Katalog

T Ü B İ T A K B İ L İ M V E T E K N O L O J İ H A F T A S I üniversltelerdekı öğretım faaliyetlerine yetmedığı, dolayısıyla araştırma ıçın, çok azının çok az vakıt bulabıldığı açıktır Bu durum temel bılımcılerın bellı bır proje uzerınde bırleşerek çalışmalarına da fırsat vermemektedır Halbukı temel bılımler bırbırınden ozgur göruşler ve değışık yaklaşımlar arasındakı ılışkıden doğan bırer bılımdır Bu demektır kı kolektıf araştırma grupları tarafından projeler ele alınmalıdır Bu cıns grupları teşvık eden ve destekleyen bır kuruluş gerekmektedır Işte bu organızasyonlar TUBITAK'ın Temel Bılımler Araştırma Grubu gıbı kuruluşlarolmalıdır Bugune kadar Temel Bılımler Araştırma Grubu'nca desteklenen bu cıns projelerın sayısı sadece 13 tanedır Bu projeler ıçın toplam 143274910 TL ödenmıştır Ortalama 11 mılyon/proje demek olan bu harcamanın pek de ucuz olmadığı göruluyor Bugun ıçın daha da çok ödenek ayrılması gerektığı açıktır 2) Teorik matematlkte llglnç araştırmalar vardır. Teorik matematık, matematığın kendı konusundakı dınamığıdır Bu dınamık dığer bılım dallarının ıhtıyaçlarını esas almaz, sadece kendı konularını gelıştırmek ıster, dolayısıyla da gerçek dunyadan ve dığer ılımlerden soyutlanmış bır görunum arz eder Buna rağmen bu araştırmaların sonradan çok örıemlı bırer pratık kaynak paketı oldukları çok defa görulmuştur ranmıştır Bu bır adaletsızlik olduğundanyurtdışına gıdıp orada araştırmacı olmayı teşvık eder olmuştur Bunun bır dığer adı da beyın göçunu teşvıktır dıyebılırız • Bılım Adamı Yetıştırme Grubu'nca unıversıtelerın temel bılım dallarına kaydolan öğrencılere ödenen sömestrde 500000 TL 'lık desteğe benzer teşvıklerın unıversıtelerdekı genç araştırmacılar ıçın de duşunulup uygulanmasını önemle önermek ıstıyorum • Bır dığer husus, yayın faalıyetlerı de TUBITAK tarafından maddı olarak desteklenmelıdır Örneğın, bır dış yayın ıçın yaklaşık 200 $ talep edılmekte, ama bunu yazar ödeyebılecek durumda değıldır Bunu unıversıte de ödememektedır Bu alanda 41'ıncı sırada yer almışlığımız ortada ıken, bılhassa dış yayınları hıçbır kayıt koymaksızın desteklemelıyız Desteklenen araştırma ünıtelerının sonuçları olarak ortaya çıkan 571 yayın Temel Bılımler Araştırma Grubu tarafından desteklenmıştır • Temel Bılımler Araştırma Grubu'nun 35 yaşını aşmamış genç Turk bilımcılerının yurt dışında duzenlenen uluslararası bılımsel toplantılara katılacak (teblığlı) oranlarından 25 yılda sadece 65'ını destekledığını ve bu ış ıçın sadece 12 543400TL harcadığını göruyoruz Bu gençlerın sayısı da, harcama mıktarı da son derece azdır • 25 yıllık sure ıçınde Temel Bılımler Araştırma Grubu tarafından 7 bılım kongresının duzenlendığını, 1980'den sonra unıversıteler tarafından duzenlenmekte olan bılımsel kongre ve sempozyumların desteklenmekte olduğu ve bunların sayısının da 82 tane olduğu görulmektedır Bu da 25 yıl ıçınde bır bılım dalına 15 destek demektır (matematık, fızık, kımya, bıyolojı, astronomı, yerbılımlerı) Böylece önumuzdekı 1520 yıl ıçınde dunyada bılımsel, ekonomık, sosyal ve polıtık açılardan buyuk değışıklık beklenmektedır Bu değışım ıçınde bılım ve teknolojı yapısı guçlu olan ulkeler, bu guçlerı oranında daha etkıli olabıleceklerdır Matematikfizik ilişkisi Son yıllarda matematiğln flzikle olan ılışkısınden doğan dramatık örneklere geçelım Fızıkçıler. 4boyuta uzayzaman (Spacetıme) Gauge teorılerı uygulayarak teorı alanında bır tutarlılık sağlamışlardır Bu alanda YangMllls'ın hareket denklemlerı S.Donaldson'un ılgınç bır tanım yapmasını sağlamıştır Topolojık metotları uygulayarakM.Freedman etkıleyıcı ve guçlü bır manıfoldlar teorısı ortaya çıkarmıştır Daha sonra Donaldson ve Freedman'ın sonuçları bırleştırılerek 4boyutlu uzay topolojısınde önemlı sonuçlar elde edılmıştır Matematık ve dolayısıyla temel fen bılımlerl alanlarındakı araştırmaların önemı buyuktur O halde bu alanlardakı araştırmaları destekleyecek gençlerı teşvık edecek bır organızasyon gereklıdır Bu organızyonu yapmak uzere bızde Temel Bılımler Araştırma Grubu oluşturulmuştur Benzerlerı hemen her gelışmış ulkede de var dır Gerçekten bu hususta görevlı olan Te mel Bılımler Araştırma Grubu'na ılk 25 yı lı ıçınde 994 proje önerıldığı ve bunlarn. 648'ının destekledığını ve bunların 507'sının başarı ıle sonuçlandığını görüyoruz Temel Bılımler A.aştırma Grubu bu uğurda 25 yılda yaklaşık 7 mılyar lıra yatı rım yapmıştır Bu, bugun ıçın fazla bır mık tar değıldır Ama 25 yıl gıbı bır geçmışe dağıldığı ıçın önemlı bır yatırım sayılabılır denebılır Bugunku rayıçle bu mıktarın en az 100 mılyar TL olması gerekır Temel Blllmler Araştırma Grubu'nca • Turkıye Bılımsel Teknık Araştırma Kurumu Turkıye'dekı şartlar ıçındekı başarıları ödullendırmek yerıne yurtdışındakı araştırıcıları udullendırmekle, hatalı dav Çevre konusunda işbirliği yok Araştırma kuruluşları ile sanayi arasında işbirliği sağlanmalı. (Kısaltılmış konuşma) Prof. Dr. Ahmet Samsunlu zon'da gemılerı var, bunlar araştırıyorlar Bunlar arasında bır koordınasyon uygulanıyor Bır de çevre yonetımınde artık havza flkrinln gırdığını göruyoruz Havza çok önemlı bır faktör Havzaları ele almazsak bır Sakarya havzasındakı ıçme suyunun nasıl temın edileceğı, hangı suyun hangı kademede arttırılacağı ancak havzalarla alınabılır Ünıversıtelerde ve kuruluşlarda yapılan araştırmalara göz atarsak, 43 araştırma Ankara'da, 21 araştırma Izmır'de ve 20 araştırma Istanbul'da yapılmış Araştırmaların buyuk bır çoğunluğu uç buyuk şehırde ve orada da uç unıversıtede toplanıyor Bunlar ODTU, Dokuz Eylul ve ITU Bu ünıversıtelerde çevre muhendıslığı genellıkle denız bılımlerı vardır Turkıye'de devlet daırelerınde buyuk bır potansıyel ve alet stoku vardır Eleman stoku vardır Buna son yıllarda buyuk şehırlerdekı ISKI, ASKl gıbı kuruluşların laboratuvarları da katılmıştır Bunlar bızım ünıversıtelerde sahıp olamadığımız aletlere sahıpler, ama buralarda bır araştırma gelıştırme faalıyetı yoktur G enelde dunyanın en önemlı sorunu çevre On dokuzuncu yuzyıla gelınceye kadar herhangı bır çevre kırlılığını, çevre kırlenmesı sorunlarını görmuyoruz, çunku dunya nufusu daha doğanın kendı kendıne özumleme kapasıtesiyle, kendı kendını gelıştırme kapasıtesıyle, kendı kendıne uzerıne gelen yuku kaldırma kapasıtesiyle lyı bır uyum ıçınde sonsuz şekılde bunları temızleyebılırdı Bugun Turkıye'de her koşede bır çevre sempozyumu yapılmaktadır Çevreyle ılgılı toplantılar yapılmaktadır Fakat bunlardan çok azı refere sıstemıne dayanmaktadır Yanı gonderılen teblığlerın ıncelenıp yeterlı olup olmadığı ortaya konularak yapılmamaktadır Gelen teblığlerın buyuk bır kısmı kabul edılmekte ve toplantı yurutulmektedır Acaba TUBITAK yıne eskıden olduğu gıbı DEBÇAĞ'la belırlı sevıyedekı teblığlerle ulkedekı araştırma potansıyelının 25 yıl aradan geçtığını duşunerek bu tur toplantıları yenıden yapamaz mı dıye düşunuyorum DEBÇAĞ faalıyetlerının bırıncısıne, denız bılımlerı katılmadan, yalnız çevre araştırması olan dönemde, yanı 19771984 yıllarındakı çalışmalar, Turkıye'de çevre konusunun yenı oluştuğu dönemdır Çevre konusu bızde on on beş yıl önce gelışmeye başlamıştır Bundan önce çevreyle ilgılenenler bır hobı veya bu ko nuyaözel önem verdıklerı içın ılgılenıyorlardı Unıversıtelerımızde çevre ıle ılgılı muhendıslık eğıtımlerının başlangıcı 1976 ve 1978 yıllarındadır Çevre alanında çalışan araştırma potansıyelını arttırmak gerekır 198589'dansonra Deniz Billmlerl'nın devreye gırdığını göruyoruz Denız Bılımlen'nın devreye gırmesıyle bırlıkte ulkelerın su kaynakları, bu kaynaklardakı canlı hayatın balık potansıyelı stokları onem arz ettığı ıçın bıze verılen paraların buyuk mıktarda arttığını göruyoruz Bundan dolayı bu dönemde hedefler daha çoğalıyor, bu dönemde artık ulusal denız ölçme ve ızleme programı uyguluyoruz ODTU'nüVı Mersın Erdemh'de, Ookuz Eylül'un Izmır'de, istanbul Üniverslteslnın, İTÜ'nun, Tarım Bakanlıgı'nın Trab Bu dönemde proje veren devlet kuruluşları Ankara'da 10 tane, Istanbul'da 3 tanedır Projelere baktığımızda harcanan rakamlar daha çok denlz billmlerıne ay rılmıştır Denizlerle ılgılı on, hava kırliliği projelerı dokuz, teknolojik araç tasarımı dört, matematik modelgelıştır me dört, evsel atıkların yonetımı uç, endustrıyel atıkların yonetımı yedı, gurultu ve trafık ıkı yeraltı su kaynakları ve gollerde durum tespıtı beş, toprak kirlenmesi dort, deterjan dort, Islam ulkeleri oşinograflsi bır stok tayını bır, ekolojik dengeler ve kentsel çevre duzenlenmeslyle ılgılı altı cıvarında proje verılmış Bunlara baktığımızda denızler konusunda Marmara, Ege, Akdenız, Karadenız çalışmalarımız var hava kırlılığı projelerıne baktığımızda Ankara, Kayserı, izmır, Malatya, Erzurum, Bursa hava kırlılığı, yakacaklar, yakın teknıklerı lınyıtler uzerınde çalışmalar var DEBÇAĞ kamu kuruluşlarının çevre konusuyla ılgılı duşuncelerını ıçeren bır toplantı yapmıştır Burada temel araştırma konuları, uygulamaları, araştırma konuları, gelıştırme, ınceleme konuları belırlenmıştir Çevre bılımının yönetımde yerı nedır? Eğer çevre bılımı multıdısıplınler olarak ele alınmadığı takdırde herhangı bır kuruluş, hıç kımseye sormadan kendı bunyesınde çevreyı kırletıcı kararlar verıyor Esasında ekosıstem ıçınde olan çeşıtlı uluslararası antlaşmaların yapılması gerekır Çevrebılımlerıyle ılgılı ısteklerın dırekt DEBÇAĞ'a gelmesı gerekır Yıne buraya temel bılımlerden, muhendıslıklerden ve sosyal bılımlerden ısteklerın alınması gerekır Sonra havza kazısında çevresel yönetımın temellerı atılarak ne yapalım, nasıl yapalım, ne zaman yapalım, nerede yapalım, dıye planlayarak bunu yonetıcı kuruluşlara vermelıyız Yönetıcı kaynaklar kırletıcı kaynakların ne olduğunu, hangı hızmetlerın yapılması gerektığını karariaştırmalı Çevreyle ılgılı çalışmaların bır butun olarak ele alınmasında buyuk yarar vardır 19