık görülür. ilk belirtiler, fazla bir yorgunluğun arkasından, teknik sorunlarla karşılaşmada ya da müzisyenin ruhsal durumunun bozuk olduğu zamanlarda ortaya çıkar. Yeni kullanılan bir enstrüment, önceden geçirilmiş yerel zedelenme, doğuştan olma yapısal bir kusur ya da eklem stabilitesindeki yetersizlik, belirtilerin oluşumunu kolaylaştırır. Oldukça sık rastlanılmasına karşın, zorlanma sendromunun patofizyolojisi tam bilinmiyor. Patolojik olarak kas liflerinde dejenerans, glikojenden fakirleşme, perimisyumda ve çevresinde ödem meydana gelir. Intertisiyel kanama, venlerde tromboz ve arterlerin çevresinde lökosit biri Bilim Teknik'in Bulmaca Köşesi matematiğe ilgi duyanların zevkle izlediklen bir köşe sanıyorum. Bir ödül konmasa bile ovnı ilginin süreceği inanandayım. Matematiğe bulmaca köşesi dışında hemen hemen hiç yer verilmiyor. Nazif Tepedelenlioğlv, Ali Nesin gibi matematikçilerin, şimdiye kadar çeşifli dergilerde yayımlanan yazı ve makaleleri dışında, yeni yazılarına, makalelerine arasıra da olsa yer verilemez mi? Böylelikle matematiğe haksızlık yapılmamış olur. (fepedelenlioölu'nun veAli Nesin'in, Kım KorkarMatematikten" ve "Matematik ve Korku" kıtaplannı herkesin ilgi ve zevkle okuduğu . kanısındayım.) Bulmaca kösesinin amacı aynı zamanda okurlara bir şeyler öğretmek ise öyle olmalı, çok az sayıda okurca çözyiebilen "zor" soruların yanıtlan verilirken kısa bir açıklamayla çözüm yöntemi verilmesi daha doğru olacaktır. Celal SARAÇOĞLUIISPARTA