Katalog

24 ŞUBAT 1996 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOM 'Sıcak para 9 kanakanştı• Ekonomistler, Keynes'in 'aptalların yöntemi' olarak tanımladığı düşük kur-yüksek faiz politikasının, uyuşturucu etkisi yaptığını, kurtuluşun azimli ve uzun dönemli bir mücadele gerektirdiğini savundular. Ekonomi Servısi- Pıya^a- lann eroını olarak adlandın- lan "sıcakpara"dan kurtuluş yolu ancak uzun vadede mum- kün Uyuşturucuda olduğu gıbı sıcak paradan kurtulmak ıçın öncelıkJe "vazgeçme ni- yetHiin" olması gerektığım belırten uzmanlar. Turkıve'ntn kısa vadede borçlatıma polı- tıkalan ve bunun yol açtığı aşın yukten kurtulmasını ola- naksız goruyorlar Sıcak para politikasının amacını, "seçnıen ve şirfcet- leri memnun etmek" olarak değerlendıren uzmanlar bu polıtıkanın uygulandığı ülke- lerdeanı veyapay bırzengın- leşme dogduğunu hatırlata- rak " Lzun vadede kur a>ar- lamaianmn enflasvonun al- Unda rutulması. \ abancı mat- lan. dış krvdılen umdatırkea bir jandan da tuketımı ko- rüklüvor. Bunu da bir mucı- ze gibi kısa bir surede yaptiğı için hukumetier bu >aiancı mutJuluk yöntemini çok sık kuflaıuyorİar" dıyorlar Gotürusu getınsının çok üzennde olan ^ _ _ _ _ ve "ekonomik kriz birikbren sıcak para- dan" dönüş ıse o kadar kolay olmuyor Uz- manlar, Türkı- ye'mn ıkı ay- dır hukumet- sız olduğunu ve kurulacak hukûmetın de çok saglıklı ol- mayacağını hatırlatarak, guven veren bir hukümet kurulduktan sonra ılk ola- rak gerçekçı bir enflasvon rakamının be- lırlenmesı ge- rektıgınden soz edıvorlar Ancak bu sı- radakı en bu- yuk korku, fa- ız ve kur ma- kası arasındakı uçurumu ka patırken her an tersıne done- bılecek dengelerde ıpın ucu- nukaçırmamak Uzmanlann bırleştığı ortak nokta ıse lasa vadede çozümün ımkânsız ol- duğu vonunde Aptallann yöntemi Keynes'in sıcak paraya başvrumayı "aptallannvön- temi" olarak adlandırdığını hatırlatan Prof Dr SalihNeft- çi Tûrkıye'de sıvasıler ve elıt- lenn bu volun bır fakırlık yo- lu olduğunu anlayıp "Aman buna gitmeveiim,aman buna dokunma\aJım, bu, kısa va- dede çok guzel ama uzun va- dede başınuza çok buvük so- runlar açacak" >ekJınde ke- sınleşmı^ bır kanıya sahıp ol- madıkça kısa vadede yapılan her şeyın çozumsuz kalacağı nı soyledı Kısa vadede sıcak paravı esrar, eroın gıbı uyuş- turucu maddelere benzeten Neftçı, bunun zamanla fakır- leşmeye neden olduğunu ıfa- de ettı Neftçı temelde sıste- me karşı geiınmesı gerektı- ğım kaydederek "Ancak bu- na karşı otanak için 20-25 vü- lık son derece kötu denejler- den geçip tokat vemiş olun- ması gerekıyor. Turkrve'de sı- cakpara poütikas,kurtaria _va- bancı malı ucuzlattığı için adam daha çok ittıal maj ala- bılıvor ve kendını ıvüeşmışsa- nıvor. Obur taraftan bunun ikiz kardeşi faiz polıbkasın- dan dolayı>atınmcı da mem- nun" dedı IMF destekliyor Her ne kadar bazı çevreler Turkıye'de sıcak para olma- dığını ılen sürse de ortada ra- kamlara dokulen bır gerçek var Prof Dr Mükerrem Hiç, Turkıye'de sıcak para politi- kasının 1987'de başlayıp I989'da yoğunlaştığını ıfade ederek şoyle konuştu "Uluslararası Para Fo- nu'nun da karşı çıkmadığı, arka plandadestekleğı bır po- Btika bu. Türkne'desıcak pa- ra var nııdır, vok mudur djfje tartışmava gerek vok. Vardır çunkü faiz hadien üe enflas- von arasındak: fark ortadadır. Bu dunımda sıcak para içe- riye akmakta, TL've çevrü- mekte,faizgeiin ekk edilmek- te, vadedoMuğunda da dola- ^^m^^ ra geri dön- mekte.Vani sı- cak parayı tu- tankâretmek- tedir.Sıcak pa- ra vok diyen- lerbubasitra- kamlanbümi- yoıiardemek- tir." Sıcak para- dan ılk etapta kurtulmak amacı ıle dö- vız kurlannın yükseltılebıfe- ceğını ıfade eden Hıç, bu- nun da pesın- den yenı so- runlan getıre- bıleceğınedık- kat çekıvor Hıç, dövız fi- yatlannın bır anda artışının ıthal gırdılenn fıyatını yuk- selteceğını kaydederek "Bu da malivet enflasvonuna neden ofur. Sıcakpara aıııdcn kaçar. Bunu bu şekılde yap- mak kısa vadede büyük so- runlar varatacağına gore yu- nuışak geçış tek vol olarak ka- lıvor. Bunun ıçın de enflasyon oranını aşağıva çekmek gere- kiyor. Bu ısesanıldığı kadar ko- lav bır olav değıl. Oldukça köklu tedbııienn alınmasını gerekünvor. Enfiasvonunyüz- de 10 olduğu bır ortamda dö- viz de yuzde 10 artacak ama enflasyon yüzde 100 ıse döviz kunı da o kadar artacakbr" dedı Çözum ıçın tek alternatıf- ten soz eden Hıç, bunun da bu- tun ekonomi polıtıkalarını sağlıklı bır şekılde yenıden ele almaktan geçtığını soyle- dı Hıç "Bugüne kadar vapn lanlann hepsı aspnn tedavisi- dir. Sıcak para ıse uy uşturu- cudur. İlk etapta sıcak para. döviz sıkınüsını onler tabu kı. Kısa vadede başvnrulmasuun en önemli nedenı de odemeler dengestndekı açıklan kısa va- dede kapatması ve doviz zen- ginlığı saölarnası. Ancak uzun vadede bu çok tehlıkebdır. Bu- na dav anarak buyu me sağia- mak kaygan zemın uzenode VTirumeve benzer. Çunku her zaman kotu bır ıkasadi du- runı karşısında kaçma tehb- kesi vardır" dedı Yuksek faızdekı asıl ama- cın kuru duşuk tutmak oldu- ğunu ıfade eden sosyalıst ık- tısatçı Arslan Başer Kafaoğ- lu ıse bu sirada ıhracat gdır- lennın duşmemesını kayıtdı- şı ekonomıye bağhyor Faızler ıle kur arasındakı ılışkıyı keserek ışe başlamak gerektığım kaydeden Kafa- oğlu'nun bu konudaonensı ıse "döviz biriktirmenuı önüne suredeçozüm bulmakıçın bir başka onlem de devlet tahvıl- lennı hamıline değıl ısme va- zılı vermek. Bu vergi kaçak- çılığını onler. Kimde ne kadar bono var ortaya çıkar. Böy le- ce az sav ıda »lanlara konsoli- dasyon uygulamazsınız." IstanbuILnıven>ıtesı fktısat Fakultesı Oğretım LKesı Prof Dr Izzettin Önder'e gore ıse duşuk kur, yuksek faiz şeklın- de ozetlenebılen sıcak para polıtıkası IMF tarafindan ge- nansal hareketJerden çevTeul- kelen borçlu çıkanp gehşmiş ulkelere vuksek faiz yolu ıle kaynak aktarmak da sıcak para polrtıkasınuı onemb bir anıacıdır." Yatınmazalır Sıcak para polıtıkasından hızlı bır gen donuşte Turkı- ye nın cıddı bır dovız sıkın- tısınagıreceğını haariatan On- der bu polıtıkaya başvurma nedenı olarak ıse odemeler Uygulandığı dönemde hükümetlere büyük rahatlık sağlayan sıcak para politikasının uzun sürmesı, ıçınden çıkılmaz sorunlan berabennde getınyor Sıcak para polıtıkasını 'eroın'e benzeten uzmanlar, "Başta mutluluk veren bu polıtıka, çozum bulunmazsa ölüme götürür" goruşünde bırleşıyorlar geçmek"şek!ınde "Devletin borçlanma ihtıvacı surdukçe bu faızieri düşürmek mr" dı- yen Kafaoğlu, borçlann kon- solıde edılerek uzun vadeye yayılması gerektıfını soyledı Kafaoğlu'nun dov 17e olan ta- lebı kesmek ıçın dığeronen- len ıse şovle "Eiindeld dövirin kaynağn nın ticari işleme davandığını ispadamavanlann paralannı bankalar almamalj. Kısa bır lışmekteolan ulkelere zorun- lu tutuluyor IMF"nın bu po- lıtıkayı ıthal gırdılenn fivat- lannı ucuz rutup ekonomıde gorecelı bırucuzluk varatmak gerekçesıyleonerdığını anım- satan Onder, polıtıkanın ger- çek amacını şoyle açıkJıvor "Azgetişmiş >a da geuşmek- teolan ulkeknn ıhracat kapa- sıtelennı zavıfl^Urak gdışmiş ulkelere olan bağımlılıklannı artürmak Bunun vanında fi- dengesı ve dış tıcaret açığını gostenvor "Sıcak para poü- tikasından vazgeçmekiçin de- valuasyoa vefaizhaddmin dü- şurülmesı aynı anda uygulan- malıdır" dıven Onder bu sı- rada şıddetlı bır döviz açığı- nın oluşacağını ıfade ederek " Devaluasvon nedenivle ka- çan dov ı/ın hızını kısmak için faiz haddını vükstlrmek ge- rekecekûr. Faıder yukselirse rant kesımı iyke yüksefir. Va- tmmlar azalır. Işsizlik artar" dıyor Yumuşak geçış ıçın once belh bır sure dovız kurunu enflasyondan daha hızlı art- tırmak gerektığım belırten Onder, bu sayede kjsa surede dovız kaçışının getıreceğı olumsuzluklann etkısınm aza- lacağını sovledı Onder bu sırada ıhracatın da yoğun bır şekılde teşvık edılmesı gerek- tığım ıfade ederek "Sıcakpa- ra eroingflbıdır.Tedavısızama- na vavılarak yapdmalıdır'" dedı Mamıara (Jnıversıtesı lktısat Fakul- tesı Oğretım Uyesı Doç Dr Ahnıet Çakmak da "fincancı ka- tırlarını ür- kütmcden' gerçekçı ço- zumleroner- menın ola- naksız oldu- ğunu vurgu- lamakla bır- lıkteTurkıye ıçın koklu donuşumler duşunme- yenlenn Gu- ney Kore'de yapılanlan kendılenne omek olarak alabılecekle- nnı ıfade et- tı Her zaman sovlencn ıh- racatın ve uretımın art- tınlması po- litikasının pa- zarekonomı- sı çerçevesın- de uvgulana- mayacağını ıfade eden Çakmak "Giıney Ko- re'de uygu- landığı gibi vergilendir- mt 1 , kamusaJ teşvikvekre- di polidkab- nvia yuksek te'knoiojiye dayanan üretime geçilmeli- dir"dedı Döviz kurlanndakı artışın enflasyonun gensınde kalma- sının, ılan edılmış bır sıcak para polıtıkasından çok, reel faızlenn aşın derecede yuk- seklığınden kaynaklandığını ılen suren Bılkent Unıversı- tesı lktısat Fakultesı Oğretım Uyesı Doç Dr Erinç Yeldan ıse vuksek faızin portföy ya- tınmlannı cazıp hale getırdı- ğıne dıkkat çekıyor "Bu ne- denle döviz girişi fazla oldu- ğu için kurlardakı arüş sınır- I Türkiye'de sıcak para 1 1 Uluslararası kaynaklann kur-faız farkından yararlanmak uzere, Turkıye'ye gelerek TL'ye donuşmesı ve boylece yaratılacak fonlann kjsa vadelı enstrümanlarda ve ozellıkle yuksek faızlı ıç borçlanma kâğıtlannda değerlendınlmesı bıçımınde ıfade edılebılır Parayla para kazanmak amacından hareket eden ve sabıt kur guvencesınden yararlanan kısa vadelı sermayenın (sıcak para) en buyuk nskı ıse gen donuş hızı ve urkek yapısından kaynaklanıyor Knz anında hızla ulkeden kaçarak dengelenn altust olmasına neden olan sıcak paranın yarattığı tahnbatı Turkıye en son 1994"tc yaşamıştı 1S o n u ç l a r ı # TLnın aşın değerlı tutulması nedenı ıle dış tıcaret dengesı ıthalat lehıne bozulur # Butçe açıklannı kapatmak amacı ıle ıç borçlanmada yuksek faıze bovun eğılır Iç borç katlanarak artar # Yuksek faiz nedenıyle yatınmlar durur ve rantıye sınıfı büyur # Sanayıleşme durur, ışsizlik artar lı kalıyor" dıyen Yeldan. soz- lenne şoyle devam ettı "Dı- şandan buyoüa geien portföy vatınmlan, reel tasamıflan artûrmıvor. Vabnmlara dö- nüşmuyor. Ekonomıde en kü- çükbirkötu sınyal gorduğüza- man kaçıyor. Bu polıtıkanın kötu ctkilerinden nasıl kur- tuluruzdersenız, doviz kuıia- n anıdenyukan çekilirse ters etkisi olur. Turkıye'de 1993 yılında ve lYieksika'da 1994 vılında olduğu gibi, mali kriz olur. Bu ne- denle politi- kadan anıden vazgeçmek çok sakınca- hdır." Prof Dr Erdoğan AJ- kin ekono- mıde başanlı bır polıtıka yurutebılmek ıçın oncelık- le ıstıkrarlı ve guven vencı bır hukume- tm gereklılı- ğıneışaret et- tı Bu huku- metın kur ve faiz makası arasındakı farkı kapat- mak ıçın ger- çekçı bır enf- lasvon hedefı açıklamasıv- la ışe başla- masının doğ- ru bır karar olacağını da belırten Al- kın -Hükii- met, yıl so- nunda enflas- yon aynen ge- çen v ıl oldu- ğu gibi hatta ondan5puan yukandame- sela yuzde 85 dobvmdaola- caktırdemeli. Piyasaenfla»- yon hedefini gerçekçı bu- lunca da bu- nun en fazla yuzde 15 üze- rinde bır fa- ize razı edilır. Bunun diyelim ki yuzde S'ı gerçek reel faız- dir, buyüme hıana eşıt reel fa- ızdır, vûzde 10'u da nsktir. Bu da normaldir" dedı Uygula- nacak bu polıtıkanın ardın- dan kur faiz makasının ağır ağır kapanmaya başlayacağı- nı da savunan Alkın "Böyle- ce sıcak para girişi yavaşlar. \alnız çok dikkat etmek la- nm, aşın gıdıfarse, tersıne dön- düğunde,sıcak para anıden ge- ri çıkar, çunku bunun gınşi yavaş, cıklsı çok hızlı oJuyor" şeklınde konuştu Karadeniz r r \ •• !_•• •• A * * * Tutun uretıcısı iyi fiyat bekliyorCEıMİL CİĞERİM SAMSUN - Karadenız'dekı tutun ekıcılen, her yıl şubat ayında açılan Karadeniz ekıcı tutün pıyasasında bu yıl yaşanan gecıkme nedenıyle tüccara teslım oldu Koylere dağılan tuccarlar, gozune kestırdığı tûtunlen, Tekel'ın vereceğı başfıyatın 20 bın lıra fazlasına satın alarak koçanlan topladı Pfvasa hemen ^__ açılmah Hukûmetın Ege ekıcı tutun pıyasasını açmasma karşın, Karadeniz'1 gecıktırmesı uzenne TZOB Başkanı Faruk Y ucel, "Pİvasa hemen açılmah ve fiyatlar da bir an önce açıklanmair dedı Bu yıl tütune başfıyat olarak 284 bın lıra venlmesını ısteyen Turkıye Zıraat Odalan Bırlığı Başkanı Faruk Yucel, venlecek bu fıyata ılave olarak 30 bın lıra da destekleme pnmı konması gerektığım belırttı Tutun ekıcısının ıyı fıyat bekJentısı ıçersınde olduğunu ıfade eden TZOB Başkanı Faruk Yucel, "İstediğiıniz rakamın haricinde bir fiyat ile önıimüze gelirierse işte o zaman köylu sahip olduğu gücunu sivasilere gosterir. Hükumetin geçmiş yıliarda verdiği fivBtlar karşısında Türk kovlusu her piyasa öncesi şapkasını havaya attı. Yani verilen iyi fiyatlar karşısında hep şapka çıkarttı. Bu yıl verilmezse, vermeyen siyasi iktidar duşunsun" dedı Samsun"dakı tutun ekıcılen de 300 bm lıra beklentısı ıçensınde olduklanm soyleyerek, Tekel'den sorurnJu Devlet Bakanı Nafîz Kurt'un Samsun mıllervekilı olmasına da dıkkatı çekerek "Sayın Bakan Ege've bako, Karadeniz'e bakmadı. Fiyatlann bavram oncesi açıklanmasını bekliyorduk, ohnadı. Bugunlerde piyasanın açılmasını bekliyoruz*" dıye konuştular S ı c a k r a d n u y o I I Oncelıkle sıcak paranın gınşı ve anı çıkışını onlemek ıçın onu yaratan nedenı ortadan kaldırmak gerekıyor Sıcak paraya kapıları açan kur makası olduğundan, oncelıkle kuriann kontrollu olarak yukselmesı ve faızlenn etap etap gen çekılmesı onemlı Bu arada devletın borçlanma gereğrnın azalması, kamu açıklarının daralması, ıç borç vadelennın uzaması gerekıyor Yumuşak geçiş: Anı ve yuksek bır devaluasyon yapılır veya rant gelırien uzenne yuklu vergıler konulabılır Bunun sonuçlan oldukça tehlıkelıdır Anı bır devaluasyon, sıcak paranın hızla kaçışına neden olur Bu kaçışın ardından da 1994'te olduğu gıbı açık pozısyonda yakalanan finans pıyasası kurumlarının batışı, dovızdekı hızlı artış nedenı ıle malıyet enflasyonu gıbı sonuçlarfa karşılaşılır Ekonomi anı bır knz ortamına gırerken, sısteme olan guven de sarsılır Sert geçis: Kaos ve düzen 0*KAN ALTINSOY KISA KISA... KISA KİSA... KISA KISA.. • Honda'nın Japonya'dakı satışlan yuzde 12 4 artarak 628 298'e ulaştı • Dunya motorlu araç uretımı 1995'te bır oncekı yıla gore yuzde 3.34 artarak 52 mılyon 105 bın olarak gerçekleştı • Borusan Oto, Avcılar'dakı merkezınde 29 şubatta bır model uçak, otomobıl ve gemı sergısı duzenlıyor • RENAULT, kampanyada 6.300 otomobıl sattı Renault-Mais'ın, 29 r>.ak-9 şubat tanhlen arasında duzenledığı "2 anahtar kampanyası"r\öa 6 bın 300 otomobıl sattığı açıklandı Yetkılıler, kampanyanın hedefine ulaştığını belırttıler Bu arada Renault'nun mını otomobılı Clio'nun uretımı ocak ayında 3 mılyon adedı aştı • Nissan, baharda mını otomobılı Micra'nın yanında tıcan aracı Yeni Vanette Cargo'yu da Turkıye pazanna sunmaya hazırlanıyor Yenı Vanette Cargo, 2 3 lıtre hacmınde 75 beygırlık bır dızel motorla sunulacak T urkıye, son derece ozgur bır ulke Herkesın ıstedığını yapmaya hakkı var Isteyen, gecen/n saat bınnde bır yerleşım bolgesınde "avazı çıktığı kadar" korna çalar, ısteyen arabasındakı kasetçalann sesını sonuna kadar açar. Başka bınnın seslı alarmı butun mahalleyı ayağa kaldırır, ne de olsa ısteyen ıstedığını yapabılır Dığer bır vatandaş, arabasını kamyon geçırttırmeyecek şekılde park eder, çunku bu sokaklardan sadece otomobıllerın geçeceğını duşunur Çop kamyonu ve ıtfaıye araçlannı hıç duşunmez Bunlara ek olarak resmı gorevhler, kafalanna gore trafik akışını, gıdış gelış yonunu değıştınr Yol çalışmalarını yapanlar "ozgurce" çalışır; ıkı ışçı ış yaparken başında uç kışı onlan seyreder ve bu ışçıler de sadece normal mesaı saatlennde çalıştınlır; aceleye gerek yoktur, çunku nasıl olsa mılletın gıkı çıkmaz Zaten bu ulkede ısteyen ıstedığını yapar Kaos kuramına gore "cansız" maddeler gıttıkçe bırbınyle karışır, kaosa suruklenır, "canlı" maddelerde ıse bır duzene doğru gıdış vardır Herkes ıstedığını yaparsa duzen bozulur, kaos olur Insanlann fizıksel olarak doğaya uygun olmalan yetmıyor Bılgısayar dılıyle anlatırsak "donanım"\n gerektığı gıbı kullanılabılmesı ıçın, "yazılım"\n da ıyı olması gerekır Yasak, çözum değil Her bayram tatılınde yaşanan trafik kazalannı duşunen yetkılıler, buna "Turk usulu" çozum buldular. Bayram tatılınde kamyonlar, çok kullanılan karayollanna çıkmayacak. Iyı bır fikır gıbı gorunebılır ve trafik kazalannı nıspeten azaltacağı da savunulabılır, ama bunu yaparak yetkılıler şunu soylemış oluyor "Ben bu kamyonların karayolunda kurallara uygun bır şekılde yolculuk etmesını sağlayamıyorvm " Tatıl brttıkten sonra kamyonlar yıne trafiğe çıkacak ve yıne bunlann kanştığı kazalar olacak. "Olsun, bayramlardakı kazalan önlesek yeter" dıye duşunuluyor Bunlann nedenlen ve çozumlen de bılınmıyor değıl, ama bır şeyı yapabılmek ıçın, ılk once onu ıstemek gerekır Bunlara koklu çozumler getınlmedıkçe boyle bayram yasaklanyla ıdare edıp gunu kurtaracağız. Kamyonlara yollar yasak olduğu ıçın yıne sebze ve meyve fıyatlan artacak Ama bız bayramlan kurtarmış olacağız Benım de bu zıhnıyet doğrultusunda daha ıyı bır fiknm var Trafik kazalannda yollanmızın da buyuk suçu var, bayram tatıllennde yollan da kapatalım • IŞÇIMNEVREMNDEN ŞÜKR4N SONER Yaratük Tatıl bıtmedığı halde dun otobus duraklarındakı kuy- ruklar, ıçlenndekı ıstıf kalabalıklar, bılınen kent merkez- lenndekı yığılma nerede ıse yarı yarıya azalmıştı Oto- busle bılet parasını odeyerek gezmeyı goze alanlar, dun bıraz rahat nefes aldılar Varoşlardan kent merkez- lenne akının durması, kent merkezlennde yaşayanlan doğal ınsan bencıllığı ıçınde sevındırdı insancıllığına, sosyal bakış açısına guvendığım ınsan- lardan "aman aıt olduklan yerlere donsunler, ıyı kı her gun gelemıyorlar" turunden tepkıler aldım Ağaçlann dallannın zevk olsun dıye kınlmasını, çıçeklenn ofke ıle basılıp kopanlmasını, ıçkı ıçılen şışelenn parçalanarak atılmasını, otobuslenn, trenlenn koltuklannın tahnp edıl- mesını, butun guzellıklere zarar verme duygusunu, çev- renın kasrtlı kırletılmesını, fişkıran ofke ve sevgısızlığı an- lamak, hoşgoru ıle ıvımserlıkle bakmak kolay değıl Almanya'da çevrelerını tahnp eden, suç ışleyen, baş- ta Turkler olmak uzere yabancılara yonelık duşmanlık duygularını cınayet işleme ev yakmaya kadar ılen go- turebılen dazlak/ardan sevecen soz eden Yeşıller Par- tısı genel sekreterı, sevecenlığını yadsıdığımı anlayın- ca, "Onlar hasta, suç ışleyen ınsanlar halıne geldıler- se hepsını bır adaya kapatıp yok edemeyız ya Onlan toplum olarak bızyarattık Bu halde olmalan bızım or- tak suçumuz Onlan anlamak, sevmek ve topluma ka- zandırmak, bızım sorumluluğumuz" demıştı Çoğumuz Refah Partılı betedıyelenn bayramlarda, oto- bus ve trenlerde ucretsız yolcu taşıma uygulamasını, ucuz, polıtık bır gosterı olarak değerlendırmış, dudak kıvırmışızdır 2-3 otobus-tren aktarmalı bır yolculuğun, 5-10 nufuslu bır aıle ıçın 1-1 5 mılyon bır ışçının 5-10 gunluk çalışma ucretının karşılığmın tamamı anlamına geldığının hıç ayınmına varmadan Gelır dağılımında yaşanan, bır yandan sıstemlı, bır yandan da krızlerfe sıçratarak surup gıden çarpıklaş- mayı, yc'<sullaşmayı rakamlarla ızledığımızde de pek bırşey algıJayamıyoruz '8 mılyon ınsanımız, alt gelır sı- nınnm altında" dendığınde gozumuzun onune somut pek bır şey gelmıyor Fransa'nın unlu Le Monde gazetesı çarpık kentle- şen Istanbul'u 1930'ların yasa tanımaz Amenkan kent- lenne benzettığınde, "Buşehırde, Rockfellerg;t»zen- gın olunuyor Al Capone gıbı cınayetlerışlenıyor" den- dığınde, bıze geleneksel olumsuz bakış açılan ıle ışı bı- raz abarttıklarını duşunebılıyoruz Gunluk yaşamın ıçınde kaybolup gıden, çok buyuk yoksullaşmanın, kımlık kaybının urunu ıntıharlann, cı- nayetlenn, ışlenen suçlann aslında alarm zıllen olduğu- nun ayınmına varamıyoruz Bır Gazıpaşa turu olaylar yaşandığında, bır de bayramda varoşlardakı çoğunluk, kent merkezlennde ağırlıklannı koyunca korkup uze- nnde duşunme gereğını duyuyoruz Ne bekliyorduk'' Devlet "PKK'ye lojistık destek olmasın" gerekçesı ıle koylen boşaltırken ne yaptık'' Devletın "kaçınılmaz, ça- resız" gıbı gerekçelerte de olsa koyunden ettığı ınsan- ları sokaklarda bırakmaya hakkı var mı? Koyunde en yoksul çobanın bıle kendıne gore bır çev- resı, kımlığı, sevgı bağlan yaşam guvencesı vardı Ko- yunden atılmış, kent varoşlarına sığınmış, sevgısızlık, horlanma, ışsizlik, kımlık kaybı, her tur açlığı bırden ya şayan, her taraftan bırden darbeler yıyen ınsanlardan nasıl bır sevecenlık saglıklı davranış bıçımı beklıyoruz'' Televızyonlardan yaşayamadığı her tur cınsel fante- zıyı ızleyıp ozenen, cınsel bunalım ıçınde tutunabıle- ceğı bır dal, değerler bulamayan, yaşamın her alanına yonelık açlığını toplumdan, polısten, okuldan, hatta an- ne-babasından goremedığı sevgı boşluğunu ofke, kın, ısyan duygulan ıle kapatmaya çalışan genç, ne tur dav- ranışlar ıçınde olabılır 9 Yılda bır-ıkı kez gelebıldığı, ıçın- de yaşayamadığı guzellıklen, yok etme, tahnp etme duy- gusu nasıl engellenebılır'' Ulkemızde 12 Eylul'den bu yana çok daha sıstemlı olarak globalleşme, kureselleşme ıdeolojisının peşın- den mılletçe suruklendığımızden sosyal devlet kavra- mından uzaklaştığımızdan bu yana yok saydığımız ın- sanlar, çoğunluk, zaman 7aman kımı patlamalarfa bızı rahatsız edıyorlar "Hakkımızı ıstıyoruz" dıyebılecekor- gutlulukte ve bılınçte değıl, ama kımı doğal tepkıler olarak "Bız de vanz" dıyorlar "Hele bır ekonomi duze çıksın, herkese pay duşer" yalanı butun dunyada olduğu uzere, ulkemızde de çok can yakıcı, acılı sonuçları ıle açığa çıkıyor Elbette kı, ulkemız gıbı ıçten ve dıştan, uzerınde bo- za pışınlen ulkelerde, ınsanı yok sayan bu duzenın tah- nbatı çok daha ağır oluyor Bu kadar yoksulluk, bu kadar sorun ıçınde, uç gun- luk bayramı 9 gunluk tatıle çevıren bu çılgınlar, hesap- sızJar ulkesınde, yurtdışında, akıl almaz bır luks, har- cama ıçınde, sefahat ıçınde yaşayan bır mutlu azınlık var Bır de beledıye otobusunun ucretsız olmasını bu- yuk bır lyılık olarak gorebılecek, ancak onun sayesın- de yıllarca sozde ıçınde yaşadığı, ama hıç gormedığı kent merkezlerını dolaşabılecek çok buyuk bır çoğun luk O çoğunluğu varoşlara atarak gormeden, yok saya- rak yapılan her hesap, bır gun elbet çok ağır bedelle gen donecek MERKEZ BANKASI K U R L A R I 24 ŞUBAT 1996 DÖVİZ EFEKTfF CİNSİ AUŞ SAT1Ş AUŞ SAT1Ş lABDDdan 64107 64429 63915 64622 1AlmanMarkı 43 726 43 946 43 595 44 078 1 Avustralya Dolan 48 464 48 708 47 737 48 854 1 Avusturya Şılını 6 218 6249 6187 6268 1 Belçıka Frangı 2125 2136 2114 2142 1 Danımarka Kronu 11299 11356 11243 11390 IFınMarkkası 13 972 14 042 13 832 14 084 1 Fransız Frangı 12684 12 748 12 646 12 786 1 Hollanda Flonnı 39 049 39 245 38 659 39 363 ilsveçKronu 9 234 9 280 9188 9 308 11svıçre Frangı 53 664 53 934 53 503 54 096 100 talyan Lret 4 034 4 054 3 994 4 066 UaponYenı 604 610 590 619 IKanada Dolan 46 498 46 732 46 033 46 872 UngûaStertmt 98 686 99182 98 390 99 480 1S Arabıstan Rryalı 17 095 17181 16 839 17 233 SERBEST DÖVİZ CİNSİ ALIŞ SATIŞ A8D Dolan 65400 65650 AlmanMarkı 45100 45350 Isvıçre Frangı 55050 55500 Fransız Frangı 13025 13125 Hollanda Flonnı 40000 40400 Ingılız Steriını 102250 104000 SAabRıyalı 17250 17500 Avusturya ŞHınr 6365 6440 100 hal üretı 4135 4200 ALTIN CİNSİ AUŞ SATIŞ Cumhurtyet 5650000 5800000 Reşat 5750000 6000000 24ayaraltın 842000 848000 22 ayaf bılezık756000 845000 ÇAPRAZ KURLAR 1 ABD Dolan 1 4661 Alman Markı 1 3228 Avushıralya Dolan 10 3095 Avusturya Şılını 30 1600 Belçıka Frangı 5 6735 Danımarka Kronu 4 5884 FınMarkkası 5 0541 Fransız Frangı 1 6417 Hollanda Flonnı 123 72 Ispanyol Pezetası 6 9430 Isveç Kronu 1 1946 Isvıçre Frangı 1589 25 Halyan Lıretı 105 70 JaponYenı 1 3787 Kanada Dolan 6 4094 Norveç Kronu 3 7500 S Arabıstan Bıyalı 1 Slerlın 1 5394 ABD Dolan 1 ECU 1 2495 ABD Dolan 1 SDR 1 4660 ABD Dolan 1 SDfi 94 453 TL