Catalog

1 NİSAN 2000 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER han: KıbPis'ta ödünvenfk • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TBMM Dışışleri Komisyonu Başkanı Kâmran Inan, soguk savaş döneminın sona ermesı ile Türkiye'ye sırtını çeviren Avrupa'nın, Helsinki Zirvesi'nde Türkiye'ye AB adaylığını veraıesinüı kendı çıkan için olduğunu söyledi. Inan, Helsinki'de Kıbns ve Ege'deki kıta sahanlığı konulannda ödün verildiğini savundu. Mecburi hizmet askıya atandı • ANKARA (AA)- Sağlık Bakanlığı, doktorlara uygulanan 'mecburi hizmet'i bir süre askıya aldı. Daha önce çıkanlan yasa hükmünde kararname ile doktorlann 27 Mart 2000 tarihine kadar mecbun hizmet kapsamından çıkanldığını vurgulayan Sağlık Bakanı Osman Durmuş, bu sürenin dolduğunu ve bundan sonraki uygulama konusımda ise problemler yaşandığını söyledi. Türk Tabipleri Bırliği Başkanı Füsun Sayek uygulamanın kaldınlmasını istediklerini belirtti. FBIBaşkan Freeh geliyor • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - ABD Federal Soruştunna Bürosu (FBI) Başkanı Louis J. Freeh hüİcümet ve güvenlik birimlerinin yetkilileriyle görüşmelerde bulunmak üzere 3 Nisan Pazartesi günü Türkiye'ye geliyor. FBI Başkanı'nın Türkiye'ye yapacağı ilk zıyarette, sınır ötesi suçlar, kara para aklama, terorizm ve organize suçlarla mücadele ve ortak eğitim gibi konulann ele alınmasmın beklendiği kaydedildi. KDPheyetl K. Irak'a döndü • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - IKDP'nin Kuzey Irak'ta tek yanh olarak kurduğu yerel yönetimin hükümet başkanı Neçirvan Barzani ve beraberindeki heyet, Ankara'daki 5 gün süren temaslannın ardından önceki gün Kuzey Irak'a döndü. Görüşmelerde Ankara, BM'nin Kuzey Irak'ın gereksinimlerinin karşılanması için aldığı yardnn malzemelerinin ihalesinin Türk firmalara verilmemesinden duyulan rahatsızhğı iletti. Kortanaz'ın yargılanması • İstanbul Haber Servisi - Organıze suç örgütü elebaşı Ayvaz Korkmazın, "adam yaralamak" suçundan, 5 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılanmasına Bakırköy Asliye Ceza Mahkemesi'nde devam edıldi. Hakkmda açılan davaya ilişkin bügisi bulunmadığını söyleyen Korkmaz, bu nedenle savunma yapmayacağını belirtti. kontrolünde • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Eski Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçıbey, Ankara'da sağlık kontrolünden geçiyor. Azerbaycan'ın Ankara Büyükelçisi Mehmet Alıyev Nevruzoğlu, eski Cumhurbaşkanı Elçıbey'in Ankara'ya gelmesinin kendileri için sıkıntı yarat- madığını belirtti. 3'lü paket oylamalan için 'Anayasa Mahkemesi'ne götürülebilir' tehdidi Ddnciturzoıiama'ANKARA (Cumhariyet Bürosu) - Anayasa değişikliği paketinin ilk tur gö- rüşmelerinde, iki maddenin oylamasın- da salt çoğunluk bulunamadığı için 2. tur oylamanın yapılamayacağı öne sü- riildü. Anayasanın 96. maddesinde "Toplantrya kanlanlann salt çoğunluğu fle karar veriKr" denildiği anımsatılır- ken; TBMM Anayasa Komisyonu Baş- kanı Ertuğru! Yalçınbayır, "Bunlann ikinci rura kalıp kalmamasryla Ugili tar- oşmalar var. Ben de inceleyeceğim. An- cak bu ortamda, 2. turun yaran yoktur. Kamuvicdanıyaralanır" dedi. Prof. Dr. tbrahimKaboghı, Meclıs Başkanlık Di- vanı'nın yorumunun anayasanın 96. maddesinin son cümlesı çerçevesinde yorumlamak biçiminde olduğunu ki bu- nun da "zorlama" anlamına geleceğini söyledi. Oylama sonuçlannın Anayasa Mahkemesi'ne götürülebileceği bildiril- di. Anayasa değişikliği paketinin ilk tur oylamalannda alınan sonuçlar tartışma yarattı. Önerinin maddelerine geçilme- sine ilişkin gizli oylamada 330'un altın- da oy çıkması tartışmalara yol açarken TBMM Başkanı Yıkünm Akbuhrt, salt çoğunluğun yeterli olduğu görüşünü ta- şıdığını bildirdi. Önerinin maddelerinin oylamasında da, değişikliklerin kabulü için zorunlu olan 330'un altında kalın- dı. Asıl ikinci tur oylama sonuçlannın önemlı olduğu vurgulanırken; ilk tur oy- lamalardaki salt çoğunluk da tartışma yarattı. Anayasanın 96. maddesinde. "Anaya- sada başkaca bir hüküm yoksa, TBMM üye tamsayısının en az üçte biri ile topla- nır ve toplantrya katüaıüann salt çoğun- luğu Ue karar verir, ancak karar yetersa- yısı hiçbir şekilde üye tamsayısmın dört- te birinin bir faziasından az olamaz" de- niliyor. Anayasanın 175. maddesinde de, anayasa değişikliklerinın iki kez görüşü- leceği ve kabulü için 330 oy gerektiği, "görüşmelerde bu kayıtiar dışmda yasa- lann görüşülmesi ve kabulü hakkındaki hükümkrin" geçerli olduğu vurgulanı- yor. Anayasa değişikliği paketınin ilk tur görüşmelerinde 3 maddenin oylamasın- da da "toplantrvakaolanlann saltçoğun- luğu" rakamına ulaşılamadığı, bu neden- le 2. tur oylamanın yapılamayacağı öne ÇİZMEDEN YUKARI MUSAKART sürüldü. Ancak TBMM Kanunlar ve Ka- rarlar Müdürlüğü yetkilileri, salt çoğun- luğun hesaplanmasında çekimser oyla- nn da dikkate almdığı, bu nedenle sorun bulunmadığı görüşünü dile getirdı. TBMM Anayasa Komisyonu Başka- nı Ertuğrul Yalçınbayır, "Taröşmalar var. 2. rura maddelerin kahnası için ka- alanlann sah çoğunluğu gerekli mi, de- ğil mi ben de inceleyeeeğim. Anayasa Mahkemesi 53. hükümetin güvenoyunu bu nedenle geçersiz saymıştı. Paketin, maddelere geçümesi oylamasında da tar- öşmalar vardu TBMM Başkanı'nın du- dağmdan çıkan sözle bu iş bhirüdl Baş- kan bunu halletn. Bu ortamda 2. tur oy- lama yapdmamau,'5+5' i daha fazla zor- lamak kamu vicdanını yaralar" dedi. Yalçınbayır, anayasa deği- şiklikleri oylamalan konu- sunda örnek gösterilen "dahaönceki uygulamala- nn uygun olup ohnadığı- nm da tartJSudığınT. ko- nunun Anayasa Mahke- mesi'ne taşınabileceğini bildirdi. İkinci tur zorlama Prof. Dr. Ibrahim Ka- boğlu, teklifin birinci oy- lamasının bu kadar düşük sayıya indirgenmesınin anayasa değişikliği için teklifte gereken sayının çok altına inmesi anlamı- na geleceğini kaydederek, bunun anayasanın 175. maddesine aykınlık teşkil edeceğini söyledi. îkinci tura zorlamayla gidildiği- ne dıkkat çeken Kaboğlu, "253 oyla reddedilmeseydi de 203'le reddedüse ne ya- pacaklardı? O zaman bu yaklaşım biçimi onu da ge- çirme iradesi şekünde jan- sıyacaktı. Bunun doğal mandğı budtır. Meclis Baş- kanhk Drvaıu'nın yorumu anayasanm %. maddesinin son cümkciği çerçevesinde yorumlamakbiçiminde ol- muştur ki bu da zorlama- dır" dedi. Altan Öymen, 5+5 önerisiyle Türkiye'ye zaman kaybettiren hükümeti eleştirdi 'Jki achm ötesıni göremediler'ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - CHP Genel Başkanı Altan Öymen, cumhurbaşkanlığı seçimı konusunda olacaklann önceden belli olduğunu be- lirterek "Herkesin gördüğünü Sayın Başbakan ve hükümet temsilcileri göre- medOer" dedi. Başbakan Bülent Ece- vit'in "ild adım ötesini görmek" sözle- rine göndermede bulunan Öymen, "Hükümet iki adım ötesini görememiş- tir. Keşkegörseydi; Türkhe'nin 3 ayı bo- şu boşuna harcanmazdı" dedi. CHP'nin "Sosyal Demokrat Partiler- deTüzükveÖrgütlenme'' konulu semi- neri, dün Avrupalı sosyal demokrat par- ti temsilcileri, PM ve MYK üyeleri, il başkanlan ve çok sayıda partilinin ka- nlımıyla Hilton Oteli'nde gerçekleştiril- di. Toplantıya Ingiliz Işçı Partisi'nden Denis MacShane. Isveç Sosyal Demok- rat Partisi'nden Urfoan Ahün. Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nden Leyla Omır ve Portekiz Sosyalist Partisi'nden Fetipe Santos Costa İconuşmacı olarak katıldılar. Toplantının açıhşında bir konuşma yapan Altan Öymen, cumhurbaşkanlı- • CHP lideri, "Keşke hükümet 5 artı 5 formülü hazırlanırken 2 adım ötesini görebilseydi. Böylece Türkiye'nin çok önemli bir zamanı harcanmamış olacaktı. TBMM ve Cumhurbaşkanlığı makamlannın itiban zedelenmeyecekti. Türkiye boş yere bu işlerle uğraştınldı" dedi. ğı seçimi konusunda hükümetin tavnnı eleştirdi. Cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili olarak daha önce uyanlarda bulunduğu- nu, seçimin tesadüfe kalabileceğini be- lirttiğini anımsatan Öymen, sonucun böyle olacağmın daha önce belli oldu- ğunu söyledi. Öymen, "Bunun gerçek- leşmeyeceği koalisyon ortağı partikrin tavniarmdan anlaşüryordu" diye konuş- tu. ANAP Genel Başkanı Mesut Yd- mazın. 5 artı 5'i bir gün desteklerken başka bir gün anlaşmanın tersine açık- lamalarda bulunduğunu belirten Öy- men şunlan söyledi: "Biz onlara daha önce Cevdet Sunay örneğini \erdik. Saym Başbakan'a bu örnek habriaöldığında Ne alakası var' demişti. Herhalde Saym Başbakan ne alakası olduğunu şimdi anlamışör." CHP olarak, bugün yaşananlan daha önceden gördüklerini belirten Oymen, "Bunu övünmek için söyiemiyorum. A- ma herkesin gördüğünü Başbakan Ece- vit ve hükümet ortaklan göremedüer" dedi. Ecevit'in millenekillerini "fld adım ötesini görme" konusunda uyaran söz- lerine göndermede bulunan CHP lide- ri, "Keşke hükümet 5 artı 5 formülü ha- zniamrken 2 adım ötesini görebilseydi. Böylece Türkiye'nin çok önemli bir za- manı harcanmamış olacaktL TBMM ve Cumhurbaşkanlığı makamlannın iriba- n zedelenmeyecekti Türkiye boş yere bu işlerie uğraşürüdı" dıye konuştu. Gelinen noktada çok önemli bir sa- kınca doğduğuna işaret eden Öymen, 10 gün içinde hükümetin aday arayışı- na gideceğini, üzerinde doğru dürüst düşünühnediği için seçimin daha önce- den vurguladıklan gibi tesadüfe kalaca- ğıru belirtti. Öymen, şimdıden 13 aday çıktığına dikkat çekerek "Türkiye Cumhuriye- ti'nin cumhurbaşkanuun seçimitesadü- fe bıralalamaz. Bu yanlış olur. tlerde de buyanhşlann sonucu görühır" görüşle- riniaktardı. ilk oylamada sonucun görülmesine karşın hükümetin 5 Nisan'da asıl oyla- mayı yapmakta ısrarlı göründüğünü be- lirten Altan Öymen, bunun da zaman kaybı olduğunu belirtti. Öymen, Ece- vit'in FP ile pazarlığa açık kapı bıraka- bilmek amacıyla 5 Nisan'daki seçmıler- de ısrarlı olduğunu belirterek "Böyle bir pazarhktan da sonuççıkması güçtür. Şu andaçoksakmcahbh* durum ortayaçık- tL Dileriz, bunu aşmanın volu aranır ve bulunur" dedi. Öymen'in konuşmasmın ardmdan, Avrupa'dan gelen katıhmcılar kendi partüerinden deneyimlerini aktararak CHP'lilerin sorulannı yanıtladılar. IRMIKI AYDIN ENGtN aengin@doruk.net.tr. Adana Savcısı Sacit Kayasu bir iddianame hazırladı ve Adana Cum- huriyet Başsavcılığı'na teslim etti. Savcı Kayasu, iddianamesinde, 12 Eylül darbesinin elebaşısı Kenan Ev- ren'in Türk Ceza Yasası'nın 146/1 - 2 ve 147. maddelerini ihlal suçu işle- diğini belirtiyor. Bu suçun cezası idamdır. Savcı Kayasu da, iddianamesi de medyada "alaycı" bir yaklaşımla ele alındı. Iddianamedeki hukuksal de- ğerlendirmelerden çok, süngü zoruy- la oylattınlıp onaylatılan 1982 Anaya- sası'nın, Evren ve öteki elebaşılar hakkında dava açılmasını önleyen maddeleri anımsatıldı. Birtür, "Olma- yacak duaya amin denmez"e getiril- di. Sanki bu medya, göle maya çal- mayı huy ve âdet bellememiş gibi. Peki, Adana Savcısı'nı biraz "uçuk- kaçık bir zat" gibi vitrinlemek yerine çok kapsamlı bir hukuk tartışması açılamaz mıydı? Hukukçu, hele hele ceza usul hu- kukunda bir uzman fılan elbette de- ğilim. Ama bu meslekte kıdemli bir basın sanığı olarak biriktirdiğim dene- yimlerie bal gıbı akıl yürütebıliyorum. Hukuk faküttesinde öğrendiklerinin özünü sindirmiş bir savcı, örneğimiz- Asmayalım, Besleyelim... de Adana Cumhuriyet Başsavcısı Cemal Sahir Gürçay, gazetelere, "Elde bir tek iddianame var. Ihbar e- denyok. Hiçbir belgeyok. Henüz da- va açılmış değil. Dava açılıp açılma- yacağına biz karar vereceğiz" diye demeçler vereceğine, önüne gelen şu iddianameyi bir güzel okusa; se- çilmiş bir pariamentoyu tank paleti, süngü gücü, postal tekmesi ile ala- şağı edip, sonra da bunu TV ekran- lanndan ilan eden sanık(lar) için ka- nrta, ihbara gerek olmadığına, kendi hukuk bilgisi ve yurttaş duyariığı ile karar verse; anayasaya sokuşturul- muş koruyucu zırhı görüp yılgınlığa kapılacağına. sorunu Anayasa Mah- kemesi'nin gündemine taşıyacak bir hukuk savaşı başlatsa... Hem iddianameyi hazırlayan savcı, hem de iddianameyi işleme koyup yasal süreci başlatan ve ülkeye "5+5 "ten çok daha önemli, anlamlı bir hukuk tartışması armağan eden Adana Başsavcısı çocuklarına, to- runlanna ve torunlannın torunlanna nasıl da onuriu bir miras bırakırlardı... Dava dosyası önlerine gelen ve emekli general Kenan Evren'in yargı- lanabilmesi için anayasadaki o ünlü maddelerin iptalinitartışmakzorunda kalan Anayasa Mahkemesi üyeleri de bir başka ve çok önemli ve çok onur- lu hukuk tartışmasının içinde olurlar- dı... (Olumlu ya da olumsuz) Kararla- nnın gerekçesi, hukuk faküftelerirtde ders olarak okutulacak bir anlam ta- şırdı... Anayasa Mahkemesi, "1982 Anayasası"n\n değil, evrensel huku- kun ve bir hukuk devleti anayasasının bekçileri, savunucuian olduklannı ka- nrtlamak fırsatı elde ederdi... Türkiye'nin demokratlan, hukuk devleti kavramını ciddiye alan yurt- taşlan için de önemli ve anlamlı bir dönem başlardı. Ispanyol yargıç Garzon'un, Şili dik- tatörü Pinochet'yi ta Ingittere'de ya- kalayan eline bakıp, başlannı belli be- lirsiz önlerine egenlen Pinochet'yi. evrensel hukuk karşısında kıvranır- ken; hasta numarası yapıp tekerlekli iskemlelere çöküp yargıyı kandırma- ya çabalarken TV ekranlanndan izle- yip, Kenan Evren'i maçlarda şeref tri- bününde (biliyorsunuz, tribünlerin ağzı yoktur; itiraz edemez; ses çıka- ramazlar), televizyon tartışmalannda, gazetelerin baş köşelerinde, resim sergilerinde gördüklerinde içlerini sı- kıntı basarriarda "Ne kadarçiğnenir- se çiğnensin sonunda hukuk kaza- nır" ilkesinin ete kemiğe büründüğü- ne tanık olup, bu ülkede hukuku sa- vunmakta kendilerini daha bir bilen- miş hissederlerdi. • • • Düş mü kurduk? Tırmık'm sürekli izleyicileri bilin bu satırlann yazan "düş kurrnaya" yat- kındır ve sever. Sık sık düş kurar. Tutun ki bugün de "Türkiye: Birhu- kuk devleti" düşü kurdu. Bir Avrupa bilgesi, "Ütopyası ol- mayanın geleçek beklentisi de ol- maz" demişti. Ütopya "düşlerin ülke- si" demektir. Ve bir son söz: Aslında son söyleneceği başlıkta söytedik, burada yineleyelim: Asma- yalım, besleyelim!.. Mahkûm edelim ve asmayalım, besleyelim. Bu insancıl yaklaşımın tersini söy- leyip "tarihe geçen" zat da bu utan- cın altında kalsın. Başvuruya hazırlanıyorlar FP'de iptal davası hesaplan• Anayasa değişikliği FP'ye rağmen kabul edilirse iptal başvurusu planlan yapıhyor. FP'li Aruiç, Anayasa Mahkemesi'ne iptal davası açüabileceğini söylerken "Bu hakkımrzı kullanıp kullanmayacağımıza daha sonra karar vereceğiz" dedi. ANKARA - FP, ana- yasa değişikliği pake- tiyle ilgili pazarlık bek- lentilerınin sonuçsuz kalması ve değişikliğin 2. turda kendılerine rağ- men kabul edilmesı du- rumunda Anayasa Mahkemesi'ne iptal başvurusunda bulunma planlan yapıyor FP Grup Başkanvekili Bü- lent Armç, anayasa de- ğişikliklenyle ilgili ola- rak esas açısından değil, ancak şekil yönünden iptal başvurusunda bu- lunulabileceğine dıkkat çekti. Annç, "Birinci turda önerinin madde- lerine geçilip geçUme- mesi oylamasında ana- yasaya göre330 oy aran- ması gerekirken 303 evet oyıı yeterli sa>ılmış- tır. Bu, şekil açısından anayasa)a aykın bir du- rumdur" dedi. Annç, önerinin kabul edılmesi durumunda Anayasa Mahkemesi'ne iptal başvurusunda bulunup bulunmama konusunda karar vereceklerinı söy- ledi. Anayasa değişikliği için yapılan bınnci tur oylama sonucuyla ıktı- dann 69. maddeyle ilgi- li ısteklerine yaklaşmak zorunda olacağı beklen- tisi içine giren FP'liler, pazarhklar umduklan gibi gelişmezse hükü- meti zora sokmaya yö- nelik alternatifler üze- rinde duruyorlar. Birin- ci tur oylamada öneri- nin maddelerine geçil- mesi aşamasında 303 kabul oyunun yeterli ol- madığı ve 330 oy gerek- tiği tartışmalannda yeni bir koz elde etme bek- lentisiyle fazla itirazcı olmayan FP, ikinci tur sonuçlannı bekliyor. ikinci turda anayasa de- ğişikliğinin istemedik- leri bir biçimde kabul edilmesi durumunda FP'nin Anayasa Mah- kemesi'ne iptal başvu- rusunda bulunabileceği belirtiliyor. Nitelikli çoğunluk FP Grup Başkanveki- li Bülent Annç, anaya- sanın 153. maddesine göre Anayasa Mahke- mesi kararlarının bağla- yıcı olduğunu vurgula- yarak, 1971 yılında yüksek mahkeme tara- fından verilen karann "nitelikli çoğunluğun zorunlu oMuğunu" or- taya koyduğuna dikkat çekti. Annç, anayasanın 175. ve içtüzüğün 93. ve 94. maddelerinin ana- yasa değişikliği oyla- malannda beşte üç ço- ğunluk aranması gerek- tiğini açıkça ortaya koy- duğunu savundu. Bu durumda önerinin mad- delerine geçilmesi aşa- masında da 330 kabul oyu koşulunun bulun- duğunu vurguladı. FP lideri Kutan Konya'da 'Hükümet partileriarasında uyumyok'KONYA (AA) - Fazilet Partisi (FP) Genel Başka- m Recai Ku- tan, birkaç günden beri Türkiye gön- demini Cum- hurbaşkanlığı seçiminin işgal ettigini. Türkiye'nin adeta bu gündeme kilitlendiğını belirterek "Her ne ka- dar meseieCumhurbaş- kanhğı seçimi olarak ifa- de ediunjş olmasına rağ- men gündeme gelen Anayasa'nın 3 maddesi- nin değişikliğiyle ilgili- dir" dedi. FP Genel Başkanı Kutan, partisinin Genel Başkan Yarduncısı Vey- sel Candan'ın annesi, HasibeCandan'ın cena- ze törenine katılmak üzere dün Konya'ya gel- di. Kutan, cenaze nama- zının ardından partisinin il teşkilatında basın top- lantısı düzenledi. Oylama sonucunun kendileri için sürpriz ol- madığını kaydeden Ku- tan, şunlan söyledi: "Çünkü biz baştan beri şunu söylü>orduk; bu koalisyon hükümeti içinde zahiren bir uyum var gibi görülmesine rağmen gerçekten uyum yoktur. Her parti belli bir hesabın içindedir. Cumhurbaşkanlığı me- selesinde de her ne ka- dar koalisyon partileri- nin tiderierinin bir o\nn içerisinde olduklannı ve bu konuda samimi ol- madıklaruu döne döne ifade ettim. Curahur- başkanuu uyardım. 'Bunlara itibar etmeyın. herbiri bir oyun içensin- de' dedim. Oylama so- nucu bizi teyit etti'' Bazı basm organlannda FP'nin bunu da pazarlık ko- nusu edeceği konusunda ha- berler çıktığma işaret eden Ku- tan, şöyle konuştu: "Asıl hedef Anaya- sa'nın 101. maddesini değiştirmek, DemireJ'in bir dönem daha görev- de kahnasmı sağlamak- O. Ancak, bunu emniyet altına almak için 'Ana- yasa'nın 69. maddesini de değiştirelim' dediler. Bu, partilerin Anayasa Mahkemesi tarafindan nasıl kapatılacağı ile il- gili. "Bunu gündeme ge- tirirsek, FP'nin desteği- ni de alınz' dediler. Tek- Kfonlardangekü Biz pa- zarlık içine gn-medik." Kutan, şöyle devam etti: "Ashnda bizim FP olarak genel kanaatimiz siyasi partilerin kapaül- maması. tlla siyasi parti kapanlacaksa bunun nülletin oylanyla kapa- tümasıdır. Bu teklifı ge- tirenler daha sonra ağız değiştirdiler.'' Basın organlannda yer alan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçe- li'nin beyanatlannı de- ğerlendiren Kutan, "MHP, 1980'in ardın- dan kapatümadı mı? Başka bir adla değiL ay- nı adla kurulmuş bir parti. CHP de öyle, ka- pabldı ve aynı adla ku- ruldu. Bahçeli'ye sesle- niyorum; Demokrasryi içinize sindiriniz. bu söy- lenen sözJcr demokrasi- \i yeterince içinize sindi- remediğinizin gösterge- dû" diye konuştu.