Katalog

24 ŞUBAT 1996 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOM 'Sıcak para'kaııakarışb• Ekonomistler, Keynes'in 'aptalların yöntemi' olarak tanımladığı düşük kur-yüksek faiz politikasmın, uyuşturucu etkisi yaptığını, kurtuluşun azimli ve uzun dönemli bir mücadele gerektirdiğini savundular. Ekonomi Servisi- Pıyasa- larm eroını olarak adlanüın- lan "sıcakparat 'dan kurtuluş yo\u ancak uzun vadede mum- kun Lyuşturucuda olduğu gıbı sıcak paradan kurtulmak içın oncelıkJe "vazgeçme ni- y«tinın" olması gerektıgını belınen uzmanlar Turkıve'nın kısa vadede borçlanma polı- tikalan ve bunun yol açtığı aşın yükten kurtulmasını ola- naksız goruyorlar Sıcalc para politikasmın amacını, "seçmen ve şirket- leri memmın etroek" olarak degerlendıren uzmanlar, bu polıtıkanın uygulandıgı uJke- lerdeanı veyapay bırzengın- leşme doğdugunu hatırlata- rak " Uzun \adede kur ayar- lamalannın enflasvonun al- Onda tutulmasL, \ahancı mal- lan, dış kredilen ucu/Jatırken bir >andan da ruketınu ko- rüklüyor. Bunu da bir muci- ze gı'bi kısa bir suredc yapbğı için hukumetler bu \alancı mutlufuk yontemıni çok sık kuUanıvorİar' dıyorlar Goturusu getınsının çok uzennde olan ve "ekonomik krizbiriktiren sıcak para- dan" dönuşıse o kadar kolay olmuyor Uz- manlar, Turkı- ye'run ıkı ay- dır hükumet- sız olduğunu ve kuruiacak hükumetm de çok sağlıkiı o\- mayacağını hatırlatarak, guven veren bir hukümet kurulduktan sonra ılk ola- rak gerçekçı bir enflasvon rakammın be- lırlenmesı ge- rektığınden soz edıvorlar Ancak bu sı- radakı en bü- yükkorku fa- Uygulandığı dönemde hükümetlere bûyük rahatlık sağlayan sıcak para pohtıkasının uzun siirmesı, ıçmden çıkılmaz sorunlan berabennde getınyor Sıcak para polıtıkasını 'eroın'ebenzeten uzmanlar, "Başta mutluluk veren bu polıtıka, çözum bulunmazsa olüme götürür" gorüşünde bırleşıyorJar. \z ve kur ma- kası arasındakı uçurumu ka- patırken her an tersıne döne- oılecek dengelerde ıpın ucu- nu kaçırmamak Uzmanlann bırleştığı ortak nokta ıse Jasa vadede çozümun ımkânsız ol- duğu yönunde Aptallann yöntemi Kejnes'ın sn.ak paraya ba$vrumayı "aplallann yön- temi" olarak adlandırdıgım hatırlatanProf Dr SaiibNeft- çi, Türkjye'de sıvasıler ve elıt- lenn buyolun bir fakırlık yo- lu olduğunu anla>ıp U 4man buna gitmevelim, aınan buna dokunma>alım, bu, kısa va- dede çok gü/el ama uzun va- dede başınuza çok büv ük so- runlar açacak" şekJınde ke- sınleşmış bir kanıya sahıp ol- madıkça kısa vadede yapılan her şeyın çozumsuz kalacağı nı soyledı Kasa vadede sıcak parayı esrar, eroın gıbı uyuş- turucu maddelere benzeten Neftçı, bunun zamanla fakır- leşmeye neden olduğunu ıfa de ettı Neftçı, temelde sıste- rne karşı geiınmesı gerektı- ğinı kaydederek "\ncak bu- na karşı ounak içın 20-25 yıl- bk soa derece kötü denejler- den geçip tokat vemiş olun- masıgereldj or. Türidye'desı- cakparapofitikasi, kurkria ya- bancı malı ucuzlattığı için adam daha çok ıthaJ maJ ala- biliyor ve kendını ıvıleşmışsa- nıyor. Öbur taraftaıı bunun ikiz kardeşi faız poütikasın- dan dolavı yadnmcı da mem- nun" dedı 1MF destekliyor Her ne kadar bazı çevreler Turkıye'de sıcak para olma- dığını ılen sürse de ortada ra- kamlara dokulen bir gerçek var Prof Dr Mökerrem Hiç, Turkıye'de sıcak para politi- kasmın )987'de başlayıp 1989'da yogunlaştıginı ıfade ederek şöyle konuştu "Uluslararası Para Fo- nıTnun da kar$ı çıkmadığı, arka planda destekJeğı bir po- litika bu. Türkjye'de sıcak pa- ra var mıdır, yok mudur dive tartışmaya gerek vok. Vardır çunkü faiz hadJeri ile enflas- yon arasuıdaki fark ortadadır. Bu dunımda sıcak para içe- riye akmakta, TL've çe»rü- mekte,faizgetiri eJde edflmek- te, vadedolduğunda da dola- ra geri dön- mekte. Yanisı- cak parayı tu- tankâretmek- tedir.Sıcak pa- ra vok diyen- lerbubasitra- kamları bilmi- Yorlardemek- tir." Sıcak para- dan ılk etapta kurtulmak amacı ıle dö- vız kurlannın yükselrılebıle- ceğını ıfade eden Hıç, bu- nun da peşın- den yenı so- runlan getıre- bıleceğınedık- kat çekıyor Hıç, dövız fi- yatlannın bir anda artışının ıthalgırdılenn fıyatını yük- selteceğını kaydederek "Bu da maliyet enflasyonuna neden olur. Sıcak para aniden kaçar. Bunu bu sekılde yap- mak kısa vadede buvük so- runlar yaratacağına göre VTI- muşak geçiş tekyololarak ka- fayor. Bunun ıçın de enflasyon oranını aşagıyaçekmek gere- kiyor. Bu isesaoddı^kadar ko- lay bir olay değil. Oldukça kökJti tedbüierin aJınmasuu gerektimor. Enflasyonunynz- de 10oiduğu bir ortamda dö- viz de yü/de 10 artacak ama enflasyon yüzde 100 ise dö viz kuru da o kadar artacaktır" dedı Çozum ıçın tek alternatıf- ten soz eden Hıç, bunun da bu- tun ekonomı polıtıkalannı sağlıkiı bir ^ekılde yenıden elealmaktan geçtıgmı soy le- dı Hıç, "Bugiinekadaryapı- lanlann hepsi aspnn tedâvisi- dir. Sıcak para ise uyuşturu- cudur. Ilk etapta sıcak para. döviz sıkınosınj onler tabii ki. Kısa vadedebasvunılmasuıuı en onemlı nedenı deodemeler dengesindeki açıklan kısa va- dede kapatması ve doviz zen- gûıtiğı sağlaması. Ancak uzun vadede bu çoktehlıkeudır. Bu- na davanarak buyume sağla- mak kaygan zemin uzerinde yürumey e benzer. Çünkü her zaman kötü bir iktisadi du- rum karşısında kaçma tehli- kesi vardır" dedı Yuksek faızdekı asıl ama- cın kuru duşuk tutmak oldu- ğunu ıfade eden sosyalıst ık- tısatçı Arsian Başer Kafaoğ- lu ıse bu Mrada ıhracat gdır- lennın duşmemesını kay ıt dı- şı ekonomıye baglıyor Faızler ıle kur arasındakı ılışkıyı keserek ışe baştamak gerektıgını kaydeden Kafa- oğlu'nun bu konuda onensı ıse u döviz biriktinnenin öniine süredeçözüm bulmak içinbir başka onlem de devlet tahvil- lennı hamiline değıl ısme ya- zılı vermek. Bu vergj kaçak- çılığuıı önler. Kimde ne kadar bono \%r ortaya çıkar. Boy Je- ce az sayıda »lanlaı a konsoli- dasyon uygulamazsını/." Istanbul Lnıversıtesı Iktısat Fakultesı Ogretım L vesı Prof Dr İzzetön Önder'e gore ıse duşuk kur, yuksek faız şeklın- de ozetlenebılen sıcak para polıtıkası IMFtarafındange- nansalharekederden çevre ül- kelen borçlu çıkanp geüşmış ulkelere yuksek faiz yolu üe kaynak aktarmak da sıcak para poiitikasuıın önemü bir amacıdır." Vatınm azalır Sıcak para polırıkasmdan hızlı bir gen donuşte Turkı ye nın cıddı bir dovız sıkın- tısınagıreceğını hahrlatan On- der, bu polıtıkaya başvurma nedenı olarak ıse odemeler geçmek" şeklınde "Devletin borçlanma ihfivacı sfirdukçe bu faızien duşurnıek /or" dı- yen Kafaoğlu, borçlann kon- solıde edılerek uzun vadeye yayılması gerektıgını söyledı Kafaoglu'nun dövıze olan ta- lebı kesmek ıçın dığeronen len ıse şövle "Elindekidövizin kaynagı- nın rican işleme dayandığını ispatlamavanlann paralannı bankaJar aJmamaJL Kısa bir lışmekteolan ulkelere zorun- lu tutuluyor IMF'nın bu po- lıtıkayı ıthal gırdılenn fiyat- lannı ucuz tutup ekonomıde gorecelı bir ucuzluk yaratmak gerekçesıyle onerdığını anım- satan Onder, polıtıkanın ger- çek amacını şoyle açıkJıvor "Azgeüşmişya da gehşmek- te olan ulkelenn ıhracat kapa- sitek'nnı zavıflatarak gelışmiş ulkelere olan bağımlılıklannı arttırmak. Bunun vanında fi- dengesı ve dıs tıcaret açığını gostenvor "Sıcak para poü- tikasındaıı vazgeçmek için de- valuasy on vefaızhaddınin dü- şünıbnesi a>nı anda uyguian- mandır" dıyen Onder. bu sı- rada >ıddetlı bir dovız açığı- nın oluşacağını ıfade ederek ** Devalüasyon nedeniyle ka- çan dovizın hızını kısmak için faiz haddinı vukseltmek ge- rekccektir. FaizJer yukselirse rant kesımi iyiceyükseiir. Va- tırunlar azalır. İşsizlik artar" dıyor Yumuşak geçış ıçın önce bellı bir sure dövız kurunu enflasyondan daha hızlı art- tırmak gerektıgını belırten Onder, bu sayede kısa surede dovız kaçışının getıreceğı olumsuzluklann etkısının aza- lacağını soy ledı Onder bu sırada ıhracatm da yoğun bır şekılde teşvık edılmesı gerek- tıgını ıfade ederek "Sıcakpa- ra eroîngibıdir.Tedavisj zama- na yayıfarak , — yapkmahdır" dedı Marmara Unıversıtesı /ktısat Fakul- tesı Ogretım (Jyesı Doç Dr Ahmet Çakmak da 'fincancı ka- tırlarını ür- kütmeden' gerçekçı ço- zumleroner- menın ola- naksız oldu- ğunu vurgu- lamakla bır- lıkte Turkıye ıçın köklö donuşumler duşunme- yenienn Gu- ney Kore'de yapılanlan kendılenne ornek olarak alabılecekJe- nnı ıfade et- tı Her zaman soylenen ıh- racatın ve üretımın dt- tınlması po- litikasmın pa- zarekonomı- sı çerçevesın- de uygulana- mavacağını ıfade eden Çakmak. "Güney Ko- re'de uygu- landıgı gibi vergüendir- me, kamusal teşvikvekre- di politikala- rryia yuksek teknoİojiye ' dayanan üretime geçilmeli- dir"dedı Dovız kurlanndakı artışın enflasyonun gensınde kalma- sının, ılan edılmış bır sıcak para pohtıkasından çok, reel faızlenn a^ın derecede yuk- seklığınden kaynaklandığını ılen suren Bılkent Cnıversı- tesı (ktısat Fakultesı Öğretım (jyesı Doç Dr ErinçYeMan ıse yuksek faızın porttby ya- tınmlannı cazıp hale getırdı- ğıne dıkkat çekıvor "Bu ne- denle dövız gırişı fa/ia oldu- ğu ıçin kuriardakı artış suıır- Türkiye'de sıcak para Uluslararası kaynaklann kur-faız farkından yararlanmak uzere, Turkıye'ye gelerek TL'ye donusmesı ve boylece yaratılacak fonlann kısa vadelı enstrumanlarda ve ozellıkle yuksek faızlı ıç borçlanma kâğıtiannda değerlendınlmesı bıçımınde ıfade edılebılır Parayla para kazanmak amacından hareket eden ve sabıt kur guvencesmden yararlanan kısa vadelı sermayenın (sıcak para) en buyûk nskı ıse gen donuş hızı ve urkek yapısından kaynaklanıyor K.nz anında hızla ulkeden kaçarak dengelenn altust olmasına neden olan sıcak paranın yarattığı tahnbatı Turkıye en son 1994'te yaj?amıştı Sonucları # TL'nın aşın değerlı tutulması nedenı ıle dış tıcaret dengesı ıthalat lehıne bozulur # Butçe açıklannı kapatmak amacı ıle ıç borçlanmada yuksek faıze boyun eğılır ıç borç katlanarak artar # Yuksek faız nedenıyle yatınmlar durur ve rantıye sınıfı buyur # Sanayıleşme durur, ışsızlık artar lı kabyor" dıyen Yeldan, soz- lenne şoyle devam ettı "Dı- şandan buyoila geien portföv yaOnmian, reel tasarruflan arttumıyor. Vatırunlara dö- nüşmuyor. Ekonomideen kfl- çükbtr kötıı sınyalgörduğu za- man kaçıyor. Bu poutikanın kötü etldlerinden nasıl kur- tuluruzderseniz,doviz kurla- n anidenyukan çekilirse ters etkisi olur. Türkiye'de 1993 yıhnda ve Vfeksika'da 1994 yılında oiduğu gibt mali kriz olur. Bu ne- denle politi- kadananiden vazgeçmek çok sakiflca- udır." Prof Dr Erdoğan Al- kin, ekono- mıde başanlı bır polıtıka yurutebılmek ıçın oncelık- le ıstıkrarlı ve guven vencı bır hukume- tın gereklılı- ğıneışaret et- tı Bu huku- metın kur ve faız makası arasındakı farkı kapat- mak ıçın ger- çekçıbırenf- lasvon hedefi açıklamasıy- la ışe başla- masınındog- ru bır karar olacağını da belırten Al- kın, "Hükü- met. yıl so- nunda enflas- yon aynen ge- çen yıl oidu- ğu gibi hatta ondan5puan yukandame- sela yüzde 85 doiayındaoia- cakbrdemeJL Piyasa enflas- yon hedefini gerçekçı bu- lunca da bu- nun en fazla yüzde 15 ûze- rinde bir fa- ize razj edilir. Bunun diyelim ki yüzde 5'ı gerçek reel faiz- dir, buyüme fuzuıa eşıt reel fa- izdir,yuzde 10'u da risktir. Bu da normaJdir" dedı (Jygula- nacak bu polıtıkanın ardın- dan kur faız makasının ağır ağır kapanmaya başlayacağı- nı da savunan Alkın, "Böyle- ce sıcak para girişi yavaşlar. Valnız çok dikkat etmek la- am, aşın £İdibrş»>. tersute dön- duğunde,sıcakparaanidenge- ri çıkar, çunku bunun girifi yavas. çıkışı çok hızlı oluyor" şeklınde konuştu Karadeniz Tutun uretıcısı iyi fiyat bekliyor CEMİL CfĞERİM SAMSUN - Karaderuz'dekı tûtun ekıcılen, her yıl şubat ayında açılan Karadeniz ekıcı tutun pıyasasında bu yıl yaşanan gecıkme nedenıyle tüccara teslım oldu Koylere dağılan uccarlar, gozûne kestırdığı utünlen, Tekel'ın verecegı başfiyarın 20 bın lıra fazlasına satın alarak koçanlan topladı Piyasa hemen açılmalı ükumetın Ege ekıcı tûtun yasasını açmasına karşın, Karadenız'ı gecıktırmesı uzenne TZOB Başkanı Faruk V ucel, "Piyasa emen açılmalı ve fiyatlar da bir an önce ıçıklanmair dedı Bu y ıl tune başfıyat olarak 284 ı lıra venlmesını ısteyen Turkıye Zıraat Odalan Bırlıgı Başkanı Faruk jcel, venlecek bu fıyata ıve olarak 30 bın lıra da >tekleme pnmı konması •rektığını belırttı Tutun ekıcısının ıyı fiyat beklentısı ıçersınde olduğunu ıfade eden TZOB Başkanı Faruk Yucel. "İsted^iıniz rakamın haricinde bir fiyat ile (inümuze gelirierse işte o zaman kövlu sahip olduğu gucujıu sryasüere gosterir. Hukumefin geçmiş vıllarda verdiğj fiyatiar karşısmda Türk köyiüsıi her piyasa öncesi sapkasuu havaya ato. Yani veriten iyi fîy atlar karşısmda hep şapka çıkarttL Bu yü verilmezse, vermeyen siyasi üctidar düşünsün"dedı Samsun'dakı tutün ekıcılen de 300 bın lıra beklentısı ıçensınde olduklannı soyleyerek, Tekel'den sorurnJu Dev let Bakanı Nafiz Kurt'un Samsun mılletvekılı olmasına da dıkkatı çekerek "Sayın Bakan Ege'ye baktıj Karadeniz'e bakmadı. Fiyatlann bayram öncesi açıklanmasını bekliyorduk, olmadı. Bugunlerde piyasanui açılmasını bekliyoruz" dıye konuştular S ı c a k r a d a n d o n u ş y o I I a Oncelıkle sıcak paranın gınşı ve anı çıkışını onlemek ıçın onu yaratan nedenı ortadan kaldırmak gerekıyor Sıcak paraya kapıları açan kur makası olduğundan, oncelıkle kurlann kontrollu olarak yukselmesı ve faızlerın etap etap gen çekılmesı onemlı Bu arada devletin borçlanma geregının azalması, kamu açıklarının daralması, ıç borç vade/ennın uzaması gerekıyor Yumuşak geçiş. Anı ve yuksek bır devalüasyon yapılır veya rant gelırlerı uzenne yuklu vergıler konulabılır Bunun sonucları oldukça tehlıkelıdır Anı bır devalüasyon, sıcak paranın hızla kaçışına neden olur Bu kaçışın ardından da 1994'te olduğu gıbı açık pozısyonda yakalanan finans pıyasası kurumlannın batışı, dovızdekı hızlı artış nedenı ıle maliyet enflasyonu gıbı sonuçlarla karşılaşılır Ekonomı anı bır knz ortamına gırerken, sısteme olan guven de sarsılır Sert geçiş: Kaos ve düzen KISA KISA... KISAKISA... KISA KISA.. • Honda'nın Japonya'dakı satışlan yuzde 12 4 artarak 628 298'e ulaştı • Dunya motorfu araç uretımı 1995'te bır oncekı yıla gore yuzde 3.34 artarak 52 mılyon 105 bın olarak gerçekleştı • Borusan Oto, Avcılar'dakı merkezınde 29 şubatta bır model uçak, otomobıl ve gemı sergısı duzenlıyor. • RENAULT, kampanyada 6 300 otomobıl sattı Renault-Mais'ın, 29 cıak-9 şubat tanhlen arasında duzenledığı "2 anahtar kampanyası"nda 6 bın 300 otomobıl sattığı açıklandı. Yetkılıler, kampanyanın hedefıne ulaştığmı belırttıler Bu arada Renault'nun mını otomobılı Clio'nun uretımı ocak ayında 3 mılyon adedı aştı • Nissan, baharda mını otomobılı Micra'nın yanında tıcan aracı Yeni Vanette Cargo'yu da Turkıye pazanna sunmaya hazırlanıyor Yenı Vanette Cargo, 2 3 lıtre hacmınde 75 beygırlık bır dızel motorla sunulacak. T urkıye, son derece ozgur bır ülke Herkesın ıstedığını yapmaya hakkı var. isteyen, gecenın saat bınnde bır yerleşım bolgesınde "avazı çıktığı kadar" korna çalar, ısteyen arabasındakı kasetçalann sesını sonuna kadar açar Başka bınnın seslı alarmı butun mahalleyı ayağa kaldırır, ne de olsa ısteyen ıstedığını yapabılır Dığer bır vatandaş, arabasını kamyon geçırttırmeyecek şekılde park eder, çunku bu sokaklardan sadece otomobıllenn geçeceğını duşunur Çop kamyonu ve ıtfaıye araçlarını hıç duşunmez. Bunlara ek olarak resmı gorevlıler, kafalarına gore trafık akışını, gıdış gelış yonunu değıştınr Yol çalışmalannı yapanlar "ozgurce" çalışır; ıkı ışçı ış yaparken başında uç kışı onlan seyreder ve bu ışçıler de sadece normaf mesaı saatlennde çalıştınlır; aceleye gerek yoktur, çunku nasıl olsa mılletın gıkı çıkmaz Zaten bu ulkede ısteyen ıstedığını yapar Kaos kuramına gore "cansız" maddeler gıttıkçe bırbınyle kanşır, kaosa suruklenır, "canlı" maddelerde ıse bır duzene dogru gıdış vardır. Herkes ıstedığını yaparsa duzen bozulur, kaos olur insanlann fizıksel olarak doğaya uygun olmalan yetmıyor Bılgısayar dılıyle anlatırsak "donanım"ın gerektığı gıbı kullanılabılmesı ıçın, "yaz///m"ın da ıyı olması gerekır. Yasak, çözüm değil Her bayram tatılınde yaşanan trafik kazalannı duşunen yetkılıler, buna "Turk usulu" çozum buldular. Bayram tatılınde kamyonlar, çok kullanılan karayollanna çıkmayacak. iyi bır fıkır gıbı gorunebılır ve trafik kazalannı nıspeten azaltacağı da savunulabılır, ama bunu yaparak yetkılıler şunu soylemış oluyor: "Ben bu kamyonların karayolunda kurallara uygun bır şekılde yolculuk etmesını sağlayamıyorurn." Tatıl brttıkten sonra kamyonlar yıne trafiğe çıkacak ve yıne bunların kanştığı kazalar olacak. "Olsun, bayramlardakı kazalan önlesekyeter" diye duşunuluyor Bunlann nedenlen ve çozumlen de bılınmıyor değıl; ama bır şeyı yapabılmek ıçın, ılk once onu ıstemek gerekır Bunlara köklû çozumler getınlmedıkçe boyle bayram yasaklanyla ıdare edıp gunıi kurtaracağız Kamyonlara yollar yasak olduğu ıçın yıne sebze ve meyve fıyatlan artacak Ama bız bayramlan kurtarmış olacağız. Benım de bu zıhnıyet doğrultusunda daha ıyı bır fıkrım var: Trafik kazalarında yollanmızın da buyuk suçu var, bayram tatıllennde yollan da kapatalım • IŞÇEMNEVREMMJEN ŞÜKRAN SONEB Biz Yarattık Tatıl bıtmedığı haldedun otobus duraklanndakı kuy- ruklar, ıçlenndekı ıstrf ka/abalıklar, bılınen kent merkez- lerındekı yığılma nerede ıse yan yanya azalmıştı Oto- busle bılet parasını odeyerek gezmeyı goze alanlar, dun bıraz rahat nefes aldılar varoşfardan kent merkez- lenne akının durması, kent merkezlennde yaşayanlan doğal ınsan benallığı ıçınde sevmdırdı insancıllığına, sosyal bakış açısına guvendığım ınsan- lardan "aman aıt olduklan yeıiere donsunler, ıyı kı her gun gelemıyorlar" turunden tepkıler aldım Ağaçlann dallannın zevk olsun dıye kınlmasını, çıçeklenn ofke ıle basılıp kopanlmasını, ıçkı ıçılen şışeienn parçalanarak atılmasını, otobus'enn, trenlenn koltuklarının tahnp edıl- mesını, butun guzelfıklere zarar verme duygusunu, çev- renın kasrtlı kırletılmesını, fışkıran ofke ve sevgısızlığı an- lamak, hoşgoru ıle lyımseıiıkle bakmak kolay değıl Aimanya'da çevrelerını tahnp eden, suç ışleyen, baş- ta Turkler olmak uzere yabancılara yonelık duşmanlık duygulannı, cınayet ışleme ev yakmaya kadar ılen go- turebılen dazlaklardan sevecen soz eden Yeşıller Par- tısı genel sekreten, sevecenlığmı yadsıdığımı anlayın- ca, "Onlar hasta, suç ışleyen ınsanlar halıne geldıler- se hepsını bır adaya kapatıp yok edemeyız ya Onlan toplum olarak bız yarattık Bu halde olmalan bızım or- tak suçumuz Onlan anlamak, sevmek ve topluma ka- zandımnak, bızım sorumluluğumuz" demıştı Çoğumuz Refah Partılı beledıyelenn bayramlarda, oto- bus ve trenlerde ucretsız yolcu taşıma uygulamasını, ucuz, polıtık bır gosterı olarak değerlendırmış, dudak kıvırmışızdır 2-3 otobus-tren aktarmalı bır yolculuğun, 5-10 nufuslu bır aıle ıçın 1-15 mılyon bır ışçının 5-10 gunluk çalışma ucretının karşılığının tamamı anlamına geldığının hıç ayınmına varmadan Gelır dağılımında yaşanan, bır yandan sıstemlı, bır yandan da knzlerle sıçratarak surup gıden çarpıklaş- mayı, yc'<sullaşmayı rakamlarla ızledığımızde de pek bırşey algılayamıyoruz "8 mılyon ınsanımız, altgelırsı- nınnın altında" dend/ğınde gozumuzun onune somut pek bır şey gelmıyor Fransa'nın unlu Le Monde gazetesı, çarpık kentle- şen Istanbul'u 1930'ların yasa tanımaz Amenkan kent- lennebenzettığınde, "Buşehırde, Rockfeller gıbızen- gın olunuyor Al Capone gıbı cınayetler ışlenıyor" den- dığınde, bıze geleneksel olumsuz bakış açılan ıle ışı bı- raz abarttıklannı duşunebılıyoruz Gunluk yaşamın ıçınde kaybolup gıden, çok buyuk yoksullaşmanın, kımlık kaybının urunu ıntıharlann, cı- nayetlenn, ışlenen suçlann aslında alarm zıllerı olduğu- nun ayınmına varamıyoruz Bır Gazıpaşa turu olaylar yaşandığında, bır de bayramda varoşlardakı çoğunluk, kent merkezlennde ağırlıklannı koyunca korkup uze- nnde duşunme gereğını duyuyoruz Ne beklıyorduk? Oevlet "PKK'ye lojıstık destek olmasın" gerekçesı ıle koylen boşaltırken ne yaptık? Devletin "kaçınılmaz, ça- resız" gıbı gerekçelerle de olsa koyunden ettığı ınsan- lan sokaklarda bırakmaya hakkı var mı? Koyunde en yoksul çobanın tHİe kendıne gore bır çev- resı, kımlığı, sevgı bağlan, yaşam guvencesı vardı Ko- yunden atılmış, kent varoşlarına sığınmış, sevgısızlık, hortanma, ışsızlık, kımlık kaybı, her tur açlığı bırden ya- şayan, her taraftan bırden darbeler yıyen ınsanlardan nasıl bır sevecenlık, sağlıkiı davranış bıçımı beklıyoruz 1 ? Televızyonlardan yaşayamadığı her tur cınsel fante- zıyı ızleyıp ozenen, cınsel bunalım ıçınde tutunabıle- ceğı bır dal, değerler bulamayan, yaşamın her alanına yonelık açlığmı toplumdan, polısten, okuldan, hatta an- ne-babasından goremedığı sevgı boşluğunu ofke, kın, ısyan duygulan ıle kapatmaya çalışan genç, ne turdav- ranışlar ıçınde olabılır? Yılda bır-ıkı kez gelebıldığı, ıçın- de yaşayamadığı guzellıklen, yok etme, tahnp etmeduy- gusu nasıl engellenebılır? Ulkemızde 12 Eylul'den bu yana çok daha sıstemlı olarak globalleşme, kureselleşme ıdeolofisının peşın- den mılletçe suruklendığımızden, sosyal devlet kavra- mından uzaklaştığımızdan bu yana yok saydtğımız ın- sanlar, çoğunluk, zaman zaman kımı patlamalarla bızı rahatsız edıyorlar "Hakkımızı ıstıyoruz" dıyebılecek or- gutlulukte ve bılınçte değıl, ama kımı doğal tepkıler olarak "Bız de vanz" dıyorlar "Hele bır ekonomı duze çıksın, herkese pay duşer" yalanı butun dunyada olduğu uzere, ulkemızde de çok can yakıcı, acılı sonuçlan ıle açığa çıkıyor Elbette kı, ulkemız gıbı ıçten ve dıştan, uzerinde bo- za pışınlen ulkelerde, ınsanı yok sayan bu duzenın tah- nbatı çok daha ağır oluyor Bu kadar yoksulluk, bu kadar sorun ıçınde, uç gun- luk bayramı 9 gunluk tatıle çevıren bu çılgınlar, hesap- sızlar ulkesınde, yurtdışında, akıl almaz bır luks, har- cama ıçınde, sefahat ıçınde yaşayan bır mutlu azınlık var Bır de beledıye otobusunun ucretsız olmasını bu- yuk bır lyılık olarak gorebılecek, ancak onun sayesın- de yıllarca sozde ıçınde yaşadığı, ama hıç gormedığı kent merkez/ennı dolaşabılecek çok buyuk bır çoğun- O çoğunluğu varoşlara atarak gormeden, yok saya- rak yapılan her hesap, bır gun elbet çok ağır bedelle gen donecek MERKEZ BANKASI KURLARI 24 ŞUBAT 1996 DÖVfZ EFEKTİF CİNSİ ALIŞ SAT1Ş AU$ SATTŞ lABDDolan 1 Alman Markı 1 Avustralya Dolan 1 Avusturya Şıdnı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fın Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hdlanda Flonnı 11sveç Kronu 11svıçre Frangı 100 ftâfyan Lretı 1 Japon Yenı IKanada Dolan 11ngılız Sterfn t S Arabtstan Rıyalı 64107 43 726 48464 6 218 2125 11299 13 972 12684 39 049 9234 53664 4034 604 46498 17095 64 429 43 946 48 708 6249 2136 11356 14 042 12 748 39245 9280 53 934 4 054 610 46 732 99182 17181 63 915 43 595 47 737 6187 2114 11243 13832 12646 38 659 9188 53 503 3994 590 46 033 98390 16 839 64 622 44 078 48 854 6268 2142 11390 14 084 12 786 39 363 9308 54 096 4066 619 46 872 99480 17 233 SERBEST DÖVİZ CİNSİ AL.IŞ 65400ABD Dolan Alma/ı Markı 45100 Isvıçre Frangı 55050 Franse Frangt 13025 Hollanda Flonnı 40000 Ingto Sterhnı 102250 SAab Rıyalı 17250 Avusturya Şılını 6365 100 Ital üretı 4135 SATIŞ 65650 45350 55500 13125 40400 104000 17500 6440 4200 ALTIN CİNSİ SATIŞAUŞ Cumhunyet 5650000 5800000 Reşat 5750000 6000000 24ayarartın 842000 848000 22 ayar bılezık756000 845000 ÇAPRAZ KURLAR 1 14661 1 3228 10 3095 30 1600 5 6735 4 5884 5 0541 1 6417 123 72 6 9430 1 1946 1589 25 105 70 1 3787 6 4094 3 7500 1 Sterlın 1ECU 1SDR 1S0R ABO Dolan Alman Markı Avıısfurafya Dolan Avusturya Şılını Belçıka Frangı Danımarka Kronu Fın Markkası Fransız Frangı Hollanda Flonnı ispanyol Pezelası ijveç Kranu hvıçre Fnngı ilalyan tırelı Japon Yem Kanada Dolan Norveç Kronu S Arabıstan Rıyalı 1 5394 ABD Dolan 1 2495 ABD Doları 1 4660 ABD Dolan 94 453 TL