Catalog

I NİSAN 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 11 C-/lkenin iki önemli partisi, Yeni Demokrasi ve Pan Helenik Sosyalist Partisi'nin (PASOK) liderlerinin, seçmeni ikna çabalan son ana kadar sürecek. Kamuoyu yoklamalanna göre, iki parti arasındaki fark iki puana indi. Başbakan Kostas Simitis'in seçim hesaplannın altüst olmasının en önemli nedeni ise, borsada yaşanan çalkantılar. Borsada bugün özellikle küçük yatınmcılar güç durumda. Yunanistan/ Kimlik Karh RBAŞKANf Konstantin Stefanopulos GSMH 137 milyar dolar Kişi başına düşen GSMH: 13 bin dolar.Simitis Ocak1996'dan bu yana) SAVUNMA Savunma harcamalan GSMH'nin yüzde 4.6'sı. PARA BİRİMİ Drahmi /ktidar ve muhalefet partileri arasında kıran kırana geçen seçim kampanyasında en dikkat çekici gelişme, parti yöneticilerinin birbirlerine karşı kullandıklan "terbiyeli üslup" oldu. "Avrupa kriterlerine" göre hareket eden parti kurmaylannın yam sıra, milletvekillerinin de karşı partilere yönelik eleştirilerinde düzeyli bir dil kullanjldı. Yunanistan'da yann yapılacak erken genel seçimleri, kararsızlar ve borsadaki küçük yatınmcılar belirleyecek Komşuda seçim heyecanı Başbakan Kostas Simitis'le (solda) en büvük rakibi Kostas Karamanlis (sağda), iktidar için mücadele edr/or. MURATİLEM ATİNA - Yunanistan'da yann yapılacak erken genel seçimler öncesinde heyecanh günler yaşandı. tktidara oynayan iki büyük par- tinin liderlerinin karşılıklı suçlamalanndaki düzeyli üslup dikkat çektı. Ülkenin iki önemli partisinin Yeni Demok- rasi ve Pan Helenik Sosyalist Partisi'nin (PA- SOK) liderlerinin kendilerine yıllardır destek veren partililerini ikna etme çabalannda son güne kadar oy savaşını sürdüreceklerine ke- sin gözü ile bakılıyor. Erken seçim karannm alındığı iki ay önce- si, anamuhalefet partisinden yaklaşık altı pu- an önde seçim çalışmalanna başlayan iktidar partisi PASOK'u artık zor bir dönem bekli- yor. tki önemli parti arasında her geçen gün • Borsadaki trendin düşük olmasının yanı sıra Simitis'in AB ile bütünleşme sürecinde kararlılıkla uyguladığı sıkı ekonomik politikalar da emekliler ve dar gelirlilerin tepkisini çekiyor. kapanarak iki puana kadar inen fark yüzûn- den iktidar partısindekı panik havası her ge- çen gün boyut kazanıyor. Borsa halkın uykusunu kaçınyor Başbakan Kostas Simitis'in seçim hesapla- nnı alt üst eden gelışmeler ise borsadaki tren- din düzensiz olmasından kaynaklanıyor. iki ay öncesine kadar Avrupa'nın en fazla kâr ge- tiren kuruluşu olarak bilinen borsada, bugün özellikle küçük yatınmcılar zor durumda. Anaparalannın iki aylık kaybının yüzde yet- mişlere ulaşması beş yüz bin Yunanlının uy- kulannı kaçınyor. Hükümetin borsadaki dü- şüşe müdahale etmesı sadece günlük ve lo- kal düzeyde kalabiliyor. Düşüş başladığı anda yapılan açıklamalar ve destek anlamındaki girdiler ile yükselen değerlerin gün sonunda yeniden düşmesı ik- tidar partili yöneticilerin çaresizlik içinde al- ternatif aramalanna neden oluyor. Borsadaki gelışmeleri dikkatle izleyen Si- mitis ve kurmaylannın banka kredisi ile kâ- ğıt almak için uygulamaya koyduklan ek ka- rarlarise şımdilik ilgi görmüyor. Bankadan fa- izle para alarak, bu parayı sürekli düşen bir 961 SEÇİMLERİ HÎLELÎYDİ 'Olülerle ağaçlar bile oy kullandı y • Yunanistan'da bazı hükümetler çıkarlan doğrultusunda seçim yasalannı değiştirdiler. Ancak ne bu yasalar ne de bu şekilde işbaşına gelen hükümetler uzun ömürlü oldu. Yunan anayasasınm temel mad- desı "Rejiminhalkegemenliğineda- yandjğı''^eklınde. Yınea>nımadde ıçınde "Rejim temsilidemokrasidir, bunun en üst kunılu ise parlamen- todur. Pariamenterier doğrudan ve gizü oyla seçilirler" ıbaresi yer alır. Buna rağmen bazı hükümetler çı- karlan doğrultusunda seçim siste- mini değiştirdiler. Bu amaçla çıkar- tılan yasalar kısa süre için geçerli oldu, bu şekilde işbaşına gelen hü- kümetlerin ömürleri de az oldu. 1920'de dönemın önemli ısımlenn- den Elefteros Venizelos bu şekilde bir seçim kazanmasına rağmen par- lamentoda azınlık durumuna düştü. 1956 seçimlerinde Konstantin Ka- ramanlis'in ismini lekeleyebılecek şekilde çıkarttığı yasayla ortaya çı- kan meclis aritmetıği hâlâ tartışıhyor. Seçimlerden yüzde 48 oyla 1. parti olarak çıkan Demokratik Birlik Par- tisi 132 sandalyekazanabilmişti. Bu- na karşılık yüzde 47 oy alan Kons- tantin Karamanlis' in partisi ERE, da- ha düşük oy kazanmasına rağmen 165 sandalyenin sahibi olmuştu. Ülkenin en şaibeli, en hileli seçi- mi ise 1961 yılında gerçekleştirildi. Seçimde, "ölüler,hattaağaçlarbfle" oy kullanmışlardı. Hükümetin öm- rü kısa sürdü ve 2 yü sonra seçim- ler yenilendi. Yenilenen seçimlerin yıldızı ise önemli bir isimdi, Yorgo Papandreu. Bugünün Dışişleri Ba- kanı Yorgo Papandreu'nun dedesi, es- ki Başbakan AndreasPapandreu'nun babası olan birinci nesil Papand- reu'nun Yunan siyasi tarihindeki ilk önemli basans 1961 seçimlerinde ol- du. Yüzde 52.7 oy ile iktidar olan Pa- pandreu ile Kral arasında yaşanan- lar, hükümetin ömrünün kısalması ile noktalandı. Kral'ın yetkilennin kısıt- lanmasına karşı çıkan ve aralannda Konstantin Mitçotakis'in de bulun- duğu bir grup partiden istifa ederek hükümetı düşürdü. Papandreu düşman kazandırdı Sosyalistler 1981 'de sahneye çık- tı. Yüzde 48 oyla iktidara gelen Pan Helenik Sosyalist Hareketi (PASOK) ve lideri Andreas Papandreu'nun bı- raköğı izler uzun yıllar sılınmeyecek. Papandreu, Sosyalist görünmesine rağmen ağır millıyetçilik kokan po- litikalar izleyerek ülkesinin düşman kazanmasına neden oldu. Sosyalist- ler gerçek kimliklerini Başbakan Kostas Simitis ile bulabildiler. Merkez sağ ve komünist blokta yıllardır çok fazla bir değişim görül- medi. Sonuç ne olursa olsun hükü- metler dış politika ya da ekonomide çok değişiklik yaparnazlar. Başbakan Kostas Simitis'in "dostiuk" politi- kasının değişimine Yunan halkı ve uluslararası konjonktür izin vermez. 7 aydır esen dostluk rüzgârlanmn etkilerini silmeye, politikacılar iste- seler de, halklar izin vermeyecekti. Yunanistan'da yann yapılacak seçünkr öncesinde tüm partiler, yoğun kampanyalar sflrdürdüler. Seçim yanşının PASOK ile Yeni Demokrasi Partisi arasında geçmesi beklenirken, Komünist Parti yandaşlan da partilerini desteklemek için toplandılar. (REUTERS) borsada kâğıt alarak kaybetmek.. Tüm dün- yada olduğu gibi, Yunanistan'daki yatınmcı- lann da işine gelmiyor. Bugüne kadar paralannın önemli bir bölü- münü kaybeden beş yüz bın küçük yatmmcı- mn Türk Lirası olarak kaybının katrilyonlar- la ifade edildiği düşünülürse, bu krizden en çok zararlı çıkacak olanın iktidar partisi PA- SOK olduğu ortaya çıkıyor. Borsada sürekli kaybeden beş yüz bin Yu- nanlının, yakınlan ile beraber sandık başın- daki oy getirilerini en az bir ya da bir buçuk milyon olarak hesaplayan iki büyük partınin kurmaylan için söz konusu kitle büyük önem taşıyor. Dünya para piyasalanmn önemli isim- lerinden Morgan Stanley Capıtal Internari- onal'ın "Atina Borsası önömüzdeki kasım ayma kadar enra'baıiıpiyasalara kanlacak- tir" açıklaması bıle düşüş trendını değiştiremedı. Borsantn yanında, Başbakan Kos- tas Simitis'in AB ile bütünleşme sü- recinde büyük kararlılıkla uyguladı- ğı sıkı ekonomik polıtikalar da baş- ta emekliler olmak üzere gelir düze- yi düşük olan çalışanlann tepkileri- ne neden oluyor. Hesaplaşma günfi Tüm bu çevrelerin ıntıkamının pa- zar günü sandık başında alınacağı gerçeği ise iktidar partisi PASOK'un kurmaylannın uykulannın kaçması- na neden oluyor. Yunanistan Parlamentosu'nda bu- lunan beş partiye, bu seçimlerde bir partinin daha eklenmesi mümkün. 300 üyelı parlamentoda kendılerin*Jl(ı önceki dönemlerde sandalye bulmuş olan milletvekilleri tüm dünyada ol- duğu gibı liderlerinin gözlerinin içi- ne bakıyorlar. İktidar ve muhalefet partileri ara- sında kıran kırana geçen seçim önce- si dönemde en çok dikkat çeken, par- ti yöneticilerinin yanı sıra milletve- killerinin de birbirlerine karşı çok düzeyli eleştirilerde bulunmalan ol- du. Önceki seçim dönemlerini hatır- layanlarbu seçimlerdekı siyasi terbi- ye ve üslubun Yunanistan tarihinde ender rastlanan dönem olduğuna dik- kat çekiyorlar. LLALK ÇIKARLARINDAN TAVlZ VERMtYOR Partiler arasındaki oy oranları hep aynı Yunanistan'da onlarca yıldır çok şey değişikliğe uğradı, bu gerçeği herkes görüyor ve biliyor. Genelde sabit kalan tek şey partiler arasında- ki oy oranlan. Kemikleşmiş hale ge- len oy potansiyeli tüm partilerin kay- gı duymasına neden oluyor. Fana- tik partililerin oylannı kendı çıkar- ları doğrultusunda değiştirebil- mek için büyük çaba harcayan par- ti yönetimlerinin, bugüne kadar ba- zı seçimler dışında başanlı oldukla- n söylenemez. Yannki seçimler de aynı kaygının gölgesi altında gerçekleşecek. Sos- yalist PASOK'un onlarca yıldan bu yana çok az oranda önde gitmesini sağlayan seçmenler yine sandık baş- lanna gittiklerinde aynı farkın deva- mını sağlayacaklar. Bu seçmenlerin büyük bölümü şehirlerde yaşayan Yunanlılar, kırsal kesimin ilgi odağı ise merkez sağ yani anamuhalefet partisi Yeni Demokrasi. Bu durumu bilen iki önemli parti yöneticilerinin seçim öncesi çalışma bölgeleri ade- ta bölüşülmüş durumda. Anamuha- lefet partisi liderleri sürekli kırsalda çalışmalannı sürdürürken iktidarpar- tisi PASOK liderleri ve milletvekil- leri şehirlerde yoğun olarak propa- ganda çalışmalanm sürdürüyorlar. < Aman paramıa çalmasınlar' Doğruluğu tartışmalı kamuoyu araştırmalan kimseyi çok fazla ilgi- lendirmiyor. Tüm Yunan kamuoyu- nun istediği. "hiçbir hûkümet cebi- mizdeki parayı çalmasın, haftada or- talama iki kez tavernalara gidetim, emekli olduktan sonra maddi anlam- da zor durumda kalmayahm." Bu kaygıyı en fazla şehirlerde ya- şayanlar duyuyor. Ancak onlann da eğlenmek alanında altematifleri bu- lunuyor. Başta yaz aylan olmak üze- re, her hafta sonu yaşadıklan büyük metropollen terk eden Yunanlılar yazlıklanna gidiyor. Taviz verme- diklerini sandık başında kullandık- lan oylar ile de kanıtlamış durumda- lar. Çıkarlarına dokunan hükümetle- ri ilk seçimlerde iktidardan alırlar ve bir daha o parti iktidan zor görür. Komşularıyla çatışmaktan sıkılan Yunanlılar artık milliyetçi politikalar istemiyor Yunan halkı oyunu dostluğa verecekSeçim öncesi dönemde parti- ler genelde ekonomik ve top- lumsal konulan işleseler de ka- muoyunun dikkat ettiği diğer bir konu izlenecek dış politika- lar. Dede ve oğul Papandreu'la- nn izledigi ödünsüz, sert dış po- lıtikalara başbakan olduğu gün- den bu yana son veren Kostas Simitis'in en büyük destekçisi, yine bir Papandreu, yani torun Yorgo Papandreu. ABD'de doğup büyüyen, bu- radaki en seçkin üniversiteler- de eğitiminı tamamlayan Yorgo Papandreu ile Alman ekolün- den gelen Başbakan Simitis ara- sında tam bir uyum var. Kimsenin hatırlamak bile is- temediği TeodorosPangalos'un ardından Dışişleri Bakanı olan Yorgo Papandreu ile Simitis'in tek hedefleri Türkiye dahil tüm komşularla iyi geçinmek, Yuna- nistan'ın bölgedeki rolünü güç- lendirmek. Olkelerini en az Pangalos ve iki nesil Papandreu'lar kadar se- ven bu ikilinin politikalan on- lardan daha farklı değil. Farklı olan tüm dünyada olduğu gibi Kostas Simitis ve Yorgo Papand- reu'nun, diplomatik lisana, ku- rallara ve diplomatik terbiyeye bağlı olarak akılcı, ancak bir o kadar da kararlı olarak politika- lannı uygulamalan. Tarihi açıklama Yunan kamuoyu bunlan dik- kate alıyor. Halkın yüzde 48'ı (anamuhalefet partililer dahil) başbakan olarak Simitis'i gör- mek istiyorlar. Önceki yıla ka- dar sürekli komşulan ile çatışan Yunan halkı bundan yorulmuş görünüyor. Simitis'in başbakan • Yunan kamuoyunun, ülkelerinin çıkanna, ancak bir o kadar da dostluk yanlısı politikalar izleyecek partilere oy verecekleri bir gerçek. Halk kilise yanlısı ya da milliyetçi politikalar izleyen partileri iktidarda istemiyor. olmasının ardından Arnavutluk, Makedonya, Bulgaristan ile baş- latılan ilişkileri düzeltme süre- cine artık Türkiye de katıldı. 17 Ağustos Marmara, ardın- dan 7 Eylül Atina depremı ve son olarak AB Helsinki zirvesinde Yunanistan'ın aldığı rutum ile daha da pekişen dostluk politi- kasmın, Yunanistan'a zarar ver- da özetliyor. Simitis: - AB içinde ülkesinin daha güçlenmesini istiyor. - Türk-Yunan ılişkilerinin olumlu yönde gelışmesini isti- yor. - Kıbns'ın AB'ye üyelik sûre- cinin devam ermesini istiyor. - Yunanistan'ın bölgede güç- lenmesini istiyor. ri Konstantin Karamanfis'in yal- nızca muhalefet yapma amacı ta- şıyan eleştirilerinin ise ilgi ile iz- lendiği söylenemez. Yunanis- tan komünist partilerinin poli- tikalan ise belli. Anti Ameri- kan ve anti NATO politikalan- nın destekçileri yüzde 4'ü geç- miyor. Yugoslavyakrizi sırasın- da yapılan gösterilere katılımın Sert bir dış politika izleyen dede Yorgo ve oğul Andreas Papandreu'nun (soldan sağa) aksine Dışişleri Bakanı torun Yorgo Papandreu vumuşamadan yana bir tavır sergihyor. mediği gibi psikolojik anlamda daha da rahatlamalannı sağla- dığını Yunanlılar kavramış du- rumdalar. Muhalefetin eleştiri- lerinerağmenBaşbakan Kostas Simitis'in Helsinki zirvesinin ardından ülkesine dönüşte yap- tığı "Arnk tüm Yunanlılar ya- taklannda Türkiye kaygısı crf- madan rahatça uyuyabiliıier" açıklaması tarihi ifadeler. Kostas Simitis, yeniden se- çilmesi durumunda, dış politi- ka hedeflerini 10 önemli nokta- - Uluslararası alandaki etkin- liklerin artarak devam etmesi- ni istiyor. - Dış ülkelerdeki Yunanlılar- la ilişkilerin pekiştirilmesini is- tiyor. - Ülke savunmasının güçlen- dirilmesini istiyor. - Sivıl toplum örgütlerinden daha fazla yararlanılmasını is- tiyor... Ve son olarak dış politi- kalannın daha da güçlenmesi- ni istiyor. Yeni Demokrasi Partisi lide- büyük olması, komünist parti- lerin potansiyelınden değil, Sırp- lann dini kimlikleri ile ilintisi ol- masından dolayı diğer partile- re mensup Yunanlılann verdik- leri destekten kaynaklanıyor. İlk defa olarak bu seçimlere katılacak olan diğer birparti ise Demokratik Sosyal Hareketjjar- tisi. PKK lideri AbdullahOca- lan'ın yakın destekçilerinden oluşan aralannda bu destekle- rinden dolayı iktidar partisi PA- SOK'tan dışlanan milletvekille- ri ile bazı istihbarat ajanlannın da bulunduğu partinin ilgi gör- mesi beklenmiyor. Terör destekçisi, kan kokan bu politikalann bugünkü dünya konjonktüründe yeri yok ve par- ti adı altında kurulan bu kuru- luşlann ömrü çok kısa oluyor. Ör- nek olarak Türk düşmanı ve aşı- n milliyetçi AndonisSamaras \ e geçen seçimlerde parlamento- ya giremeyen partisi Siyasi Ba- har bu seçimlere katılmamak- tadır, katılamamaktadır. Barajı aşamayacaklar Bu gıbı partılenn yüzde 3 'lük oy barajını geçmeleri olanaksız görünüyor. Seçimlere katılan 26 partinin ırkçı ve aşın milliyet- çi görüşlere sahipkesimınin par- lamentoya girmesi de ımkân- sız. Kilise yanlısı partiler de yaptıklan din sömürüsünden so- nuç alamayacaklar. Yunan kamuoyunun, ülkele- rinin çıkanna, ancak bır o kadar da dostluk yanlısı politikalar iz- leyecek partilere oy verecekle- ri bir gerçek. Bu durumu sezen iki büyük parti başkanının, bir- birini dış politika konusunda düşük tonda eleştirmelerinin al- tında yatan gerçek bu. Aynı çerçevede Simitis'in AB ile bütünleşme süreci içinde Av- rupa ortak para birimı Euro'ya girme yolunda önemli adımlar attığı dikkatlerden kaçmıyor. Andreas Papandreu'nun AB içinde sorun yaratıp ülkesinin dışlanmasına neden olan polıtı- kalan da bugün artık terk edil- dı. Simitis ve Papandreu'nun ız- ledikleri dış politikanın meyve- leri yine seçılmelen durumun- da daha da olgunlaşarak sürecek.