Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
26 MART 1995 PAZAR CUMHURİYET SAYFA
DIŞ HABERLER
Türkiye'nin Kuzey Irak'ta sürdürdüğü 'Çelik' operasyonuna tepkiler büyüyor
Avrupa serlleşiyor
11
NATO: Patronluk
için iki aday
• LONDRA(AA)-
NATO'ya yeni bir genel
sekreter bulma girişimleri
sürerken adaylar arasında
Ingiltere Dışişleri Bakanı
Douglas Hurd ve AB'nin
eski Yugoslavya
arabulucusu Lord David
Owen"in adı geçiyor.
Belçika'da rüşvet
skandalına adı kanşan
Genel Sekreter Willy
Claes'in günlerinin sayılı
olduğu bildirihrken
Ingiltere, kendi
adaylanndan birinin
seçilmesi ıçin girişim
başlattı. Dışişleri Bakanı
Douglas Hurd, 1995 yılmda
görevden aynlacağını daha
önce açıklarruştı. Yetenekli
bir diplomat sayılan
Hurd'ûn adaylığının ABD,
Fransa ve Almanya'dan
destek göreceği bildiriliyor.
Üsküp cezaevi:
AyakJanma
• ÜSKÜP (AA)-Üskûp
Cezaevi "nde 400 kadar
mahkûmun ayaklandığı
bildirildi. Makedonya
yetkilileri. cezalannın
azaltılmasını ya da af
çıkanlmasını isteyen
isyancı mahkûmlann
hücreleri ateşe verdiklerini,
ellerine geçirdikleri demir
çubuklarla çatıya
cıktıklannı belirttiler.
Isyancılar, Adalet
Bakanı'nın kendileriyle
görüşmesini istediler.
Burundi'de etmk
çaöşma: 40 ölü
• BULLUJMURA(AA)-
Burundi'nin başkenti
Burujmura'da Hutular ile
Tutsiler arasında dün gece
meydana gelen
çatışmalarda. en az 40
kışinın öldüğü bildirildi.
Görgü tanıklan, Bujumbura
sokaklannda en az 40 ceset
gördüklenni belirtirken
de\ let radyosu da
çatışmalar sırasında
Hutulann oluşturduğu
iktidardaki Burundi
Demokrası Cephesı
(Frodebu) bınasının
yandığını kaydetti.
Irak'ta tutuklu
Amerikalılar
• WASHINGTON (AA) -
ABD Savunma Bakanı
William Perry, "ülkeye
yasadışı yollarda
girdikleri" gerekçesiyle
Irak'ta tutuklu bulunan iki
ABD vatandaşının "çok
yakında" yargı önüne
çıkanlacağı kanısını
taşıdıklannı söyledi. Perry,
PBS televızyon kanalına
öncekı gün verdiği
demeçte. "Iraklı
yetkililerin, bu ülkede
tutuklu bulunan
Amerikalılan yargılamaya
karar verdiklerini
sanıyoruz. Bu kişılerle ilgili
davalar çok yakında belki
de önümüzdeki günlerde
yapılabilır'" dedi.
Kapimov için
peferandum
• ALMATl(AA)-
Özbekıstan. Devlet Başkanı
tslam Kerimov'un görev
süresinin üç yıl daha
uzatilması amacıyla bugûn
referandum için sandık
başına gidiyor. Devlet
Başkanı Kerimov'un görev
süresinin uzatılmasına
ilişkin referandumda, 11
milyonun üzerinde Özbek
vatandaşı yedi bin sandıkta
oy kullanacak. 1997
başında görev süresi sona
erecek olan Kerimov'un
devlet başkanlığı görevini
sürdürmesine ilişkin
referandum yapılması
karan. Özbekistan Yüksek
Meclisi'nin 24 şubattaki
toplantısında alınmıştı.
Rum-Ermeni
ortak tatbikatı
• MOSKOVA(AA)-
Ermenistan Devlet Başkanı
Levon Ter Petrosyan ile
Rusya Savunma Bakanı
Pavel Graçov,
Ermenistan'ın
güneybatısındaki Armavir
bölgesinde önceki gün
başlayan Rus-Ermeni
tatbikat bölgesine gitti.
Graçov'un Kafkasya
temaslannda yoğun bir
trafik gözleniyor.
Gürcistan'daki askeri
içerikli temaslannın
ardından Ermenistan'a
geçen ve burada 22-23 mart
tarihlerinde, kurulması
kesinleşen Rus üssü ile
ilgili görüşmeler yapan
Graçov. 23 martta
Moskova'ya döndü.
Graçov, Rusya Güvenlik
Konseyi'nm toplantısına
katıldıktan sonra önceki
gün yine aniden
Ermenistan'a geçerek
tatbikatlan başlattı.
Dış Haberler Servisi - Batı'da Türk Si-
lahlı Kuv\'etleri'nin Kuzey Irak'taki PKK
kamplanna yönelik 'Çeük' operasyonuna
yönelik tepkiler büyüyor. Almanya Çalış-
ma Bakanı Norbert Bhım Türklerin Kürt-
lere 'hayvanlardan daha kötü davrandığı-
nı' ileri sürerken Hollanda Başbakanı
Wim Kok Türkiye'nin operasyona son
vermemesi durumunda gümrük birliği an-
laşmasının tehJikeye gireceğini söyledi.
Almanya
Almanya Çalışma Bakanı Norbert
Blum, 'Türklerin Kürtiere hayvanlardan
daha kötü davrandığuu' ileri sürdü. Blum,
"NATO, Kürtlerin insan haklannın ihlal
edibnesine tepkisiz kalamaz" dedi.
Bild am Sonntag gazetesine konuk ya-
zar olarak bir yazı yazan Blum, Türkiye
hakkındaki olurnlu görüşlerinin, Türkiye-
Irak sınınnda Kürtierin banndığı kampla-
n 1991 yılı nisan ayında ziyaret ettiği za-
man değiştiğini anlattı. 'Türk ordusumın,
Saddam"ın saldınsından kaçarak hayatını
kurtarmaya çalışan srvilJere hayvanlardan
daha kötü davrandığııu kendi gözleriyle
gördüğünü' yazan bakan Blum, yazısında
'NATO, Türkiye'deki insan haklan ihlaJ-
lerine kayıtsız kalırsa, saygınuğının zede-
Jenmesini önleyemez" ifadesini kullandı.
Alman basını da Kuzey Irak'taki 'Çe-
Kk' operasyonuna geniş yer ayırmaya de-
vam ediyor. Die VVeltgazetesınde dün
'operasyonda Alman silahlannın kulianü-
dığuıa' ilişkin iddialar ele alındı. Gazete,
'bu konuda daha önce ortaya ablan tddi-
alann, silahlann Rusya ve eski Doğu Blo-
ku ülketerinden aündığmın ortaya çıkma-
syte sonuçlandığını' hatırlattı.
Hollanda
Hollanda Başbakanı Wim Kok, Türki-
ye'nin Kuzey Irak'taki operasyona bir an
önce son vermemesi durumunda AB ile
gümrük birliği anlaşmasının tehlikeye gi-
receğini söyledi. AFP'nin haberine göre
Kok dün basına yaptığı açıkJamada "Tür-
Idye Kuzey Irak'a saknnlannı sürdürürse
AB ile gümrük birtiği anlaşmasının üzeri-
oe bir çizik atmak zorundadır. tnsan hak-
lannı böylesine ısrarh biçimde ihlal eden
bir devlet buna bü>ük önem veren ulusla-
rarası bir topluluğa kabul edilmeyi ümit
edemez" dedi.
Rusya
Rusya, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Ku-
zey Irak'ta sürdürdüğü harekâta eleştiri
dozunu artırarak. Batılı ülkelerin çizgisine
geldi. Rusya Dışişleri Bakaniığı tarafin-
dan 23 mart günü yapılan ve ilk açıkla-
madaki yumuşak ifadenin yerine sert ifa-
denin yer aldığı ikinci açıİdamada, hare-
kâtın zamanlama ve aJan açısından stnırlı
kalması gerektiği bildirildi. Rus ordusu-
nun Çeçenya'da döktüğü kanlan unutan
Rusya, harekât sırasında sivillere zarar
gelmemesi ve kan dökülmemesi için aci-
len önlem ahntnasını istedi. Rusya, Kuzey
Irak'ta bağımsız bir Kürt devletine sıcak
bakmadıği mesajını da vererek, Irak'ın
toprak bütünlüğünü destekJediğini vurgu-
ladı.
Rusya tarafindan yapılan son açıklama-
da, Rusya Federasyonu'nun, harekâtla il-
gili gelişmeleri yakından izlediği belirtile-
rek, "Türk vetkililerle temaslarda, bu ha-
rekâtm hem zamanlama, hem de alan açı-
sından sınııiı kalacagı bize belirtiMi. Bu-
günlerde özellikle bölgede gerginliğin ür-
manmasına neden olacak adımbrdan ka-
Kfirt kadınlar Zaho'nun 25 kflometre uzağındaki göçmen kampoıda ekmek pişirirken bir yandan da zafer işareti yapıvorlar.
Ambargoda yumuşama ümidi
ABD ve îngiltere tarafından hazırlanan ve Irak'm 6 ay içerisinde 2 milyar
dolarlık petrol ihracatı yapmasına olanak tanıyan bir karar tasansı
Arjantin tarafindan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne sunuldu
NEW YORK (AA) - Arjantin'in, ABD
ve Ingiltere adına, Irak'ın üç ayda 1 milyar
dolarlık petrol satmasına imkan verecek bir
karar tasanzı hazırlayarak Güvenlik Konse-
yi'ne sunduğu öğrenildi.
Konuyla ilgili olarak AA muhabirine bil-
gi veren Türkiye'nin BM Daimi Temsilci-
si Büyükelçi Inal Batu ise Irak'ın BM de-
netımınde petrol satışına karşı çıktığını ha-
tırlattı. Batu "Bu aşamada kamuoyunda,
Kerkük-Yumurtalık boru hattı açıh\or, gi-
bi bir beklenti yaratıtmasının çok sakmcalı
olacağuu" belirtti.
Tasannın ana hadan
AA muhabirinin aldığı bilgiye göre Gü-
venlik Konseyi üyelerine dağıtılan ve önü-
müzdeki hafta gayri resmi olarak görüşül-
mesıne başlanacak olan tasannın ana hat-
lan şöyle:
• Irak'ın 90 günde 1 milyar dolarlık pet-
rol satmasına izin verilecek.
• Petrolün büyük kısmı Kerkük-Yumur-
talık boru hattından, bir bölümü ise Basra
yakınlannda bulunan kıyı terminali Mina
Al - Bakr boru hattından pompalanacak.
• Tasan gerçekleştiğinde Irak-Türkiye
boru hattı devrcye sokulacak.
• Satılacak petrolden elde edilecek geli-
rin yüzde 30'u tazminat fonuna aynlacak,
yüzde 20'si Kuzey Irak'ta BM korurnası al-
tında bulunan Kürtler için tahsis edilecek,
kalan yüzde 50'si ise Irak halkının gıda ve
ilaç ihtiyacının karşılanmasında kullanıla-
cak.
• Petrol satışından elde edilecek paranın
"Saddam rejiminin" eline geçmemesi ve
halkın ihtiyaçlan için kullanılmasını sağla-
yacak önlemler alınacak. Bu amaçla Genel
Sekreter gereken önlemleri alacak.
• Tasan 180 gün süreyle uygulamada ka-
Iacak. Bu süre sonunda Güvenlik Konseyi
karanyla yeniden uzatılabilecek.
Girişimle ilgili olarak AA muhabirine
görüşünü açıklayan Büyükelçi İnal Batu,
bunun Irak'a yılda 1.6 milyar dolarlık pet-
rol iyileştirilmesi olduğuna işaret etti. Ba-
tu. "Boru hattının açıhnası ve kısıtlı petrol
satışının Irak'ın kabul edeceğine dair orta-
da hiçbir beiirti yok" diye konuştu.
Bu gerçeğı tasanyı hazırlatan ABD ve
Ingiltere'nin de çok iyı bildiğine değinen
Büyükelçi Batu, girişimin amacını. "Ül-
kesinde srvil halkın çektiği sıkmtüardan
yakmanIrak'ayenibirimkantanmdığı, an-
cak Irak'aın btınu kabul etmediği yoiuda
kamuoyuna bir mesaj vermek olduğunu"
ifade etti.
Hazırlanan tasannın işlerlik kazanabil-
mesi için Irak'ın bunu kabul etmesinin şart
olduğunu kaydeden tnal Batu. "Girişünin
bu aşamada kamuoyunu tatmineyönelik ol-
duğunu" sözlerine ekledi.
çınılmalıdır. Biz, böyie bir fırmanmanın
önlenmesinden yanayız. Harekât sırasında
svfller dahil tüm insan kayıplan konusun-
da endişeüyiz. Masum srvil halk arasında
kayıplar veribnesi ve kan dökümünün ön-
lenmesi için derhal önlemler ahnması gere-
kjyor."
Açıklamada. Rusya'nın 'Irak Kûrdista-
nı' konusundaki yaklaşımının iyi biiindiği
belirtilerek, "Bu da, Irak'm toprak bütün-
lüp ve egemenliğine verdiğimiz değistirile-
mez yaklaşıın çercevesindedir" denildi.
Independent
tngiltere'de yayımlanan Independent
gazetesinde önceki gün yer alan 'AB'nin
uyansını dikkate ahnayan Türkiye, Kürt-
iere saldınyor' başlıklı haber-yorumda,
AB troykasının, Türk Silahlı Kuvvetle-
ri'nin operasyonunun gümrük birliğini en-
gelleyebileceği uyansında bulunmak üze-
re Ankara'ya geldiği belirtildi.
Almanya, Fransa ve Ispanya'dan oluşan
Avrupa Birliği troykasının harekâtla ilgili
kaygılanna İngiltere'nin de katıldığı bildi-
rilen yazıda, Ingıliz Dışişleri Bakaniı-
ğı'nm "Sivil halka zarar gelmemesi ve in-
sani yardım faaltyetlerinin engellenmemesi
gerektiği yolundaki kaygılanmızı Anka-
ra'ya bildirdik" şeklindekı açıklaması da
yer aldı.
Fransa
Paris muhabirimiz Mişel Perhnan'ın bil-
dırdığine göre, Fransa'nın önde gelen ga-
zetelerinden Le Figaro dünkü sayısında
Kuzey Irak'taki 5 günlük operasyondan
sonra 'Ankara'nın çıkış kapısı aradığuu'
öne sürdü.
Ankara çıkışlı ve Claude Lorieus imzalı
haber-yonımda sağ eğilımli gazete, Türk
Silahlı Kuvvetleri'nin Kuzey Irak operas-
yonunun 'şundiKk inandıncı gözükmediği-
ni' iddia etti. Aynca yazıda sadece Türki-
>e, Suriye ve tran'ın değıl, adı açıklanma-
van başka ülkelerin de 'Irak'ın patlama
riskinden kaygılandıklan' görüşüne yer
\erildi. Le Figaro, Kuzey Irak'taki hare-
kât tamamlanıp TSK'nin bölgeden çekil-
mesi üzerine PKK'nin yeniden faaliyete
geçme riskinin bulunduğunu da belirtiyor.
Ote yandan liberation gazetesi dünkü
>ayısında Irak'taki müdahaleye karşı Tür-
kiye'de ilk eleştirilerin gözlendiğini ifade
etti. Ankara çıkışlı özel haberinde sol eği-
lımli gazete şöyle dedi: "Siyasal çevreler,
medya ve Türk kamumu. ordunun S gün
önce Kuzey Irak'ta başİattjğı hava ve kara
müdahalesinin gereidiliği konusunda çe-
kince ifade etmeye başladL"Liberatıon, bu
tutumun AB troykasının Ankara'daki te-
maslanndan sonra basında gözlendiğini
yazarak medyanın uluslararası uzmanlann
eleştirilerinden alınü yapmaya başladıkla-
nnı ekledi.
İsveç'te gösteri
Stockholm muhabirimiz Gürhan Uç-
kan'ın haberine göre önceki gün yaklaşık
500 kişiden oluşan bir grup Kürt, Türkiye
Büyükelçiliği'ne yürûyüş yaparak Kuzey
Irak'taki askeri harekatı kınadı. Izınli ola-
rak düzenlenen yürüyüş sırasında polis sı-
kı güvenlik önlemleri aldı. Elçiliğe 100
metreden fazla yaklaştınlmayan yürüyüş-
çülerin Türkiye'nin Isveç'tekı büyükelçisi
Sohnaz Ünaydm'a vermek istedıkleri pro-
testo mektubu, büyükelçi tarafindan kabul
edilmedi. Bunun üzerine mektubu sokakta
okuyan yürüyüşçüler herhangi bir olay çı-
karrnadan dağıldılar.
Öte yandan, Türkiye'nin Kuzey Irak'ta
yapmakta olduğu askeri operasyon Jsveç
medyasında yakından izleniyor. Ingiltere
ve Fransa dışişleri bakanlanrun Ankara'ya
gelmesi de basında yer aldı. Ayru zaman-
da, Başbakan Tansu ÇiDer'in açıklamalan
da TV haberlerinde aktanldı.
Isveç'in en bûyük gazeteleri yayımla-
dıkları başyazılarda Türkiye'nin izlediği
polıtika konusunda çeşitli yorumlarda bu-
lundular. Aftonbladet gazetesinin cuma
günkü 'Türkrve'nin şiddet potitikasuu dur-
durun' başlıklı başyazısında, dış ticaret
bakanı ve dışişleri bakan vekili Mata
Heüströmün, perşembe günü Türkiye'nin
terorizmle hukuk çerçevesi içinde ve insan
haklanna saygı göstererek savaşması ge-
rektiği şeklindeki sözlerine yer verildi.
300 MİLİTAN OLDURULDU
Cezayir'de
kanlı bflanço
• Aşın dinci îslamcı militanlara karşı
geçen pazartesi günü büyük bir
operasyon başlatan güvenlik güçleri,
300'den fazla militan öldürdü.
Dış Haberler Servisi -
Cezayir hükümetinin Is-
lamcı gruplara karşı baş-
lattığı büyük operasyonda
300'den fazla aşın dinci
militan öldürüldü.
El Vatan gazetesinde
dün yayımlanan habere
göre Cezayir hükümeti,
yönetimi devirmek ıçin üç
yıldır silahlı mücadele ve-
ren aşın dinci gruplara
karşı bugüne dek düzenle-
nen en büyük operasyonu
başlattı.
Gazetenin haberine göre
hükümet birlikleri geçen
pazartesi günü 400 kişilik
bir güçle başkent Ceza-
yir'in 150 kilometre batı-
sındakı Ayn Defla bölge-
siade harekete gectiler.
Habere göre. silahlı ıslam-
cı gruplara destek vermek
üzere ülkenin güneybatı-
sındaki Maskara kentinden
30 kamyonluk bir konvoy-
la yola çıkarak başkente
yönelen militanlar, güven-
lik güçlerinin baskınına
uğradılar.
Operasyonun ilk iki gü-
nünün sonunda 150 tslam-
cı militanın öldürüldüğü,
cuma gününün sonunda
ise öldürülen militan sayı-
smın 300'ü geçtiği bildiri-
liyor. El Vatan gazetesinin
haberine göre operasyonda
ağır silahlar kullanan gü-
venlik güçleri dün operas-
yondan sağ kurtulan mili-
tanları ele geçirmek için
dağlık bölgedeki ormanlık
arazide takip operasyonu-
na başladı. Güvenlik güç-
lerinin kaçan milıtanları
helikopterlerle izledikleri
bildiriliyor.
Cezayir'de aşın dinci Is-
lamcı örgütlerle hükümet
arasında üç yıldır süren ça-
tışmalarda bugüne dek on-
binlerce insan öldü.
7 Avrupa ülkesine tek vize
• Almanya, Belçika, Fransa, Lüksemburg,
Hollanda, Ispanya ve Portekiz arasında
tek vize uygulaması bugün başhyor.
Dış Haberler Servisi -
Avrupa Birliği'ne bağlı ye-
di ülke arasında bugünden
itibaren tek vize uygulama-
sı başhyor. Almanya. Bel-
çika, Fransa, Lüksemburg.
Hollanda, Ispanya ve Por-
tekiz'i kapsayan Schengen
vizesi (ortak vize) Avrupa
Birliği içinde ınsanların
serbest dolaşımına yönelik
atılan ilk adım olacak. Bu
ülkelerden biri için vize
alanlar bu vizeyle diğer ül-
kelere de giriş yapabilecek.
Schengen Anlaşması
uyannca, bugünden itiba-
ren bu yedi ülke arasında
havayoluyla yolculuk ede-
cek kişiler, pasaport gös-
termek zorunda kalmaya-
caklar. Karayolu üzerinde-
ki sınır kontrollerinin 1
temmuza kadar sürdüriile-
ceği belirtiliyor. Ancak Al-
manya ve Fransa dışında
kalan ülkeler, bu süreyi
beklemeden smırlarındaki
tüm kontrolleri bu haftaso-
nu kaldıracaklannı açıkla-
dılar.
Bu 7 ülkeye girmek iste-
yen Türk vatandaşlan da, 6
ay geçerli olmak üzere en
fazla 90 günlük vize alabi-
lecekler.
Yunanistan ve Italya.
Schengen anlaşmasını im-
zalayan ülkeler arasında
bulunmalanna rağmen an-
laşmanın şartlannı henüz
yerine getirmedikleri için
bir süre daha beklemek
zorundalar. Avusturya'nın
ise önümüzdeki ay serbest
dolaşım alanına katılması
bekleniyor. Danimarka, Ir-
landa, Finlandiya ve Is-
veç'in de bir sene içinde
kabul edilmesi beldeniyor.
Bu durumda, seneye ka-
dar, Ingiltere dışında Av-
rupa Birliği'ne üye tüm ül-
kelerin aralarındaki sınır
kontrollerini kaldırmış
olacaklan bekleniyor. In-
giltere, sınırlann kalkma-
sının kaçak göçü daha da
arttıracağı gerekçesiyle
anlaşmaya katılmak iste-
miyor.
Eleştiriler
Avrupa'da yolculuk
edenler için ülkeler arasın-
chengen Anlaşması Anlaşmanın
getirdikleri
- Ortak sınırtarda
pasaport kontrolü
kalkacak
- Dış sınırtarda ortak
gözlem yapılacak
- Strasbourg'da
ortak bir polıs
I Anlaşmanın bugün yürürtüğe
' gıreceğı ülkeler
j Anlaşmaya taraf olan dığer ülkeler YUNANİSTAN
dakı sınır kontrollerinin
kalkması iyı bir haber. An-
cak anlaşmayı eleştirenle-
rin de sayısı az değil. Sınır
kontrollerinin kaldınlması-
nın ortak bir suç pazannın
oluşmasını teşvik edece-
ğinden endise edenler bun-
lann başında geliyor.
Serbest dolaşıma yönelik
atılan adımlar yıllar boyun-
ca, uyuşturucu kaçakçılan-
nın, araba hırsızlannın ve
kaçak göçmenlerın ışını
kolaylaşacağı tasasını da
her zaman yarunda taşımış-
tır. Bu tasalar. Avrupa Top-
luluğu'nun kuruluş anlaş-
ması olan 1958'dekı Roma
arüaşmasında yer alan, in-
sanların serbest dolaşımı
konulu maddenin yürürlü-
ğe konmasının bu kadar
uzun sürmesinin ardında
yatan en büyük etkenler-
den biri.
POLITIKADA
SORUNLAR
ERGUN BALCI
Kuzeylrak:
Çelişkiler ve Senaryolar
Türkiye'nin Kuzey Irak harekatı, Batı'nın tam bir fi-
yasko olan Irak politikasındaki çelişkilerini de gözler
önüne sergiledi.
Önce harekât, NATO ittifakı içinde ABD ile Avrupalı
ortakları arasında Irak'a yaptırımlar, Bosna, NA-
TO'nun genişlemesi gibi konularda mevcut olan gö-
rüş ayrılıklarına bir yenisini daha ekledi. Avrupa'da
harekâta karşı ilk olarak Fransa'dan gelen tepkiye Al-
manya, Belçika ve Norveç de katıldı. Dört ülke de
harekatı açıkça eleştirdiler. Ancak Avrupa'nın eleştirel
tavnna karşın ABD Türkiye'yi desteklemekte ve sınırlı
kalması, sivillere zarar verilmemesi koşuluyla operas-
yonu "anlayışla" karşılamakta devam ediyor. Yani At-
lantik'in iki yakası arasında harekâta yaklaşım konu-
sunda belirgin bir fark var. Tabii ABD'nın bu "anlayış-
lı" tavnnı daha ne kadar sürdüreceği bilinemez.
Avrupa'dan yapılan açıklamalar ise Batı'nın Irak
politikasındaki çelişkileri çarpıcı biçimde ortaya çtka-
nyor. örneğin Fransa ve Belçika, harekâtla Irak'ın sı-
nıriarının çiğnendiğini, toprak bütünlüğüne tecavüz
edildiğini bildırdıler.
Böyie bir iddiaya ancak gülünür.
Batı, hangi toprak bütünlüğünden söz ediyor? Ku-
zey Irak'a Bağdat yönetıminın askeri, polisi, vergi
memuru giremiyor. 1991 de 36. paralel çekilerek Irak
zaten Batılılar tarafindan parçalanmış, ülkenin toprak
bütünlüğü çiğnenmiş durumda. Çekiç Güç'ün kanat-
lan altında bölgede özerk bir Kürt birimi kurulmuş.
Ancak onlar da istikrarı sağlayamamış; iç savaşta
kan gövdeyi götürüyor, anarşi kol geziyor ve bu du-
rum Batılı ülkelerin Çekiç Güç'ü tarafindan "korunu-
yor."
Ama Çekiç Güç başlangıçta Kürtleri Saddam'ın or-
dusu tarafindan katledilmekten korumak için konuş-
landınldı.
Bu konuda Batı'dan Türkiye'ye çok gaz verildi.
Türk basınında ise ne yazık ki bu gaza gelenler oldu.
Yüz binlerce Kürt sığınmacının Körfez Savaşı'ndan
sonra Türkiye sınınna yığılmasından sonra Saddam'a
Batılı ülkeler tarafindan verilen ültimatom üzerine Irak
ordusu durmuştu.
Sonra ne oldu?
Sonra Celal Talabani ile Mesut Barzani, Bağ-
dat'a giderek milyonlarca televizyon seyircisinin göz-
leri önünde Saddam Hüseyin'le kucaklaşıp öpüştü-
ler. Türkiye sınınna yığılmış olan yüz binlerce Kürt sı-
ğınmacıya köylerine, evlerine dönmeleri için çağnda
bulundular. Bağdat'ta özerklik görüşmeleri başladı.
Sonra?
Sonra Çekiç Güç'ün Türkiye'de kalıcı biçimde ko-
nuşlandınlmasının ardından hava değişti. Bağdat'taki
görüşmeler çıkmaza girdi. Talabani ile Barzani uzlaş-
maz tutum takındılar. İki Kürt lıderin ABD, Ingittere ve
Fransa'nın onayını almadan böyie bir tutuma girme-
leri düşünülemezdi.
Sonuç olarak Irak Batılılar tarafindan fiilen bölün-
dü, toprak bütünlüğü ihlal edildi.
*••
Tıme dergisi, Celal Talabani'nin en büyük düşünün
Türkiye ve Iran'dan da toprak alarak Kuzey Irak'ta
bağımsız Kürt devletini kurmak olduğunu bildiriyor.
Dergi, Talabani'nin bu mesajını Batı'ya çarpıcı biçim-
de iletmek için Batılı konuklanna evinde sürekli ola-
rak hindi ikram ettiğini belirtiyor. Bilindiği gibi Ingiliz-
ce'de Türkiye ve hindi için aynı sözcük kullanılır:
"Turkey." Yani Talabani, hindiyi parçalayarak konuk-
lanna ikram ederken bir gün Türkiye'nin de parçala-
nacağı mesajını veriyor, dergiye göre.
Time aynca Amerikan Savunma Bakanlığı'nın
(Pentagon) Kuzey Irak'taki Kürtleri korumaktan tedir-
ginlik duymaya başladığını belirtiyor. Dergiye göre bir
Pentagon yetkilisi şöyle diyor: "Kürtleri, birbirieriyle
savaşmalan için mi koruyoruz?
•••
Peki, ABD, neden NATO ortaklannın aksine Türki-
ye'yi destekliyor?
VVashington'da ne gibi hesaplann yapıldığını kuş-
kusuz bilemeyiz. Bu konuda ancak tahminde bulun-
mak mümkün...
Kuzey Irak'ta, başka bir deyişle petrol bölgesinde
ayaklannın bulunmasını isteyen Fransa ve Almanya,
Türk ordusunun Kuzey Irak'a girmesinden tedirgin
olabilir. ABD ise süper devlet olarak soruna global çı-
karlan açısından bakar.
VVashington, bir ara Iran'a karşı Irak'ı destekleye-
rek bölgede kendi lehine denge sağlamaya çalışırdı.
Ancak Saddam Hüseyin'den ağzı yanınca ABD, bu
tutumunu değiştirerek "double containment" denen
"çifte kuşatma" politikası izlemeye başladı. Yani
Iran'la Irak'tan birini ötekine karşı desteklemek yerine
şimdi hedef, ikısini birden güçten düşürmek. Başka
bir deyişle Körîez'de "güçsüzlerin dengesini" sağla-
mak. ABD'nın bu politikası için istikraıiı bir Türkiye'ye
gereksinmesi vardır. Türkiye karışır, köktendinciliğe
kayarak Iran ya da Irak'a yaklaşırsa VVashington'un
Körfez politikası altüst olur. ABD, bu bakımdan Türki-
ye'nin Kuzey Irak'ta PKK üslerini etkisiz hale getir-
mesini, örgüte darbe vurduktan sonra da gerekli de-
mokratik ve siyasi reformlan yaparak istikrara kavuş-
masını istiyor olabilir.
Aynca VVashington Çeçenya olayından sonra Rus-
ya'nın Kafkasya'daki yayılmacı eğilimlerinden de ra-
hatsız olmuştur. ABD, ekonomik ve stratejik çıkarlan
bulunduğu bu zengin petrol bölgesinde de Türkiye'yi
Rusya'ya karşı denge unsuru olarak görmek isteye-
bilir. Bu arada harekâta verdiği destek karşısında Çe-
kiç Güç'ün ve Irak'a ambargonun devam etmesi için
Ankara'nın desteğini isteyebilir.
Ya da Kürt liderlerın sağlayamadığı düzeni belki
Türkiye'nin sağlayabileçeğini düşünerek silahlı kuv-
vetlerin Kuzey Irak'a girmesini "anlayışla" karşılıyor
olabilir.
Ve diğer bir senaryo (Gerçi Hasan Cemal "Dış se-
naryolarta uğraşmak yerine, biz kendi senaryolanmızı
oluşturalım" diyor, ama ne yazık ki Türkiye dış senar-
yolan hesaba almadan kendi senaryosunu oluştura-
cak güce ve konuma sahip değil). Türk ordusunun
Kuzey Irak'a girmesi Barzani ile Talabani'yi aralann-
daki anlaşmazlığı geri plana iterek Türkiye'ye karşı
birieşmeye zorlayabilir. Bu da Irak'taki iç savaşı sona
erdirir; Kuzey Irak'taki özerk Kürt birimi parçalanıp
yok olmaktan kurtulur.
ABD'nin de istediği bu değil mi?
Japonya'da 4 milyon
kışı olumden dondu
Dış Haberler Servisi -
Tokyo metrosuna sann ga-
zı saldınsı düzenlemekle
suçlanan Yüce Gerçek
(Aum Shinri Kyo) tankatı-
nın 4 milyondan fazla kişi-
yi öldürebilecek miktarda
sarin üretmeye yetecek
kimyasal maddeye sahip ol-
duğu ortaya çıktı.
Japonya'da yayımlanan
günlük Yoimunı Shimbun-
gazetesinin Tokyo polis
kaynaklanna dayanardak
verdiği haberde baskınlarda
ele geçirilen kimyasal mal-
zemenin 4.2 milyon kişiyi
öldürecek güçte olduğu bil-
dirildi. Tokyo'nun güney-
batısında bulunan Kamiku-
ishiki kasabasındakı tankat
bınalanna yapılan baskın-
larda, sarin gazı üretiminde
kullanılan 40 değişik tipte
kimyasal malzeme ele ge-
çirilmişti. Maddeler arasın-
da Isopropil alkol, kloro-
form ve sodyum karbonat
da bulunuyordu. Gazete po-
lisin ele geçirdiği malzeme-
lerin bir kısmının ise dina-
mıt yapımı için gerekli kim-
yasal maddelerden oluştu-
ğunu belirtti.