Catalog

OOOF OFF LINE Tanol Türkoğlu (tanolturkog1u@gtnail .com) Dijital uçurum (tıpkı gelir dağılımı uçurumu gibi) kapa- tılmazsa yanardağ patlaması gibi illa ki biryolunu bu- lup dışarı püskürecektir. Erya da geç ! O Temcit Pilavımız Youtube Temcitpilavı; iftarda arta kalan ve sahurda tekrar ısıtılıp masa- ya getirilen pilava verilen isim. Temcit ise "recep, şaban, ramazan ayları süresince sabah ezanından sonra minarelerden okunan ve Allah'ın ululuğunu belirten dua." (bkz Türk DHKurumu Sözlüğü) Temcit pilavının yerel dijital kültürümüzdeki en popüler örneği Youtube yasağı. Internet dediğimizde yaşam kalitesini yükseltecek şeyleri konuşmak yerine bir kısırdöngü içinde bu tür anlamsız şey- leri tartışıyor; yerimizde sayıyoruz. Mayıs 2010 itibanyla ikinciyılını doldurdu bu yasakl Başbakan öğ- renmiş ki internete aslında bu tür yasaklar getihlemez; usta birpo- litikacı olarak demogoji yapıp sokaktaki insanın kafasmı karıştırma- yı tercih etmiş. "Ben girebiliyorum" diyerek. Şimdi bu tümceleri okuyan bile soracak "Yea kardeşim bu Youtube denilen şeye girilebiliyor mu girilemiyor mu? Yasak var mı yok mu?" Cevap net: Yasal olarak mahkemelerin vermiş olduğu ka- rarlarsonucunda Youtube'a (ve başka kararlarnedeniyle başka yüz- lerce web sitesine) giriş resmen yasak. Teknik imkânlarbu kararı uy- gulamada ne kadar yeterliyse o seviyeye kadar teknik olarak kısıt- lama getirilmiş durumda. Basitçe www.youtube.com sitesine gitmek istediğinizde karşınıza çıkan sayfada bu mahkeme kararının detay- larını okuyabilirsiniz. Ancak internetin özgürlökçü mimarisisağ olsun, teknik imkânlar bu tür engellemelerin çevresinden dolaşacak çözümleri de bera- berinde getirebiliyor. Bu teknik detayları bilen kişiler (anlaşılan Başbakan dahil) youtube.com sitesine erişebiliyor. Tam da ülkemize yakışan bir durum: -mış gibi yapmak. Bu tür yerimizde saydıncı olgularsöz konusu olduğunda gö'ste- rilen tepki doğal olarak yasaklann yanlış olduğunu belirtmeye yönelik oluyor. Örneğin internetle ilgilisivil toplum örgûtierigeçtiğimiz gün- lerde bu yasağın ikinci yılında bir bildiri yayımladı ve tabloyu çok net bir şekilde çizdi: "Yasaklar, en iyisinden, devekuşu misali, Türkiye'nin kafasmı ku- ma gömmesidir". "Bu yasak, birmahkememizin yetkisinitüm dünya olarakgörmesi nedeniyle devam etmektedir". Insanlık kültürü olgulara sadece faydacı bir açıdan baksaydı bu- gün sadece karnını doyuran, doğal afetlerden korunan herhangibir hayvan türünün yaşadığmdan farklı birhayatı olmayan canlılartop- luluğu olarak yaşamımızı sürdürüyor olurduk. Gelişim sürecinde faydacılıktan öte bilgi altyapısına sahip olmayan insanlar yeryüzü kültürünü öğrenme, kendi ifadeleriyle "kültürleri- ni arttırma" sürecinde çevrelerine zarar verip vermediklerini dikka- te almayabiliyor. Yaptıkları şeyin zarar vermek olduğunu ancak ar- kalanndan gelenler tarafmdan mağdur edilmeye başlayacak kadar "kültürlerini arttırdıklarında" anlıyor. Başkalarının yarı aç yarı tok ya- şaması pahasına zengin olmak da ticari kaygıyla doğaya zarar ver- mek de bu kapsamda ele alınabilecek örnekler. Demokrasinin âlâsı biraz da, insanlar arasmda bir uçurum oluş- masını önleyebilendir. Ûlkemizde bu denkleştirme ters yönde oluyor. Iktidar gücünü eline geçiren öteki herkesi kendi hizasına getirme- ye ve ilerlemeyi kendi keyfine göre gerçekleştirmeye çalışıyor. Evet bu bir grup için sonuç veriyor ama kaybeden ülkenin kendisi oluyor. Bugün demokrasiye en çok önem verenlerin kendi ülkelerde di- jitalleşmenin getirdiği uçurumu kapatmak için onca çaba sarfet- melerinin temelinde yatan sebep de budur. Çünkü dijital uçurum da (tıpkı gelir dağılımı uçurumu gibi} kapatılmazsa yanardağ patlama- sı gibi illa ki bir yolunu bulup dışarı püskürecektir. Er ya da geç ! (Bildirinin Tamamı için bkz: http-Jfblog.akgul.web.tr/) BİLİM TARİHTJ Galileo'nun Jüpiter'in uydularını keşfinin 400. yılında Jüpiter'in uydularının tarihteki büyük rolleri üzerine Jüpiter'in uydularının varlığının keşfi, dünyamızın büyük otoritesini sarsıntıya uğratmıştı. Jüpiter'in uydusu Europa şimdi de olası canlı varlıklarıyla galiba üçüncü büyük tarihsel rolüne hazırlanıyor. Osman Bahadirbahadirosman@hotmaii.com Jüpiter'in uydusu Europa. G alileo'nun yeni icat cdilmiş, olan teleskopu güçlendirerek 1609 yılında gökyüzüne çe- virmesiyle astronomide yeni ve büyük bir tarihsel evre haşladı. Galileo ilk olarak Ay'ı gözledi ve Ay yüzeyinde dünya yüzeyindeki dağları ve vadi- leri andıran pürüzleri saptadı. Ay yüzeyi Aristoteles'in ileri sürdüğü gibi pürüzsü: ve mükem- mel değildi. Kasım 1609'da Ay'ı gö:lcmleyen Galileo, iki ay geçmeden Ücak 1610'da Jüpiter'in ona en yakııı ve en büyük dörc uy- dusunıın varlığını keşfederek çok büyük bir bilimsel devrimi daha ger- çekleştirmiş oldu. Jüpiter'in uydula- rının varlığının gösterilmesi, Avrupa'da gerçekten büyük bir dü- şünsel sarsıntı yaratmıştı. Çünkü bu keşif, dünyanm evren içindeki, o güne kadar geçerli olan pozisyonuy- la ilgili b:üyük otoritesini sarsıyordu. Yüzleree'yıl boyunca evrendeki tüm gökcisimlerinin dünyanm etrafmda döndüğüne inanan insanlık için Jüpiter'ih etrafmda da dönen gökcisimlerinin hu- lunması inanılınası kolay bir şey değildi. Bu yüzden birçok kinıse Galileo'nun teleskobuyla Jüpiter'in uy- dulanna bakmayı bile reddettiler. Bazılan da Galileo'nun teleskobunun merceklerinin hileli ol- duğunu düşünüyordu. Galileo bu tür kuşkuları gi- dermek için onlara önce teleskobuyla iyi bildikleri başka bir şeyi gösteriyor, daha sonra teleskobunu Jüpiter'e çeviriyordıı. Galileo'nun keşiflcrinin yer aldığı Yıldızlann Habercisi adlı kitabı, Mart 1610'da 550 adct basıl- mış ve kitabın baskısı bir haftada tükenmişti. Galileo'nun keşfettiği Jüpiter uydularının düşünce ve bilim tarihinde iki açıdan büyük rölü olmuştur. Birincisi, 2000 yıllık ünyargıların kırılarak dünya- nm, benzerlcri dc bulunan gerçekte siradan bir gök- cismi olduğu düşüncesine olan katkılarıdır. İkincisi de 66 yıl sonra Danimarkalı Ole Römer'in, Jüpiter- Dünya-Güneş doğfultüsu ile Jüpiter-Güneş-Dünya doğrultusunda Jüpiter uydularının dünyadan sapta- nan tutulma anlarından ve dünyamızın Güneş'e olan uzaklığmm biliniyor olmasından yararlanarak ışığın her iki durumda dünyaya ulaşma süresinin ara- sındaki farkı hcsaplayarak ışık hızının degerini yak- laşık olarak bulmasıdır. Galileo da ışık hızmı ölç- meye ^alışmış ama herhangi bir değere ulaşmayı ba- ijaramamıştı. Römer'in bulduğu dcğerde de hata pa- yı çnk büyük olmakla birlikte, ışığm hızının düzeyi hakkmda yeterli bilgiyi vermesinden ve daha hassas ölij-me deneylerine yöneltmesinden dolayı tarihsel bir öneme ve değere sahiptir. Jüpiter'in, Galileo'nun kcs/ettiği ve Europa admı verdiği uydusu, keş- finden bu ke: dört yüz yıl sonra gali- ba üçüncü büyük tarihsel rolüne ha- zırlanıyor. Europa'da derin bir kabuk altı su okyanusunun bulunduğunun anlaşılması üzerine, dünya dışında canlı varlık arajtırmaları bu uyduya yönelmeye bajladı. 2 Nisan 2010 tarihli CBT'de sa- yın Rennan Pekünlü "Yaşama Elverişli Gezegen" başlıklı yazısmda, 14 Mayıs 2010 tarihli CBT'de dc sa- yın M.E.Özel "Jüpiter Sisteminde Yaşam Olasılığı" başlıklı yazısmda, Europa'daki olası canlı yaşam var- lığının nasıl araştırılması gerektiği konusunda ^uk heyecan verici bilgiler verdiler ve ilginç araştırma yöntemleri önerilerinde bulundular. Prof. Pekünlü, Europa'nm kabuğu altmdaki su- da yaşayan ve herhangi bir nedcnle buz kabuğunda- ki çaılaklardan yüzeye çıkma imkânı bulan ve yü- zeyde yaşammı sürdürebilmck için güneş ıjığma yö- nelen "günebakan" çiçeklerinin, Prof. Özel ise Europa'nm yüzcyini kaplayan buz kabuğuna meteo- ritlerin çarpmasıyla alttaki su okyanusunda "yaşa- makta" olan "balıklarm", dışarı fırlayıp hızla donup kuruduktan sonra uydu yüzeyine veya Jüpiter'in çev- resindeki halkaya yerleşen kalıntılarının aranması gerektiği üzerinde durdu. Bir gün Europa'da canlı varlıkların kanıtları or- taya çıkartılırsa, Jüpiter'in bir uydusu, yaşamm orta- ya cıkış koşulları konusunda yeni bir ufuk açılması- nı sağlayarak belki de üçüncü büyük tarihsel rolünü oynamış olacak. Gezegen yutan yıldız Bilincn en sıcak güneş-dışı gezegen, her saniye 6 mil yar ton kütleyi yıldızına kaptınyor. Uluslararası astrofizikçiler grubu, 2008 yılında kcşfedilmiş olan bir güneş- dışı gezegenin, çok yakınmda dolandığı yıldızı tarafmdan yutulmakta olduğu- nu belirledi. Bu gezegen güneş sistemimizdeki Jüpiter-Satürn gibi bir ga: devi, Dünya'dan 871 ışıkyılı ıraklıkra Aı-abacı (Auriga) Takımyıldızı bölgesinde bulunuyor ve kütlesi-Çripı güneşinkin- den daha büyük bir yıldızın çevresinde dolanıyor. Jüpiter'in 1,5 katı kütlede olan WASP-12b adlı gezegen, yıldızına yalnızca 1 milyon kilometre uzaklıktaki yörüngesinde bir turunu yaklaşık bir günde tamamlıyor. Bu mesafe, Dünya'nın güneşe olan uzaklığının 150'de biri. Bulgularını Nature dergisinde yayımlayan Çinli ve Amerikalı astrofizikçilere göre ge- zegen, yıldızınm çekimi nedeniyle şekil değiştirerek gidcrek bir rugby topu bi- çimini alıyor. Yıldızın muazzam kütleçekimi ay- rıca gezegenin içkatmanlan arasında bir sürtünmeye yol a<,-tığından yıldız ısınıyor ve şişiyor. WASP-12b, 2500 santigrat yüzey sı- caklığıyla, şimdiye kadar keşfedilen 400'ün üzerinde gezegen arasında en sıcak olanı. Kaynak: NTVMSNBC.com