Katalog

Feyza HepçUingirler'den göç öyküleri Işte Gidiyorum Işte Gidiyorum (Cöç öyküleri) Feyza Hepçilingirler'in çeşitli nedenlerle doğup büyüdükleri toprakları terk edip başka yerlere göçmek ya da iç dünyalarında duygulannın yer degiştirmek zorunda kalanların öykülerinin yer aldığı bir yapıt. rum (Göç Öyküleri). Elbette daha önce göç olgusu üze- rinde duran yazarların, çeşit- li yazınsal türlerde birçok yapıtının yayımlandığını be- İirtmek de gerek. Ancak şimdiye değin yayımlananlar sadece bir iki yönü üzerinde durmuşlardır "göç"ün. O MustafaASLAN Y azınımızda, gittikleri yerlerin gelecekteki siya- si ve ekonomik yapıları- nı belirleyen göçmenle- ri, ilk kez bir yazar tarafından bir- çok durumlarıyla ortaya koyup di- le getiren bir çalışma Işte Gidiyo- BÜYÜK CÜÇLER VE CÖÇLER Hepçilingirler'in öykülerini anlattığı insanların ortak yanı doğduklan yerler- den başka yerlere göçmeleridir. Işte Gi- diyorum'da çoğunluğunu zorla yapılan göçler oluşturmaktadır. Öyle ki, bu is- temeye istemeye ayrılmak doğduğun yerden sonunu bilemediğin bir serüve- nin içine atılmak, yayan ateşin içine atıl- DER8ED€R SÖYLENİŞLES ItfftHfMIIHftifcfliiMffMYA ffrfftPjftMfff Itf Mftjüffl KWAttLİHİ>fr • maktır. "Bu Gemi Nereye?" öyküsünde Nazi zulmünden yakalarmı kurtarmaya çalışanlarda olduğu gibi. Yapıtta birkaç öyküde de gördüğümüz büyük güçlerin göçler üzerindeki etkisini "Bu Gemi Nereye?" Kader Çizenler/Kaderi Çizi- lenler, Gidemem'de özellikle açıkça di- le getirilmektedir. Çünkü sözü edilen "büyük güç" izin vermediği için Saray- burnu'nda yetmiş günden fazla bekleti- len Struma adlı geminin yolcuları birka- çı dışında Istanbul'a sokulmaz. Çünkü büyük güçler öyle istemektedir, halkları birbirine kırdıran. lnsani yaşam koşullarından yoksun gemi içindeki yolcularıyla Türk karasu- larından çıktıktan 3 mil ötede torpille- nerek batırılır. Yazar, gemiyi bugün bi- le kimin/kimlerin batırdığmın aydınlatı- lamadığını yazmaktadır. Struma adlı ge- mi batırılmasa ne olacaktı? Hepçilingir- ler bu sorunun yanıtını öykünün son tümcesinde vermiş, hazin sonu anlat- tıktan sonra. "Struma torpillenerek batırılmasa ve 3 mil açıkta kendi haline bırakılmış olsa, makineleri çakşmadığına göre bir yere gidemeyecek, kıyıya doğru sürük- lenecekti... Struma büyük olasılıkla kısa süre sonra kıyıya vuracak ve yol- cular kıyıya çıkarak Türkiye toprakla- rına ayak basabileceklerdi." (s.29) II. Paylaşım Savaşı'nın Hitler faşiz- minin Romanya'dan göçmek zorunda bıraktığı insanlan 'Bu Gemi Nere- y e ? ^ günlük biçiminde daha önce okuduğumuz Anna Frank'ın Günlüğü tadında. Yine yakmlarmı yitirdiği günün er- tesinde Filistinli bir öğrenciyi okuyup halkına daha yararlı olmak için top- raklarmı terk etmek zorunda kalması- nı da Gidemem'de anlatmaktadır, bü- yük güçlerin etkisini de hesaba kata- rak. MÜBADELE Mübadele yülarının anlatıldığı öykü- lerin sayısı ötekilere göre fazladır, Işte Gidiyorum'da. Mübadelenin yerinden yurdundan ettiği insanlan anlattığı öy- külerini çatarken yararlandığı kaynak- lan da vermektedir, yazar. Bu kimile- yin bir gazete haberi olurken, kimile- yin de Lozan Antlaşması'nın özgün metninde yer alan tümcelerdir, öykü- lerinin ruhuna bir şeyler katan. Bun- lardan birisi de Venezis'in Evi adlı öy- küde anlatılanlardır. Öyküde, Yuna- nistan Dışişleri eski Baİcanı'nm annesi Agapi Molivyatis'in On Günün Gün- lüğü (Albatros Yayınları) adıyla dili- mize Kosta Sanoğİu tarafından çevri- len anılarıdır. Agapi'nin anlattıklarmdan yola çıka- rak öyküsünü kuran yazara göre, bü- tün yakınlan Yunanlılarca öldürülen Kemalettin adında bir Türk subayının yardımı sayesinde yaşamını kurtarır. Bu öyküde savaşlarla, öldürmelerle halklar arasmda hiçbir sorunun çözülmeyeceği iletisi önenıüdir. "Şimdi kimsesi kalmamış, hepsini YunanLlar öldürmüş. Bu kıyılan canla- nnın intikamını almaya, önüne çıkacak her Rum genç kızını öldürmeye Kuran üzerine yemin etmiş. Fakat Agapi'yi gördüğünde yeminini tutamayacağını anlamış; çünkü küçük kız kardeşiymiş Agapi." (s.61) Hepçilingirler'in mübadeleyi anlattığı öykülerde Türk ve Rumlann durumunu iki yönlü olarak ele almış. Türkiye'deki Rum ve Yunanistan topraklannda yaşa- yan Türk'ün yaşamını mübadelenin na- sıl etkilediğini, o yıllarda yaşanan olay- lan da ekleyerek vermiş. Bu konuda ya- zılanlardan farklılığı da aynı öyküde iki farklı kimliğin ruh halini tek bir ses ola- rak vermesidir yazarın. 12 EYLÜL VE İÇ GÖÇ "Içten Içe/Içten Içe" bölümünde yer alan öykülerde ise, kişinin iç yolculukla- rmın yanında siyasi ve ekonomik ne- denlere dayalı göçlerle ilgili öyküler yer almaktadır. Bir yanıyla yaşamını sürdürme savaşı- mı verirken bir yanıyla da daha güzel günleri yakalama özlemi içindedir ayn öykülerdeki farklı kahramanları Işte Gi- diyorum'un. Ülkemiz insanmı kasıp kavuran 12 Eylül darbesinin zorladığı kaçışın anla- tıldığı Balıkların Yaşama Hakkı adlı öy- kü dönemin de bir belgesi niteliğinde- dir, Öyküde darbe yıllarında yaşananlar anlatılmaktadır, bir ailenin üzerinden. "... 12 Eylül yönetimi kitaplardan çok korkuyor. Kitaplar tüfeği doğrultup adam öldürebilirmiş gibi, bir yeri hava- ya uçurmada kullanılabilirmiş gibi kor- kuyorlar kitaplardan." (s.147) Göç, kimileyin zorla, kimileyin de da- ha iyi bir yaşam umuduyla yapılsa da insan yaşammı derinden etkiliyor, Hep- çilingirlerin Işte Gidiyorum'da anlattığı gibi. Tarihsel süreç içerisinde ekonomik ve siyasal yapınm yanmda geleceğin coğ- rafyasını da şekillendirdiğini gördüğü- müz göçlerin insanın üzerindeki olum- lu/olumsuz etkilerini okuduğumuz Işte Gidiyorum (Göç Öyküleri) yazınımızda ilk kez bir yazar tarafından çeşitli yönle- riyle anlatdması ve farklı kimliklerin or- tak sesi olmasıdır. Bütün bunlara yaza- rm dil ve anlatımdaki ustalığmı da ekle- yecek olursak karşımıza Feyza Hepçi- lingirler'in sağlam öyküleri çıkmakta- dır. • Işte Gidiyorum (Göç öyküleri)/ Fey- za Hepçilingirler/Everest Yayınları/ 188 s. SAYFA 18 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1025