Katalog

ÇEVftE SAYFASI Egzoz gazına çözüm arayışı Yeni model arabalar, Avrupa'da katalizörlü egzoz takmak zorunda. "Temiz araba" aranıyor. Los Ângeles yöneticileri, kent içinde elektrikli araba projesi gelıştirdi. Otomobil ve kent B atı ulkelerınde 1 Ekım 1989'dan berı butun yenı model arabalarda katalızörlu susturucular kullanılmaya başlandı Bunlar arabaların kaç sılındırlı oluşlarına göre, bırbırinı ızleyen sılındırler halınde yerleştırılıyor Böylece Avrupa Topluluğu geçen 9 hazıranda alınan ve otomobılden kaynaklanan kırienmeye karşı gerçek bır savaş planının bır bolumunu uygulamaya koydu Amaç, arabaların egzoz borularından salınan zehırlı gazların lımıt yuzdelerını en aza duşurmek Bu yenı normlara uymak ıse ancak katahzöre başvurmakla mumkun hale gelecek Boylece bugunden 1993'e dek Avrupa'da on mılyonu aşkın otomobil, her yıl bu kımyasal arındırıcıyla donatılacak Bu arada eskı model oto sahıplerının de aynı sıstemı seçmelerı ıçın bır dızı maddı onlemler de alınacak Şubat, 1987 Mexico'da bınlerce kuşun zehırlenıp boğularak olen leşlerı sokaklara yağıyor Yaz, 1988 Yuzlerce yaşlı ve hasta ınsan, "nefos" adı verılen ve bır tencere kapağı gıbı Atina'yı örten zehırlı sısın etkısıne dayanamayıp can verlyor... Yunanıstan'dakı motorlu araçların %58'ının bu şehırde olduğu duşunulurse sonuç çok doğal Tokyo'da bır suredır "oksıjen bar"lar moda Şehırlıler eksıklığını duydukları bır yudum temız havayı buralarda sağlıyorlar Los Angeles'ı ıse kurşunı bır sıs tabakası, mekanık bır kanser gıbı kemırıp duruyor Avrupa ulkelerınde de durumun bu kadar olmasa bıle, buna yakın olduğu bılınıyor Katalızorlu otolar böylece ekolojı bılıncıne sahıp ın6anların zorunlu pasaportu halıne gelıyor Ancak yenı aksesuar, kurşunsuz benzin kullanılmasını da gerektırıyor Bu amaçla da Batı'nın karayollarında "temız" benzin sattıklarını ılan eden yenı benzin ıstasyonları mantar gıbı bıtıyor Ancak katalıtık egzoz + kurşunsuz benzin ıkılısının de tek başına zehırlı gazları tasfıye etmesı mumkun değıl Oyleyse neden zorla? Çunku şımdılık uygulanacak başka bır teknolojık alternatıf yok Oysa %50'sını otoların egzozlarından çıkan zehırlı gazların oluşturduğu kırlenmeyı frenlemek, gerçekten acıl bır olay AT, katalizöre güveniyor Bugun Batı dunyasının gozde otolarının egzozları ustu açık kanalızasyonlara benzıyor CO (karbon monoksıt), NOx (azot oksıtlerı), HC (hıdrokarburler, kurşun ve tozlardan oluşan gazdan blr nehri gokyuzune boşaltıyor Bunlara bır de dıesel'lerın boşalttığı SO2'!erı (kukurt oksıtlerı) eklemek gerekıyor Bu gazlar, araçların motorlarını besleyen havabenzin karışımının eksik yanmasından oluşuyor Basağrılarına ve solunum ya da norolojlk guçluklere neden oluyorlar Hatta bazılarının kanser yapmalarından bıle şuphe edılıyor Astımlılar ve küçük çocuklar ıse en buyuk tehlıke ıle karşı karşıya olan Baş ağrıları, solunum güçlükleri ve nörolojik bozukluklar Japonya'da çevre kırliliğinden yakınanlann rağbet ettlklen "Oksı/en Bar"lar çok revaçta Egzoz gazlarımn kara tablosu Zehirll gazlar Karbon monoksıt (CO) %30 %70 Nltellklerl Renksız kokusuzfc eksık yanma yuzunden oluşuyor Eksık yanma olması mumkun Ozon oluşuyorlar Renksız, kokusuz, ısı etkısıyle motordakı havada oksıjenazol reaksıyonu Katı yakıtların yanmasından oluşuyor Karbon ve hıdrokarbür parçacıklarından oluşuyorlar Normal ve super benzınde var Zararian Dokuların kanın taşıdığı oksıjenle beslenmesını yavaşlatıyor kalp yetmezlıklerı ve duyulara zararlı Bazılarının kanseroıen uretıyorlar Solunum bozuklukları, öksuruk baş ağrısı Asıt yağmurları ve ozon uretıyor Solunum guçluklerı asıt yağmurları Kanseroıen olmalarından kuşkulanılıyor Kuçuk çocuklar ıçın ozellıkle tehlıkelı Zıhınsel gelışmelerını durdurabılıyor lar Pusetlerde götürulen çocuklar, tam otoların egzoz borularının hızasında bulunuyorlar Aynı gazlar tarıhı anıt ve yapılara da buyuk zararlar verıyor Elbette bu kırlenmeden doğa da nasıbını alıyor Işte havayı saran bu kara tehlikeye karşı, AT ulkelen katalıtık egzoz kullanımını zorunlu kılan yenl klrllllk ölçutlerl saptadı Bırleşık Amerıka'da ıse aynı sıstem bır haylı zamandan berı ve daha katı olarak uygulanıyor Motorla egzozun arasına yerleştınlen katalızör, palladıum, platın, rodıum sayesınde oluşan kımyasal reaksıyonlarla zehırlı gazların %5090'ını arıtıyor Ancak Avrupa ulkelen bu duzeye gelebılmek ıçın henuz emekleme aşamasında Ustelık Danimarka, Hollanda ve Yunanlstan gıbı bazı ulkeler, gırışımlerı baltalayıcı davranışlar yuzunden Avrupa mahkemelerıne çıkmak zorunda kaldılar Hıdrokarburler (CH) Azot oksıtlerı (NOx) Kukurt oksıtlerı Toz ve Kir Kurşun (Pb) %20 %38 (boyada yuzunden %42) %60 %40 Otomobil: atık dağı B %80 %10 %5 (dıesel) %20 %90 ır otomobil, ortalama ımalatı sırasında253kg kullanımı sırasında271 kg atıkuretır Imalatsırasındaatıkların 124kg'ını kullanılan katı malzemenın atıkları oluşturur Ayrıca her bır araba ıçın fabrıkaıçınde64kg çöpyaratılır 50kg kullanılmış yağ ve 15 kg kımyasal urun (boya gıbı) atığı bunlara eklenır Otomobil, bır yıllıkkullanımboyunca ıse 271 kg atıkyaratır Buatıklar, 183kg karbon monoksıt, 41 kg azot monoksıt, 32 kg hıdrokarbür,290g kurşun,3kg yağve12 kg lastıkten oluşur. D isvıçre Turıng Kulübu tarafından gerçekleştırılen testlerde (bu ulkede 1975'ten berı katalıtık egzoz sıstemı kullanılıyor) katalızörlerın saatte 160 kilometre surat yaparken de mukemmel çalıştıkları saptandı Yıne de butun önlemlerın hâlâ deney aşamasında olduğu söylenebılır Guneş enerjısıyle çalışan araçlar belkı oyuncak aşamasında ama elektrikli motorlar şehırıçı gereksınımlerde (çöp kamyonlarında, toplu taşıma araçlarında ve kamyonetlerde) gıderek yaygınlaşıyor Los Angeles yonetıcılen 2007 yılında elektrikli motorla çalışan otoları yaygınlaştırmayı cıddı olarak planlıyorlar Bu arada alkol, metanol ve etanol gıbı bazı yenı yakıtlar da tasarlanıyor ve gelecek yırmı yıl ıçınde bazılarından yararlanmak mumkun olabılecek Sıvı gazla sıkıştırılmış doğalgaz da denenenler arasında Hıdrojene ıse hâlâ ıdeal yakıt gözuyle bakılıyor, çunku hem çok bol hem de yandığında su buharından başka şey salmıyor Ancak bu gazı 250°C'tan aşağı ısıda stoklamak mumkun, bu da otoların yakıt depolarının derln dondurucuya dönuşmesı demek Yıne de Federal Almanya, Japonya ve Kanada'da bu konuda çalışmalar var Bütun ulkeler hava kırlılığıne çare bulabılmek ıçın ellerınden gelen çabayı gösterırken, gerçekçı adımlar ve gırışımler de hıç eksık olmuyor Örneğın Fransa'nın Grenoble şehrının, eskı bır çevre bakanı olan beledıye başkanı Alaın Carrıgnon, gerçekten köklu önlemler alarak, şehır merkezını yalnız yaya trafığıne açtı, otomobıllerı de merkezden uzaklaştırarak, yerıne modern bır tramvay şebekesı getırdı Böylece sıstemın uygulandığı ıkı yıl ıçınde kukurt ve sulfürık asıt atıklarında çok önemli duşüşler saptandı LJ 17