Catalog

SAYFA CUMHURİYET 14EYLÜL1999SALJ 10 D I Ş H A B E R L E R dishab@cumhuriyet.com.tr İnsanlığm İkinci Dünya Savaşı'nda yaşadığı büyük felaketin izleri kolay kolay silinmedi ve silinmeyecek Kimse masum değildiPASİFİKTE SON RANDEVU Avustralya'da bulunan General MacArt- hur'un komutası altındaki birliklerin karşı taarruz hazırlıklan hızlı ilerliyordu. Orta- doğu'daki birlikler geri çağnlmıştı. Avust- ralya ve Yeni Zelanda'da yeni birlikler teş- kil ediliyordu. Amerika Birleşik Devletle- ri Deniz Kuvvetleri de uçak, top ve birlik kaydırması yapıyordu. Her ne kadar Ame- rikalı yetkililere göre 1942 yılında öncelik- li hedef Almanya olmasına rağmen, Pasi- fik 'e gönderilen asker, silah ve malzeme mik- tan AvTupa'ya gönderilenden fazlaydı. 7 Ağustos 1942tarihinde AmerikahlarPasi- fik'te bulunan Guadalcanal Adası'na çık- tjlar. Ağustos ve eylül ayı boyunca burada- ki kıyıbaşını sağlamlaştırdılar. Deniz piya- delerinin sayısı da 17.000'e ulaşmıştı. Ja- ponlar adada bulunan Amerikalılan bura- dan temizlemeye karar verdiler. Ekim ayı ortasında Japonlar Guadalcanal Adası'nın kuzeyine 4 uçak gemisinden oluşan bir gö- rev kuvveti gönderdiler. 26 Ekım gecesi Santa Cruz Adalan Muharebesi başladı. Amerikan uçak gemilerinin başında Ami- ral Kkıkaid vardı. Kinkaid Japonlan Enterp- rise ve Hornet uçak gemileriyle karşılama- ya gitti. Japonlann ıki muhribi batmış, iki uçak gemisi ve iki ana muharebe gemisi ha- sar görmüştü. Amerikalılann da Hornet uçak gemisi batmıştı. 13 Kasım gecesi tm- paratorluk Donanması verdiği kararla ge- milerini Solomon Adalan civanna gönder- miştir. Buradaki çarpışmalar Guadalcanal Deniz Muharebesi adını almıştır. tki ana muharebe gemisi önderliğinde muharebe- ye katılan Japonlar çok daha küçûk olan Amerika Birleşik Devletleri görev kuvve- tine saldırdı. Amerikalılariki kruvazör kay- betmişler, iki kruvazörleri de yara almıştı. Japonlar da bir ana muharebe gemilerini kaybetmişlerdir. Guadalcanal Adası'nda 1943 yılının Şubat ayına kadarcereyan eden kara muharebeleri Amerikan Deniz piyade- lerine müteakip üç yıl için büyük tecrübe- ler kazandırmıştır. Şubat ayı ortalannda Ja- ponlar adada kalan son askerlerini de tah- liye etmişlerdi. Böylece Amerikalılar ilk kez Pasifik'teki bir kara muharebesini ka- zanmış oluyorlardı. MacArthur, Avustralya'yı Japonlardan korumanın en etkili yolunun Yeni Gine'ye mümkün olduğunca fazla kuvvet yığmak ol- duğu kanaatine varmış ve bu yönde karar vermiştı. Böylelikle hayati önemi olan Port Moresby Üssü'nü emniyete alacaktı. Ja- ponlann Yeni Gine'de bulunan Port Mo- resby'ı ele geçirmek için giriştikleri ilk ta- arruz Mayıs 1942 'de Coral Deniz Muhare- besi'ne yol açtı. Bu muharebe sonucunda Japonlar Port Moresby'ı işgal edemediler. 1943 yılının yaz ayının ortalanna gelindi- ğinde Amerikalılar Pasifık'te Yüksek Ko- muta Heyeti'ni düzenlemek gereğini duy- dular. A\Tupa Harekât Alanı 'nda bir başko- mutan vardı. Ama Pasifik'te iki. Bunun ge- rekçesi stratejik, askeri ya da sevk idare de- ğildi. Tamamen kişise! nedenierdi. Merkez Pasifik ve Güneybatı Pasifık Komutanlık- lan arasında büyük bir rekabet vardı. Ayn- ca General MacArthur'un dikbaşlı tutumu nedeniyle amiraller onun komutası altında çahşmak istemiyorlardı. Bu nedenle Pasi- fık, aralannda ikiye bölündü. Güneybatı Pasifık Harekât Alanı KomutanlığYna Ge- neral MacArthur, Merkez Pasifık Harekât Alanı Komutanlığı'na da Amiral Nimitz getirilmişti. Böylece bundan sonra Ameri- kalılann taarruzlan iki koldan gelişecekti. MacArthur'un birlikleri Yeni Gine kıyıla- nndan Filipinler'e kadar, Nimitz'in birlik- leri de Merkez Pasifık'ten Japonya'ya doğ- ru harekâtlannı icra edeceklerdi. Bu arada MacArthurve Nimitz'in yeni geliştirdiği bir taktik Japonlan şaşırtmıştı. Japonlar Ame- rikalılann güzergâhlan üzerinde muharebe edecekleri adalar için hem zaman hem mal- zeme hem de asker açısından büyük bir be- de! ödeyeceklerini hesap ediyorlardı. Oysa MacArthur ve Nimitz çok iyi tahkim edil- miş ve iyi savunulan adalann yanlanndan geçiyorlar, çevresini kuşatarak buradaki bir- likleri tecrit ediyorlar ve her türlü takviye- nin Japonlara ulaşmasını engelliyorlardı. 1944 yılının ortalanna doğru Amerikalılar hedeflerine yaklaşıyorlardı. Marianas Ada- lan'nda tesis edilen Japonya'nm savunma çemberi delinmişti. MacArthurve Nimitz'in 1944'teyapılan Quebec Konferansı'nda Churchill ve Roosevelt Leyte Körfezi çıkarmasının 20 Ekim'de licinanlaştılar. birlikleri Filipinler'edoğru yaklaşıyordu. Pa- sifik'te Yeni Gine'nin büyük bir bölümü ele geçmişti. Amerikan Donanmasfnm kar- şısmda Japonya istikametinde iki önemli engel vardı. Marianas Adalan ve Filipinler. Buradaki engelleri aşmak için 19-20 Hazi- ran tarihleri arasında cereyan edenNimitz'in sevk ve idare ettiği Filipinler Deniz Sava- şı'nda Japonlaradeta hezimete uğradılar. Sa- vaşa iştirak eden 5 uçak gemisinden 4'ünü kaybettiler. Japonlann uçak kaybı 400 adet- ti. Amerikalılann uçak gemileri zarar gör- memişti, aynca uçakkayıplan da 130'du. Fi- lipinler Deniz Savaşı'nda kazanılan büyük zafer her ne kadar Japonlar tarafindan hal- kın gözünden gizlenmeye çalışılsa da Sa- ipan Adası'nın kaybı inkâredilemiyordu. Ja- pon halkı ilk kez yenilgi ihtimalinden söz eftneye başlamıştı. Savaş zamanı başbaka- nı olan Tojo istifaya zorlandı. 1944 yılının Eylül ayında yapılan Quebec Konferan- sı'nda Churchill ve Rooseveh Leyte Körfe- zi'ne yapılacak çıkarmanın tarihinin 20 Ekim\ie ohnası konusunda mutabakata var- dılar. Leyte Körfezi çıkarma- sı Formoza'nın bombardıma- nını da kapsıyordu. MacArthur cesur bir kararla hava örtüsün- den önce birliklerini Leyte'ye çıkardı. Nimitz'in bu çıkarma için oluşturdugu donanma 700 gemi ve 17 uçak gemisinden oluşuyordu. Yamamoto .Ame- rikan Donanması'nı büyük bir saldınyla saf dışı bırakacağı- nı umuyordu. Başında bulun- duğu donanmanm gemilerine ve dünyanın en büyük ana mu- harebe gemisi olan 45 santimet- relik top monteli amiral gemi- si Yamato'ya güveniyorda Oy- sa Pasifık Savaşı, hava kuvvetleri ve uçak gemisi desteği olmadan zafer kazanılama- yacağını herkese öğretmiş oluyordu. Ancak, Japonlar bu konuda gereken dersi çıkar- makta geç kalmışlardı. Şu ana dek MacArt- hur Leyte'ye 130.000 askerini çıkarmıştı. Çaresiz kalan Japonlar intihar saldınlanna başvurmuşlardı. Ancak bu çok kahraman- ca davranış da yeterli olmamıştı. MacArt- hur verdiği sözü tutmuş ve Filipinler'e ge- ri dönmüştü. Ve bu MacArthur'un Pasi- fık'te son harekâtı olda Daha sonra MacArt- hur Japonya'nın işgaline hazırlanacaktı. Hesaplanna göre 5 milyon asker gereki- yordu. 1 milyon zayiat verilebilecekti. Bu hesabın içinde henüz atom bombası yoktu. Savaşın sonuna doflru 4-11 Şubat 1945 tarihlerinde yapılan Yal- ta Konferansı'nda Üç Büyükler, Almanya ve Japonya'nın kaderini belirlemişlerdi Konferansta Rooseveh, Churchill ve Stalin Amerika'nın Japonya'yı, Rusya'nın Man- a Hedef gözetmeksizin. Zayiat yaklaşık 135.000 kişiydi. Bu güzel ve tarihi kent ha- ritadan silinmişti. 7 Mart 1945'te 9'uncu Amerikan Zırhlı Ordusu Remagen Köprii- sü'nü sağlam olarak ele geçirdi. Almanla- nn çok şiddetli makineli tüfek ateşine rağ- men Amerikan askerleri bu köprüyü ele ge- çirmişlerdi. Kahramanlıklannın yanı sıra şanslan da yaver gitmiş, Alman istinkâm bir- liklerinin köprüyü havaya uçurmak için kul- landıklan tahrip kalıbında patlayıcı madde yetersiz olduğundan köprünün iki ayağı şöyle bir havalandıktan sonra tekrar yerine oturmuştu. Savaşın kaderanlanndan biriy- di. Müttefikler 6 Haziran'da İkinci Cep- he'yi açmışlar ve Normandiya kıyılanna ayak basmışlardı. Ama Ren Nehri'ni geç- meleri tam 9 aylannı almıştı. O da cesaret ve talihin yardımıyla. Eğer Ren Nehri ge- çilmeseydi, savaşın ne kadar uzayacağını kimse tahmin edemezdi. Roosevelt'in öldü- ğü gün olan 12 Nisan'da Amerikan birlik- leri Elbe Nehri'ni geçmişlerdi. Berlin'e me- r uadalcanal Adası'nda 1943 Şubat'ına kadar cereyan eden kara muharebeleri Arnerikan Deniz piyadelerine müteakip üç yıl için büyük tecrübeler kazandırmıştır. Şubat ortalannda Japonlar adadaki son askerlerini de tahliye etmişlerdi. Amerikalılar ilk kez Pasifik'teki bir kara muharebesini kazanıyoıiardı. dü. Hitter'in kaden de çok farklı değüdi. Haf- talarca sığınağında tutsak hayati yaşayan yüzyılın en kanlı diktatörü, Roosevelt'in ölümünü Berlin'in kurtuluşu sanacak kadar zavallı bir hale gelmişti. Ruslann yaklaşan postal ve silah sesleri artık gerçeği zorla kendisine kabul ettirmişti. 28/29 Nisan 1945 gecesi metresi Eva Braun ile evlendi. Ami- ral Dönitz'i halef olarak tayin etti. Ertesi gün köpeğini ve Eva Braun'u zehirledi ve ken- disi de tabanca ile intihar etti. Berlin alev- leriçindeyken sığınağın dışında cesetleri ya- kıldı. Hitler'i, kansını ve çocuklannı ze- hirledikten sonra intihar eden Goebbeb iz- ledi. 7 Mayıs'ta Rheim'da Almanya kayıt- sız şartsız teslim oldu. Japonya'ya 2.000 ki- lometre kala Amerika'nın önünde iki engel kalmıştı. Iwo Jima ve Okinawa. Bu iki he- defi almak için yapılan muharebeler sava- şın en kanlı ve şiddetli safhalanndan birini oluşturmuştur. Japonlann burada göster- dikleri direnç vatanlannı her ne pahasına ol- sun kanlannın son damlasına kadar savu- be gemisi Yamato'yu inti- har saldınsı için Amerikan donanması üzerine gönder- di. Amaç, batınlmadan ön- ce mümkün olduğunca Amerikan gemisi banrmak- tı. Buna karşıhk Amerikan uçaklan bu devasa gemiyi 2500 askeriyle birlikte sula- ra gömdü. Tarih 7 Nisan'dı. Yamato'nun intihar saldın- sı Amerikahlan Japonya'nın istilası durumunda nasıl bir durumla karşılaşacaklan ko- nusunda tekrar bir durum değerlendirmesi yapmaya sevk etti. Okinawa'daki savaş sonunda General Us- hjjima komutasındaki 110.000 Japon as- kerinin hepsi öldü. .Amerikalılann zayıaö ise 12.000'iölü49.000yaralıydı. Kalan birkaç kişi de 22 Haziran'da teslim olduktan son- ra Geneıa) Ushijima ve kurmaylan tören üni- formalanyla intihar ettiler. Şimdi asıl soru şuydu? Okinawa'da 50.000 zayiat verilirse Japonya'nın istilasının be- deli ne olabilirdi.? Temmuz ayındaki Pots- dam Konferansı'nda Truman Stalin'e giz- li bir silahlan olduğunu söylemışti. Rusla- nn Uzak Doğu'da savaşa girmek için ver- diği tarihe birkaç hafta kalmıştı. Truman bu- rada Ruslara Japonlan yenmek için kendi- lerine ihtiyaçlan kalmadığını ima etmişti. Aynca Potsdam Konferansı'nda Japonla- nn teslim olmak için Isveç hükümetine baş- vurduğu da söyleniyordu. Truman büyük iki- lem içindeydi. Okinavva ve Iwo Jüna'da gör- düğü mütbiş mukavemet onu düşündürüyor- du. Churchill ve Truman savaşı daha önce sona erdirmek için atom bombasını kullan- İkinci Dünya Savaşı'nın Kayıplan ULKELER MİHVER Almanya Japonya Italya Romanya Avusturya Macaristan Finlandiya TOPLAM MÜTTEFİKLER Rusya Çin Ingiltere Yugoslavya A.B.D. Fransa Polonya Kanada Bulgaristan Arnavutluk Hindistan Avustralya Yunanistan Yeni Zelanda Belçika Güney Afrika Holtanda *, Lüksernburg Ü'Norveç TOPLAM ASKERİ KAYfPLAR 4.500.000 2.000.000 400.000 300.000 230.000 160.000 84.000 7.674.000 10.O00.000 2.500.000 300,000 300.000 - 274.000 250.000 123.000 37.000 32.000 28.000 24.000 23.000 20.000 10.000 10.000 7.000 6.000 5.000 2.000 14.201 GENEL TOPLAM 22.000.000 28.000.000 50.000.000 StVİL KAYIPLAR 2.000.000 350.000 100.000 200.000 144.000 270.000 16.000 3.0B0M0 10.000.000 7.400.000 50.000 1.4O0.Û00 0 350.000 4.000.O00 0 3.000 2.000 13.000 12.000 430.000 2.000 78.000 0 204.000 0 8.000 24.042 TOPLAM 6.500.000 2.350.000 500.000 500.000 374.000 430.000 100.000 1CL764.000 20.000.000 10.000.000 350.000 1.700.000 274.000 600.000 4.123.000 37.000 35. 35.000 450.000 12.000 88.000 210, 5J 10.000 38.343 Kaynak: The Oxford Companhntothe Second Wortd War, 1995 çurya'yı işgal etmesi, aynca Rusya'nın Ko- re'yi de 38'inci paralele kadar alması ko- nusunda mutabakata vardılar. Bunun dışın- da Rusya, Japon-Rus savaşında elinden alı- nan Port Arthur ve güney Sahalin'i ve de Japonlann Kurile Adalan 'nı tekrar alacak- tı. Stalin, Almanlar teslim olduktan sonra Uzak Doğu'da savaşa gireceğine söz verdi. Almanya, Müttefıklerce işgal edilecek ve yönetilecekti. Avusturya'ya da aynı Alman- ya gibi muamele edilecekti. Elbe Nehri Anglo-Amerikan birlikleriyle Rus birlik- leri arasında sınır olacaktı. Doğu Alman- ya'nın büyük bir bölümü Polonya'ya veri- lecekti. Bu arada Rusya I939'da Polon- ya'dan aldığı topraklan ilhak edecekti. Es- tonya, Letonya ve Litvanya Ruslann ege- menliği altına giriyordu. Stalin aldığı ta- vizlerden dolayı çok memnundu. Roose- velt'e göre bu cömertliğin iki önemli nedeni vardı. İlk neden Roosevelt'in burada bulunan Amerikan birlikleri- ni bir an önce emniyete almak isteme- siydi. tkinci neden ise kendisinin has- talığıydı. İkinci Dünya Savaşı 'nda Rusya'nın ödediği bedeli ve verdiği zayiatı -20 milyon ölü- kimse inkâredemez. Rus- ya'nın 12 Ocak'ta başlayan son büyük taarruzunun hedefi Polonya istikame- tinde Bİrlin'di. 16Ocak'taKoniev gü- ney Polonya'da ilerlerken. Jukov mer- kezde bulunuyordu. Bu sırada ise Ro- kossovsİQr kuze>r den Doğu Prusya üze- rinden ilerliyordu. Şubat I945'in ilk günlerinde Ruslar Oder Nehn "ni geç- tiler. Berlin'e mesafeleri 60 kilomet- reydi. 13-14 Şubat 1945'te Müttefik- ler Dresden kentine belki de tkinci Dünya Savaşı'nın en büyük hava ta- safe sadece 100 kilometreydi. Bir gün son- ra Ruslar Viyana'ya girdi. 1 'nci ve 9'uncu Amerikan Ordulan tarafindan kuşatılarak 400.000 askeri esir alınan General Model 21 Nisan'da intihar etti. 28 Mart'ta Mütte- fîklerin şiddetli Berlin hava taarruzu baş- ladı. Ama bu kara harekâtını hızlandırma- dı. Roosevelt'in ölümü Stalin'i tedirgin et- mişti. Yalta Konferansı'nda yaptıklan giz- li anlaşmalan Thıman'ın kabul edip ede- meyeceğini bilmiyordu. Berlin'e girme ya- nşını kaybederse kazandıklannı kaybede- bileceğini düşünüyordu. Berlin'in işgali için 6000 tank, 7500 uçak ve 2.500.000 as- ker tahsis etti. 6 gün sonra Berlin Ruslann elindeydi. Italya'da Müttefıkler Po Vadisi'ni geç- mişlerdi. Mussolini Isviçre'ye kaçmaya ça- hşırken 28 Nisan'da yakalandı ve öldürül- nacaklannı gösteriyordu. Iwo Jima, Saipan Adası ile Japonya arasında bulunan çok stratejik bir adaydı. 19 Şubat günü Amiral Spruance'ın komutasında tki Deniz Piya- de Tümeni (üçüncüsü ihtiyattaydı) adaya çık- tı. Ada Japonlar tarafindan tamamen koru- ganlarla doldurulmuş ve her tarafa aynca pusular da kurulmuştu. Yani savunma için yapılan tahkimat müthişti. Amerikalılann adayı ele geçirmeleri 5 haftalannı aldı. Bir- liklerinin yüzde 30'u olan 26.000 asker ha- yatını kaybetmişti. Adadaki 26.000 Japon da öldürülmüşfü. Esir alınan birkaç kişiy- di. Japonlar son askerlerine kadar ölmeyi tercih etmişlerdi. Sonraki hedef Okinavva idi. Japonya'ya uzaklığı 600 kilometrey- di. Okınavva'ya 1 Nisan'da çıkarma yapan Amerikalılar çok az direnişle karşılaştılar. Japonlar dünyanın en büyük ana muhare- maya karar verdiler. Stalin de engel çıkar- madı. Potsdam Konferansı sonrası 26 Tem- muz'da Üç Büyükler Japonlann kaderini kâğıda döktüler. Kayıtsız şartsız teslimiyet kolonilerin terk edilmesi ve Müttefikler ta- rafindan işgal. Kendilerine iletilen bu şart- lar4 gün sonra Japon Başbakanı Amiral Su- zuki tarafindan tümüyle reddedildi. Tru- man karannı vermişti. Atom bombasını kul- lanacaktı. Dünya nasıl birçağa adım ataca- ğını atom bombasını attıktan hayli bir za- man sonra bile anlayamayacaktı. Oysa ye- ni bir çağ başlıyordu... 6 Ağustos 1945 gü- nünün sabahı 4 adet B29 Süper Kale ağır bombardıman uçağı Hiroşima'nın üzerin- deydi. Albay Paul Tibbete'in komutası al- tındaki uçağın adı Enola Gay'di. Uçağa Al- bay Paul Tibbets'in annesinin adı verilmiş- ti. Hedefine 8 kilometre kala Enola Gay dalışageçti. Saat 08.15'te atom bom- basını boşluğa bıraktılar. Artık ça- ğın değişmesine 43 saniye kalmış- tı. 12.000 ton TNT'ye eş değerdeki atom bombası ilk kez canlılann üze- rinde deneniyordu. Atom bomba- sından ölenlerin toplam sayısı 125.000'i buluyordu. 80.000 kişinin hemen öldüğü sanılıyordu. Radyas- yondan zehirlenenlerin yüzlerinde- ki ve bedenlerindeki korkunç izler gerçekte atom bombasından sağ ka- lanlann günümüze taşıdığı insanlık ayıbından başkası değildi. Hiroşi- ma'dan geriye hiçbir şey kalmamış- tı. Truman Japonlan ikinci kez uyar- dı. Japonlarbu uyanyı da dikkate al- madı. Bu kez atom bombası Naga- zaki'ye anldı. Tarihler 9 Ağustos'u gösteriyordu. Japonlar 14 Ağustos ta Potsdam Konferansı 'nda alınan ka- Atom bombası atıhnasaydı, tkinci Dün- ya Savaşı sona erebilir miydi, daha doğru- su erdirebilir miydi? Bu sorunun birden çok cevabı var. Sorunun birden çokmuhatabı var. Ama sonuç değişmiyor. Dünya'nın 6 Ağus- tos 1945'ten sonra girdiği kıyamet çağı ve getirdikleri artık hep bizimle yaşayacak. Stalin Yalta Konferansı hükümleri gere- ği Almanlann teslim olmasından tam üç ay sonra 8 Ağustos'ta Mançurya'yı işgale baş- ladı. 2 Eylül 1945'te, yani Dtinci Dünya Sa- vaşı'nnı başlamasından tam 6 yıl 1 gün son- ra Japonlar Missouri gemisinin güvertesin- de MacArthur'un düzenlediği teslim töre- ninde insanlığm en büyük felaketini res- men sona erdiren imzalannı atıyorlardı. Savaştan sonra kurulan Nürnberg Mah- kemesi'nde savaş suçlulan yargılandı. Gö- ering. Ribbentrop ve Himmlerölüme mah- kûm oldu. Albert Speer ve Hess gibi şefler ağır hapis cezalan aldılar. Eski Japon baş- bakanı Tojo ve Japon Komuta Heyeti'nin di- arruzlanndan birini gerçekleştirdiler. 7 Mayıs 1945'te Almanya ka>itsızşartsızteslimoldu. Baü'da savaş bitmişti ama Pasifik'te sürüyordiL rarlan kabul ettiler. üttefiklerin savaş sonuna doğru Mihver Devletleri'ne dayattıklan teslimiyet talepleri savaşın uzamasına ve can kaybına neden olmuştu. ğer altı üyesi Tokyo'da asıldı. Ancak, savaş- tan sonra sorulan ve halen sorulmakta olan bazı sorular var ki, insanoğlunun tkinci Dünya Savaşı'nda yaşadığı felaketin beşe- ri boyutlannm ne kadar büyük ve derinler- de olduğunu ve her türden açtığı yaralann ve bıraktığı izlerin kolay kolay silinemeye- ceğini gösteriyor. Nazi Almanyası'nın in- sanlığa karşı gıriştiği bu toplu katliarru, ış- kenceyi, Rusya ile yapılan savaşta Rus- ya'dan ölen 20 milyon insan ile Alman- ya'dan ölen 3.5 milyon insanı hangi din, hangi ahlak anlayışı, hangi gerekçeyle des- tekleyebilir ya da onaylayabilir. Hangi in- sanlık ölçüsü Amerika'nın Japonya'nın üze- rine attığı iki atom bombasıyla bir anda öl- dürdüğü yaklaşık 200.000 insanın ölümle- rini hangi gerekçeye dayandırabilir? tkinci Dünya Savaşı 'na iştirak eden hiç kimse suç- suz değil. tngiltere ve Fransa Hitler'in güç- lenmesi için neredeyse ellerinden geleni yaptılar. Amerika Birleşik Devletleri dün- yadaki gerekli rolünü üstlenmekten hep ka- çındı. Ta ki ateş Pearl Harbor'a düşene dek. Rusya Hider'le el altından i^bıriiği yaptı. Ta ki bir sabah 3 milyon Alman askerini sınır- lannda görene kadar. Savaşın sonralanna doğru Müttefikler kendi aralannda yaptık- lan anlaşmalarla Soğuk Savaş döneminin daha0 zamandananlan temeline katkıdabu- lunuyorlardı. Müttefiklerin savaş sonuna doğru Mihver Devletleri'ne kabul ettirmek için ileri sürdükleri kayıtsızve koşulsuz tes- limiyet talepleri savaşın gereksiz yere uza- masına ve can kaybına neden olmuştu. Hem Almanya'nın hem Japonya'nın kayıtsız ve koşulsuz teslim olmalannı istemek onlann liderlerine ve ülkelerine daha sıkı sanlma- lanna neden oldu. Asıl cezayı Savaş Suçlan için kurulan Nürnberg Mahkemesi değil, savaşın bizzat kendisi vermişti. İnsanlığm 6 yılda kaybet- tiği 50 milyon insan. Sakat kalanlar, anne ve babalannı yitirenler, yurtlanndan olan- lar, evlerini barklannı kaybedenler. Sayıla- n milyonlarla ıfade edilebiliyor ancak. Beş kıtada neredeyse taş üstünde taş kabnaya- na dek insanlann birbirlerini öldürdükleri bir dünya. En büyük dileğimiz başlangı- cından bu yana tam 60 yıl geçen insanlığm gördüğü buen büyük felaketin Üçüncü Bin- yıla girecek olan dünyamızda bir daha as- la yaşanmaması. Bu dünya hepimize yete- cek kadar büyük ve güzel. Kayıplan tam olarak bellrlemek asla mümkün deflll tkinci Dünya Savaşı felaketinin kayıpla- nnı tam olarak belirlemek asla mümkün değıldir. Ancak tahmini rakamlar vermek mümkün olabilecektır. İnsan kayıplannı iki ana bölümde mütalaa edebiliriz. Askeri ka- yıplar ve toplama kamplannda hayatlan- nı kaybedenlerin de dahil olduğu sivil ka- yıplardır. ikinci Dünya Savaşı'nda mu- harebelerin ve kayıplann merkezmi Alman- Rus savaşı teşkil etmektedir. 1941 -45 ara- sında geçen bu dönemde hayatmı kaybe- den Rus askerlerinin sayısı yaldaşık 10 mil- yonu bulmaktadır. Bu sayı neredeyse tüm savaş boyunca ölen asker sayısmm yan- sına eşittir. Sadece bu rakam bile tkinci Dünya Savaşı'nın ne denli büyük bir fe- laket olduğunu çok rahathkla gözler önü- ne serebihnektedir. Asker kaybı yaklaşık 4.5 milyon olan Almanya'nın Doğu cep- hesindeki kaybı ise 3 milyondur. Brm YARARLANILMKAIMAKLAR. 1/THEMACMlLLAN D1CTIONARYOF THE SECOND WORLD VAR, 1997 2/ THE OXFORD COMPANION TO THE SECOND WORLD WAK OXFORD UNIVERSITY, 199$ 3/ WARS OF THE 20TH CENTURY. OCTOPUS BO- OKUMITED, 1975 41tKlNClDÜNYA SAVAŞI, 2 CİLTIMEYDAN- LA- ROUSSE, 1976 51W0RW WAR TWO, BISON GROUP, 1993 6/ElSENHOWER S OmSTORYOF THE VAR. AR- COPUBUSHINGCOMPANY. 1946 7/THEWAR1939-1945, DA CAPOPRESS, 1997 8/A TUS OF THE SECOND W0RW WAR /THET1- MES.1994 91İKİNCİDÛNYA SAVAŞI TARİHİ. UDDELL HART /ÇEVİREN KERİMBAĞRIAÇIK YAPlKREDtYAY1NLA- R1/2CILT/2 BASKI'1999 NOT. 1/ÇOK DAHA GENlŞBtLGlAlMAKlSTEYEN- LER YUKARIDA BELİRTİLENKAYNAKLARDANYARAR- LANABlltRLER 2/ORVtNALLERl. YAPlKREDtYAY1NLAR1ARASIN- DA ÇIKAN • tKİNClDÛNYA SA V.4Ş1 TARlHfADUKİ- TAPTA YERALAN HARİTA VE FOTOĞRAFLARIN BU DlZt İÇİNDE YA Y1MLANMASINA IZtN VEREN YAP1 KREDİKÜL TLR SANA T VE YA YINC1UK 'A BUtNCEÜK- UDA VRANIŞD4DANDOLAYITEŞEKKÛR EDERİZ