Catalog

CUMHURÎYET/14 HABERLERÎN DEVAMI 75 KASIM 1991 Türkiye'ye yeni çehreANKARA (Cumhuriyet Bü- n) — DYP ve SHP arasında- ki koalisyon pazarlığında, eko- nomik istik.ar ve demokratik- leşme planlannda da görüş bir- liğine vanldı, sıra hükümetin ça- tısının oluşturulması ve bakan- kklann isimkndirilmesine geldi. SHP ve DYP kurmaylan, eko- nomik istikrar için Uç temel re- form, demokratikleşme için de kısa vadeli anayasa ve yasa de- ğisiklikleri Uzerinde anlaşma sağladılar. Koalisyon hüküme- ü, "hukuk devleti" prensibine dayalı olarak gerçekleştirilecek olan anayasa ve yasa değişiklik- lerini en kısa zamanda hazırla- yarak TBMM'yc getirecek. Liderlerin görüşmesi öncesi koalisyon protokolü ve alınacak önlemlçr uzerinde çahşmalar yapan iki partinin kurmaylan bir araya geldiler. Ekonomi ko- misyonu, uygulaması düşünülen kısa vadeli stabilizasyon progra- mı ile orta vadeli yapısal dönü- şflm planı uzerinde tartıştı. ön- celikli hedef, enflasyonun ilk 500 günde yüzde 10'lara çekil- mesi, bütçe açıklannın azaltıl- ması olarak belirlendi. Yümaz hükûmetinin beklettigi 8.4 tril- yon lirahk KİT zamlannın da makul oranlarda yürürlüğe ko- nulması kabul edildi. "Demokratikleşme" planı uzerinde çahşan komisyon da dün toplanarak protokol metni- ne girecek olan anayasa ve ya- sa değişikliklerini befirledi. DYP'den Köksal Toptan, SHP'den de Ertugnı) Gıinay ile Mehmet Mogultay'dan oluşan komisyonun hazırladığı metin üç bölümden oluşuyor. Metnin giriş bölümünde, ülkenin de- mokratikleşmesi için 12 Eylül Anayasası ve buna bağlı olarak düzenlenen temel yasalann ge- tirdiği pürüzlere dikkat çekildi. Tûrkiye'nin hukuk sisteminin imyalanan ancak uygulamayan uluslararası anlaşmalar çerçeve- sinde yeniden düzenlenmesi ge- rektiği vurgulanarak "demok- ratiklesme yönünde engel oluş- tnran yasalann ve anayasa mad- defcriâin en kısa vadede degiş- tirilecegi" kaydedildi. Demokratikleşme ile ilgili protokol metninin diğer bölüm- lerinde yapılması uzerinde mu- tabakat sağlanan anayasa ve ya- sa değışiklikleri sıralanıyor. Anayasanın tümüyle değiştirü- mesi, "digcr partüerin de görüş- leri «inımşic guretivte daha son- ra gerçekleştirilecek" bir sorun olarak metne konurken kısa va- dede gerekli anayasa değişiklik- lerinin derhaj toplu olarak gün- deme getirilmesi benimseniyor. DYP ve SHP kurmaylan, cumhurbaşkanının görevi, seçi- mi, yetki ve sorumluluklannın düzenlenmesi konusunda da gö- rüş birliği sağladılar. Daha ön- ce Demirel ve lnönü'nün görüş- melerinde ortaya çıkan ortak görusler doğrultusunda bu soru- nun çözümü ve izlenecek yol, daha sonra ayn bir paket olarak gûndeme getirilecek. Demokratikleşme planı Komisyonun hazırladığı plan- da, kısa vadeli anayasa degişik- likleri söyle sıraiandı: Siyasi partiler ve seçim yasa- suu bağlayan hükümler: Yasa- lardaki seçmen yaşının 18'e in- dirilmesi ile toplumun bazı ke- simlerini politika dışında tutan hükümier tümüyle ayıklanacak. öğretim üyeleri, öğrenciler ve sendikaalann politikaya girme- leri, partilere üye olmalan ve görev almalanna olanak sağla- nacak. Siyasi partilere üye ol- malanna olanak sağlanacak. Si- yasi partiler üzerinde 12 Eylül dönemınde getirilen kısıtlamalar kaJdınlacak. Anayasanın, Seçim Yasası'na dayanak oluşturan maddeleri el- den geçirilecek. Değişik görüş- lerin parlamentoya yansıyabile- ceği bir seçim sistemi temelinde düzenlemeye gidilecek. Propa- ganda yasaklan ile anayasanın, milletvekillerinin parti değiştir- melerine engel olusturan 74. maddesi yeniden düzenlenecek. Aaayasal kuruluşlarla ilgili düzenlemeler: YÖK başta ol- mak üzere 12 Eylül ile birlikte anayasaya giren Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu, Devlet Güvenlik Mahkemeleri, Yüksek Askeri Yargı, Anayasa Mahke- mesi, Sayıştay, Danıştay, Yar- gıtay gibi kuruluşlann seçimi, görev ve yetkileriyle ilgili ana- yasa hükümlerinde hukuk dev- leti prensiplerine göre gerekli düzenlemeler yapılacak. Devlet Güvenlik Mahkemeleri'nde sivil hâkimlerin görev yapmalan sağ- lanacak. Anayasal bir kuruluş olan PTT ile ilgili hükümler yeniden düzenlenecek ve özel televizyo- na olanak sağlanacak. Toplantı, gösteri ve yürüyüş ik ilgili maddeler: Anayasanın bu hükümleri demokratik hale getirilecek. Çalışma hayatı ile ilgili hü- kümter: Anayasanın çalışma ha- yatı grev ve lokavt ve toplu îş sözleşmesi ile ilgili hükümler ye- niden gözden geçirilecek. Der- nek ve sendika yöneticilerinin si- yasi partilere üye olmalan veya aktif politikaya girmelerine ola- nak sağlayacak düzenlemeler yapılacak. Memurlara sendika kurma hakkı sağlanacak. Anayasanın gecici 15. madde- «i: 12 Eylül dönemi yöneticile- rinin yasama ve yürütme faali- yetlerinden dolayı hukuki so- rumlu olamayacaklan, soruştu rulamayacaklan ve yargılana- mayacaklarına ilişkin anayasa- nın geçici 15. maddesi kaldırı- lacak. Böylece 12 Eylül yöneti- cilerine yargı yolu açüacak. Oiaganıistü hai ve sıkıyöne- tim: Anayasamn bu maddele- rinde de "hukuk devleti prensiplerine" dayalı düzenle- meler yapılacak. ''Demokratik- leşme planı" uyannca anayasa nomik önlem ve hedeflerinin ana hatlan konusunda anlaştık- lan belirtildi. Edinilen bilgiye göre temelde görüş birüği sağ- lanan başbca konular şöyle: 1. Vergi reformu: Gelir ve Kurumlar Vergisi yasalannda yapılacak yeni düzenlemelerle ücretlilerin vergi yükü hafıileti- lecek. Asgari Ucretin vergi dışı tutulması ve ücretlıler için ayn bir Gelir Vergisi tarifesi hazır- değişikliği gerektirmeyen ve der- lanıp hanrlanmaması bugün ke- hal gündeme getirilecek yasal degişiklikler ise şöyle: TRT Yasaa: TRFnin doğnı, güvenihr habercilik yapması, açıkoturumlar düzenleyerek farkh siyasi görüşleri kamuoyu- na yansıtması, TBMM çaüşma- lannın TV'den canlı yayımlan- ması ile ilgili düzenlemeler ger- çekleştirilecek. Polis Vazife ve SeUhiyetleri Yasast: Yasa "demokratik ve hukuk devleti" ilkelerine uygun hale getirilecek. Polisin silah kullanma ve kimlik sorma yet- kileri düzenlenecek ve şartlara bağlanacak. Terdrie Miicadete Yasası: Te- rörle Mücadele Yasası'nda yer alan suç ve örgüt kavramlan hu- kuk devleti ilkelerine göre dü- zenlenecek. Terörle ilgili suçlar- da öngörülen gözaltı süreleri ve sorgu yöntemleri hukuka uygun hale getirilecek. CMUK: Ceza Muhakemeleri Usul Yasası'nın anayasa deği- şikliği gerektirmeyen bölümle- rinde değisikliğe gidilecek. Sor- guda avukat bulundurulacak, sanık istediği zaman avukatı ile göıuşebüeçek. Gözaltı süresi anayasa değişiküği ile birlikte 24 saate indiriiecek. TCK: Türk Ceza Yasası da anayasamn erverdiği ölçüde da- ha çağdaş ve demokratik hale getirilecek. Gerekli değisiklikJer anayasada da yapılacak. Sduyönetim ve Oia|anöstü Hal Yasaa: Kişi temel hak ve özgürlüklerine uygun düsen bir düzenleme yapılacak. Aynca barolann vesayetten kurtarüması, 1402 sayılı yasa ile görevlerine son verilenlerin gö- revlerine dönmelerinin sağlan- ması, yerel yönetimlerin yerel parlamentolar haline getirilme- si, çalışma hayatıyla ilgili yasa- larda anayasa değişikliği gerek- tirmeyen bölümlerinin derhal yasalarla düzenlenmesi konu- sunda görüş birliği sağlandı. Ekonomi komisyonu: DYP'den Tansa ÇUler ve Ü- baa Kesici, SHP'den de Onur Kombaracıbaşı, Abdiilkadir Ateş ve Korel Göymen'in katıl- dıkları ekonomi komisyonu toplantısında yeni istikrar prog- ramı tartışıldı. DYP'nin daha önce SHP'lilere verdiği bu ko- nudaki iki dosyada yer alan önerüere karşı SHP önerileri ele ahnarak ortak yaklasımlann be- lirlenmesine gidildi. SHP'li Onur Kunıbaracıbaşı toplantı öncesinde yaptığı kısa açıklama- da, ekonomik program ve he- defler konusunda pek çok ortak nokta bulunduğunu ifade ede- rek büyük ölçüde görüş birliği sağlandıgını kaydetti. Yaklaşık iki saat süren top- lantıda kısa ve orta vadeli eko- sinleşecek. Geür ve Kurumlar Vergisi'nde özel sektöre tamnan geniş istisnalar büyük oranda azaltılacak. 2. Finans reformu: Genel ola- rak finansal sistem ve bankala- nn daha rasyonel bir yapıya ka- vuşturulabilmesi için gerekli mevzuat düzenJemeleri bir an önce gerçekleştirilecek. Kredi maliyetleri düşürülerek faizlerin aşağı çekilmesi sağlanacak. 3. KtT reformu ve özellestir- me: özelleştirme konusunda iki parti arasında bazı görüş ayn- hklan bulunmasma karşın bun- larm da büyük ölçüde giderUdiği belirtiliyor. SHP toplantıda KlT'ler için Italyan modeli bir holdingleşmeye gidilmesini ve bu kuruluşlann politik etkiler- den uzaklaştmlıp mali yapüan- mn güçlendirilmesini, bir stra- IŞKENCEALARMI ka açıhnasmı savunuyor. KİT'- lerin bir an önce özeÛeştirilme- sinJ savunan DYP ise öncelikle tüm KlT'lerin özerk bir vakıf çatısı altında yeniden örgütlen- mesini ve bu kanalla halka, yerli ve yabana sennayeye satılması- oı öngörüyor. KlT'lerin özerk bir kurum çatısı altında loplan- ması konusunda göruş birliği ol- duğu, konunun detaylannın ise bugunkü toplantıda kararlaştı- nlacağı bildirildi. 4. Kamu flnansmanı: Ekono- mide en ağır sorunun kamu fı- nansman açıklanndan oluştuğu beürtilerek bu konuya bem har- cama, hem de vergi reformu çerçevesinde bakddığı ifade edil- di. 1992'nin kritik yıl olduğu ifade edilerek enflasyonun dü- şürülebümesi için öncelikle büt- çe açığının kontrol altına alın- ması gerektiği, bunun için de vergi reformunun yıl sonuna ka- dar TBMM'den geçirileceği kaydedildi. 5. Zamlar: Dünkü görüşme- de KtT zamlan konusunda ay- rıntıya inilmediği bildirildi. DYP temsilcisi tllıaıı Kesici top- lantıdan sonra yaptığı açıklama- da, bugunkü hükümetin beklet- tiği KÎT zamiannın faturasımn 8.4 trilyon liraya ulaştığının he- saplandığım söyledı. Her iki partinin de "şok zam"lara karşı olduğu, ancak bekleyen zamla- nn "maknl oranlarla" bir an önce yapüacağı beürtildi. Ortak komisyonlar hazırla- dıklan metinleri liderlerin gö- rüşlerine sunacaklar. Protokol metni üzerindeki çalışmalann bugün tamamlanması bekleni- yor. Metnin tamamlanmasının ardından liderler ve kurmayla- n bakanhk sayısı ile ilgili görüş- lerini masaya getirecekler. Ba- kanhk sayısı ile görevlerinde de anlaşma sağlanması halinde ba- kanhklann isimlendirilmesinc gecilecek. • Ayşe Kara, kucagında bebeği Leyla Zana Kara ile açlık grevine kabldı. 20 gunluk bebeğiyle eyleme kaulan Ayşe Kara'nm eşi Ab- durrahman Kara, Malatya Cezaevi'nde yatıyor. 6 Diri diri gömüldük 9 (Baştarafı 1. Sayfada) Çanakkale özel Tip Cezae- vi'nde kaljyordu. Adalet Ba- kanbğYnın son uygulamasıyla, Eskişehir özel Tip Cezaevi'ne nakledildi. Buradan tnsan Hak- lan Vakfı'na gönderdiği mek- tupta, "içeri"yi anlatıyor: "Sizc APS mektnp yazmış ve tam da sizden yanıi beklerken 3 kasım giinü Eskişehir Özel Tip Cezaevi'ne getirildim. Burada oltıp bitenleri basından az çok ögrenmişsinizdir. Nedir efeo- dim, 'devlet varlığını hissettir- mek zorunda' imiş. Gerçekten de çok korkunç ve ilkel bir an- layış... Yahu devletin varlıgı eli- kolu baglı savunmasız insanla- n bogazlama, sopa ve insanlık dısı uygulama ile vahşet midir? Pes dogrnsu! Burayı hiç sevroedim. Yaşa- nılacak gibi degil. Normal adımla 4-5 adım nzunluğunda, 2-3 adım genişliginde br hiicre- de kalıyorum. Bu daracık yere yaklaşık 1 metrekare genişligin- de bir alana tuvaiet, lavabo, sözde banyo, 1 sandaiye-masa ve de ne amaçla konduğu bclti olmayan sözde kiuplık benzeri bir doiap soknşturulmuş. Hava- landırma denen kısım da hiicre gentsiiğfnde, ama duvarlan çok yüksek ve üstüne tel örme çekil- miş. Tam bir mezar ya da knyu dibini andırdıgmı rahat söyleye- bilirim. Işin daba korkuoç ya- nı, guneşi hiç, ama hiç göremi- yorum. Lavabo, tuvaiet ve söz- de banyo bölümünıin yao du- varlan fayans ik döseamemiş. Duvariann biraz ıslanması ha- linde tıim höcreyi nem ve pis ru- tnbet kokusu işgal edecek. Hüc- re ile sözde bavalandırma ara- sındaki kapıyı açarak höcreyi sözde havalandıracaksın, ama daracık havalandırmanın du- varlannın yiiksekliği nedeniyle Ş I ŞL I MİGROS GOLDEN PLAZA SÖYLEŞİ VE İMZA GÜNLERİ YARIN 16 Kasım Cumartesi, 16.00-19.00 NURTEN AY t 17 Kasım Pazar, SALAH BİRSfL 16.00-19.00 Kitaplart satışta olan yayınevteri ABC / ADA / ADAM / AFA / AKIŞ / AKYUZ / AIAN / AITIN KİTAPIAR / ANT / ARA / ARBA/ ARITAN / ARKE aOJ VE SANAT / ATAO. / ARKAOAŞ / AYHKD / BAĞIAM / RA$AK / BOS / BEBEKUS'UN KtTAPLARI / BELGE / BETA / BFS / BİBIİOTEK / BİLİM VE SOSYAIİZM / BILGİ / BİREY VE TOPLUM / BOYUT / BROY / CAN / CEM / CEP / CUMARTESI / CUMHURİYET / CAĞDAŞ YAYINCILIK / ÇAĞDAŞ YAYINIARI / QNAR/ DAMAR / DE- MET / DERGAH / DOST KİTABEVİ / DONEM / DÜZLEM / E / EDEBİYAT / EKİM / EKIN / El YAZIIARI / EREN / ESN / EVHM / fOND / PORM / GfCT / GERCEK / GERCEK SANAT / GOIGE / GUNOOĞAN / GUR / HA- BORA (TUYGUNI / HACAN / HATIPOĞLU / HAZIRAN / HİL / HURRIYET VAKFI / İDEA / ILETİŞIM / İNKI- LAP / INSAN / INTER / İŞ1S / ISTANBU / JOKER / KABAIO / KASTAŞ / KAVRAM / KAYA / KAYMAK /' KIYI / KORAL / KORSAN / LİMBO / MAVİ8ULUT / METIS / MILUYET / NISAN / OOA / ONUR / OGRETMEN / ONCU / OYKÜ / ÖZER / OZGUR / PAN / PARS / PAPIRUS / PAYEl / PENCERE /REDHOUSE / REMZI / RUH VE MADDE / SAK / SARMAl/ SATRANC / SAVAÇ / SAY / SEL / SİMAVİ / SIMGE / SORUN / SOSYAL / SUN / TEKIN / TELOS / TODAIE / TOPIUM / TOROS / TURK Dll DERNEĞİ / UNLU / VARUK / VERSO / YABA / YALC'N / YA-PA / YAPI KREDİ / YAPRAK / YASA / YAŞAM / YAZIT / YENİ TURKU / YIIMAZ / YOL / YORDAM / YÖN / YURT / YUVA hava değişimi de olmuyor, olsa bile saatlerce sonra olabüiyor. Banyo yapmaya kaUussam, bii- tün hücre ve yatağım su altında kalacak inan. Çamaşır yıkama, kunıması için asacak yer de yok. Cezaevi görevülerinin re de berhangi bir tutsagm yüzünü bi- le görmek mümkün degil. tteti- şim sadece ses ile oluyor. Gel- diğimden beri açlık grevinde ol- duğum için benüz yemek, ek- mek yüzii görmedim. Ama yi- yecek de kapı altından veriliyor sanırun. Ev ve sokak köpekleri buradaki insaalardan çok sans- lı. tnsanlann böylesine aşağıla- nıp ölöme terk edUraesi... Kor- kunç... Her şeyi tamam olsa bik buranın güneş yüzii görmedigi için kısa siirede insan çıirür bu- rada. Buradaki diğer tehlikeü yan da hucrende ya da berhan- gi bir köşede çekip boğaziarlar- sa hiçbir tutsağın ruhu dtıymaz. KimUeri bogazlamp 'Intihar etti' denirse hiç şaşmamak ge- rek. Kısacası diri diri mezara gö- raülmuş bulunuyoruz... Radyo, TV, volkman türiı bir şey de yok. Gazeteyi de paran varsa alabiliyorsun. Çiınkü hücredeo hiicreye ber türlü alışveris ya- sak. Girişte alınan eş>alannuzm da akıbetini bilemiyonız. Vdha- sıl solumak bile yasak. Her şey yasak... Şu an şeker-tuz bile yok. Bu defaki açlık, sağlıgımı ol- dukça sarstı. Açlık sonrası yo- ğun tedavi ve bakıma ihtiyacım olacak. 'Amnesty Intemational'a ya- zamıyorum şimdüik. İçinde bu- lunduğumuz bu korkunç duru- mu kendilerine iletmem miim- kun sanınra. Şu an Anayasa Mahkemesi de... Sonuçtan bir umutsuzJamyor, bir umuda ka- püıyorum. GeJişme ne düzeyde, bilemiyonım. Ama her seye rag- men yine de umutluyum." Alman fîrmalan kaygılıANKARA (ANKA) — Tür- kiye*de insan haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle Alman Par- lamentosu Bütçe Komisyonu- nun Türkiye'ye yönelik 25 mil- yon markük yardımı bloke et- mesi üzerine Bonn hükümeti nezdinde girisimler yapıldığı öğ- renildi. ANKA muhabirinin edindiği bilgiye göre Bonn Büyukelçisi Onur Öymen, Alman hükümet yetkilileri ile görüşerek Federal Parlamento Bütçe Komisyonu1 nun karanndan duyulan rahat- sızlığını dile getirdi. Alman hü- kümet yetkilileri de söz konusu karann hükümetin değil parla- mentonun karan olduğu, bu açı- dan değerlendirilmesi gerektiği- ni ifade ettiler. Bu arada Ahnan Bütçe Ko- misyonu'nda tüm partilerin des- teği ile ahnan karan yorumlayan bir AT diplomatik kaynağı, ka- rarın her şeyden önce Ahnan hükümetine yönelik bir uyan ol- duğunu savundu. Bu kaynak, parlamentonun Ahnan hükü- metine "Türkiye'ye yönelik po- litikalannda parlamentonun gö- riislerini daha çok dikkate al, bi- zi daba çok bilgilendir" mesa- juıı iletmek istediğini öne sürdü. Aynı kaynak, Alman parlamen- to üyelerinin, Türkiye'ye yardım amacıyla sağlanan silahların Güneydoğu bölgesinde kullanıl- mamasını istediğini, bu neden- le Leopard tanklannın teslima- tını olumsuz etkileyecek söz ko- nusu karan aldığını iddia etti. Bu arada, Türk-Alman ilişki- lerinde yaşanan bunalım Turki- ye'de faaliyet gösteren Alman firmaları arasında endişe yarat- tı. ANKA muhabirinin edindi- ği bilgiye göre Alman firma yet- kilileri, mevcut bunalımın işleri ne ölçüde etkileyebileceğini sap- tamak üzere girisimlerde bulu- nuyorlar. (Baştarafı 1. Sayfada) 205'inin getirildiği Eskişehir özel Tip Cezaevi'nde yaşanan olaylar dünya kamuoyunun da gündemine girdi. Bu hükümlü ve turuklulardan büyük bölü- münün cezaevine gelişlerinde görevüler tarafından toplu da- yaktan geçirilmeleri, bazılanna da konulduklan tek kişilik hüc- relerde dayak atıhnası olayını dünya kamuoyuna duyurarak "acil işlem" çağnsında bulunan UAÖ, Türk hükümetine de ilet- tiği bu çağrı metninde şu ifade- lere yer verdi: "Dti siyasal (utuklunan 29 Ekim 1991 tarihinde Ankara Merkez Kapalı Cezaevinden fi- rariannı takiben, siyasi otorite- ler Tûrkiye'nin her tarafından siyasi (utuklulan, oraya vanr varmaz kötü muameleyle karşı- bsHklan Esldşehir Özd Tip Ce- zaevi'ne nakJeüneye başladüar ve bu cezaevine nakledüen tn- tuklu ve hükümlüler şiddeUi sosyaJ izoiasyona tabi rutuimak- talar. 5 Kasım 1991 Urihine ka- dar, bir kısmı hükiım giymiş, bir kısmı da mahkemeleri halen devam eden ya da yargılanma- yı bekleyen 200 kadar sol görüş- lü siyasi tntnkln ve hükümhinün Esk^ehir Özel Tip Cezaevi'ne nakledilmiş olduklan ve burada açlık grevine basiadıklan haber alınmışür. Oo dört avukat, movekkille- rini görmek üzere Eskişehir'e gitmiş, fakat sadece beşine mii- vekkilleriyle görüşme izni veril- miştir. Bir avukat muvekkille- rinden besiyle görüşmüştür. Hepd de aynı şeyleri söylediler: Naİcil sırasında kötü muamele görmedUüerini, fakat cezaevüıin ana kapısından girer girmez ei- biselerinİB yırUlıp çıkartıldıguu, gözlerinin baglandtgını ve eşya- lannın çoguna el konulduğunu anlattıiar. Tutuklu ve hükümiü- lerin saclan zorla kesOdi ve bep- si de hücrelerine götünilürken cop ve sopalarla şiddetli bir şe- kikk döNüMuler. Avııkatlar, tu- tuklu ve hükümlülerİD çogun- lukla sırt >e bacaklannda yara- lar oldugunu, fakat genelde yiizlerinde bir dayak izi olmadı- ğını gözlediler. Avukatiar ayn- ca, cezaevi kapısında etrafa da- ğılmış giysiler görûüklerini btl- dirdiler." UAÖ'nün 7 kasım tarihJi cağ- n metninde, ilk ulasan bilgilere göre olaylarda yaralanan bazı hükümlü ve tutuklulann adlan ve durumlan şöyle beürtildi: "Mahtnut Aktaş: Gaziantep Özel Tip Cezaevi'nden pazar günü getirildi. Sırtında beUrgin dayak izleri var. Buna ek olarak menenjiti var, fakat doktora gitmesine irin verilmemiş. Mustafa Karasu: Bursa Özel Tip Cezaevi'nden gonderilmiş. İdrannda dayaktan kaynaklı kan var, aynca sırtında ve yü- zünde ciddi yaralar var. Sabri Ok: Gaziantep özd Tip Cezaevi'nden gonderilmiş. Da- yaktan kaynaklanan yüriime güçlüğu çekiyor, asıl rahatsızlı- gının ne olduğu bilinmiyor. CEZÂEVtTÜRLERt Ltipi hücreli cezaevi ANKARA (Cumhuriyet Biirosu) —1967 tarihli cezaevlerinin yönetimine ve cezalann infazma ilişkin tüzükte, yahıız üç tür cezaevi vardı. Bunlar açık, yan açık ve kapalı cezaevleri idi. 1983 yüında bu tüzükte yapılan değişiklikle, cezaevi türleri arttınldı. Bu değişiklikle, özel tip cezaevi kavramı getirildi. özel tip cezaevleri de kendi içinde, koğuş ve hücre icerip içermemesine göre (E) ve (L) tipi olarak ıkiye aynlıyor. "Anarşi ve terör" suçlanndan hukumlü ya da tutuklu olanların konuknası amaayla hazırlanan bu cezaevlerinin özellikleri şöyle: L tipi (Tek kişilik hücre): Tek kişilik havaJandırma esasma dayanan, sanıklann havaiandmna ve yatma yerlerinin sadece kendileri tarafından kullanılabildiği, diğer samklarla flziki temaslannın kesınlikle ohnadığı "tecrit hücrderi"nden oluşuyor. E tipi: Sanıklann iki, üç, yedi kişi ya da daha fazla sanıkla bir arada bulunabıldiği, ortak havalandırmaya çıkabüdiği cezaevi türü. Türkiye'deki cezaevierinden Gaziantep, Bursa ve Eskişehir özel Tip Cezaevleri (L) tipi, Amasya, Çanakkale, Ceyhan, Bartın, Erzincan, Aydın, Nazilli, Malatya, Diyarbakır ve tstanbul Bayrampaşa Cezaevleri ise (E) tipi cezaevleri. Mehmet Can Ynce: Çanak- kale E Tipi Cezaevi'nden gön- derilmiş. Görüşme sırasında üzerinde giysleri yoktu. Avukat ona kendi ceketui verdi. Feridun Yümaz: Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nden gönderihniş, kafatasmda catlak- lar ve vücndunda işkence izleri var. Haidun Karyel: Bartın E Ti- pi Cezaevi'nden gonderilmiş, kaburgalan ve bir omzu iunk. Coskun Alıclı: Ankara Mer- kez Kapalı Cezaevi'nden gonde- rilmiş. Burnu kınk ve kanıyor- dn. Halil Kaya, Rıza Altun, Ce- lalettin Can, Birol Şaman ve Fevzi Işık da aynca yaralanmış- lardı." Çağn metninde, Eskişehir özel Tip Cezaevi'ne ilişkin bil- gilere de yer verilerek, hücre ti- pi cezaevlerinin kişide yarattığı olumsuz etkiler konusunda da şu saptamalarda bulunuldu: "Daha önce siyasi küknmlü ve tutukluiar için nsa edilmiş 40 cezaevinden bir taoesi olan Es- kişehir'deki 'özel tip cezaevi', Antf-Terör Yasası ibtiyaana gö- re degiştirilmiştir. Bu cezaevi 252 adet tek Idşilik hücre ve 60 adet üç kişilik bücreden olos- maktadır. Ceza bukuku oznuuılanyla tarbşmalar UAÖ'nün şu sonn- ca varmasuıa yol açmıştır: Gü- venligi insani yaklaşımla bag- daşürmak mumkündür. Terör- le Mücadete Kanunu'yla yertes- tbrflen rejbn neredeyse kesin ote- rak tutukiu ve hükümlülerin fl- ziki ve ussal sagbklanmn zarar gönnesi sonucuna yol acacakür. Bu nedenle, bu tip vakalarda bn, zalim, insanfak dısı ya da onur zedeleyici davramş veya cezalandınaa demek otmakfadır Id, bu Türkiye'mn de devlet ola- rak imzasuu koyduğu uiusiara- rası insan haklan sözlesmeler!- oe aykındır." Bu arada Eskişehir Cezaevi'ndeki hükümlü ve tu- tukluları tıbbi kontrolden geçi- ren 14 doktonın hazırladığı ra- porların da dün Adalet Bakan- lığı'na gönderildiği öğrenildi. Raporlann önümüzdeki günler- de dayak olayıyla ilgili olarak, cezaevi görevUleri hakkmda so- ruşturma başlatan Eskişehir Cumhuriyet Başsavcılığı'na Ue- tileceği de kaydedildi. Tepkiler: Cezaevi yıkılsın (Boftaraft 1. Sayfada) Bu konuda dünkü gelişmeler şöyle sıralanıyor: Kazan: Zalimce • tstanbnl Barosu: tstanbul'- da Baro Başkaru Turgut Kazan, Eskişehir hücre tipi cezaevinde- ki gelişmeleri protesto etmek is- teyen tutuklu yakmlan ile avu- katlara ve olayı izleyen gazete- cilere polisin "gaddarca" dav- randığını ileri sürerek bu polis- ler için soruşturma açılmasını istedi. Turgut Kazan yaptığı yazılı açıklamada, polisin demokratik tepkilere karşı, bu kadar "zaiimane" davranmak yerine kendi içindeki "gaspçılarla, mafyaya bulaşmış" arkadaşla- nnı bulup çıkarması gerektiği- ni vurguladı. "Demokrasimiz açıklık istiyor. tnsanca yaklaşım istiyor" .diyen Kazan şöyle de- vam etti: "Oysa tstanbul polisi, arka- daşlan çatışmada öldürülene kadar, kendi içindeki gaspçüıgı ve mafya ortaklığını gönnüyor. Görmesini bilmiyor. Ama biri- lerine karşı görev yapbğını ispat için, halkı dövüyor, avukatı dö- vüyor, gazeteciyi dövüyor. Biz, bu davranışı bir gaddarlık sayı- yor, dünkü saldınyı şiddetle kı- nıyonız ve yapanlann bulunup cezaiaodınlmasuu istiyonız." Turgut Kazan, Eskişehir Ce- zaevi'ne sevk edilenlere işkence yapıldığı ve tecrit esasına daya- lı bu cezaevinin uluslararası standartlara aykın olduğu iddi- aJannın derhal ele alınması ge- rektiğine dikkat çekerek hü- kümlü ve tutuklulan dövenlerin saptanıp cezalandınlmasını ve cezaevindeki insanlara insanca yaşama hakkı tanınmasını istedi. • TGS: Türkiye Gazeteciler Sendikası Genel Başkanı Orban Erinç de Sultanahmet'teki Eski- şehir'e sevkleri protesto göste- rilermi izleyen gazetecilere po- lis tarafından yöneltilen kaba kuvveti ve çaüşmalarmın engel- lenmesini kmadı. Eskişehir yıkılsın • SP: Sosyalist Parti Genel Sekreteri Hasan Yalçın, Eskişe- hir hücre tipi cezaevinin yıkıl- masını istedi. Hasan Yalçın, yaptığı açıkla- mada, Eskişehir cezaevi uygula- masının "devlet içindeki MİT, kontgerilla gibi" kurumlara ait oldugunu söyledi. Tutuklulann Eskişehir'e nakli sırasında iş- kence yapan sorumlular hakkın- da soruşturma açılması gerekti- ğini beürten Yalçın, hücre tipi cezaevi uygulamasımn anayasa ve yasalara aykın oldugunu ifa- de etti. Yalçın, "Hücre cezası ayn bir yasayla düzenlenmiştir. Hiiknmlu>e aldıgı bir cezanın dışında ayn bir ceza uygulama- ya kimsenio bakkı yoktur" di- ye konuştu. Yalçın, şunlan söyledi: "Rejün, bir kısım 'n*;gn ff dns- mapltgım ilan etmektedir. Eski- şehir bir intikara karargfibıdır. Özgüriük isteyen msanlara karşı hazBİanmış bir mezardır. Oenü- rel'lere, tnönü'lere çagınmu, bn utanç abidesinin kaidınlma- sıdır. Eskişehir hücre tipi ceza- evini kapatmak yeünez. Bu ce- zaevi buldozerle yıkılmahdır. Ük insan haklan eylemi bn ol- malıdır". Açlık grevi • HEP:.Cezaevierinden "Es- kişehir Hücre Tipi Cezaevi"ne yapılan siyasi tutuklu ve hü- kümlülerin sevki, HEP, An- kara, Ceyhan ve Adana il bi- nasında yaklaşık 200 kişinin başlattığı açlık greviyle protes- to edildi. Ceyhan özel Tip Ce- zaevi'nde yatan bir grup sol si- yasi hükümlü de açlık grevine başladı. • Yürüyüş: Dide Üniversite- si'nde bir grup öğrenci, çeşitli kentlerdeki siyasi hükümlülerin Eskişehir Cezaevi'ne nakillerini protesto etmek için izinsiz yürü- yüş yaptı. Gündem: İşkence ÎHV: Türkiye İnsan Haklan Vakfı Genel Sekreteri Dr. Hal- dnn Özen, yeni hükümetin önündeki acil çözüm bckleyen insan haklan sorunlannı sapta- dı. Tûrkiye'nin gündemindeki bir numaralı insan haklan soru- nunun "işkence" konusu oldu- ğonu beiirten Özen, şöyle dedi: "Vikfımız, Türkiyede işken- cenin bir numaralı insan bakla- n sorunu olduğu görüsündedir. Sadece uluslararası kunüuşlann raporian degfl, İHD'nin rapor- lan da bu yöndedir. Vakfımızın Türkiye geneünde (1991 yıtanu ilk 9 ayındaki) işkence olgulan- na ilişkin saptamalan da ne ya- zık Id iskencenin sistematik ola- rak uygulandıgını göstermekte- dir. Toplam 288 kişi bu süre içinde işkence gönnüştür. Bu- nun içinde 44 kadın. 9 çocuk ve 11 escinsel bulunmaktadır. Vakfımızm üzerinde titizükle durdugu ikinci konu, yargısız in- fazlardır. Yine 1991 yılının Uk doknz ayına ilişkin incelemele- rimiz göstermiştir ki gözalü ve cezaevi koşullarında toplam 18 şüpbeü ölüm olayı vardır. Tnr- kiye'de işkence ve yargısız infa- zın suç sayılmasına ragmen yo- £nn biçimde uygulanması, «n- cak etkili yasal, yönetsel ve egit- sel önlemlerle ve planlı bir yak- laşımla önlenebilir." Özen, yeni hükümetin acil olarak su insan haklan sorurüa- nna çözüm getirmesini de iste- di: "3713 sayılı yasada iskeace zanniannı korumaya yönelik bulunan hükümler, Anayasa Mahkemesi tarafından verilecek karar bekieameksizin derhal kaldınlmalıdır. Bn dogrnltuda 3713 sayılı Terörle Mücadele Yasası'nın 12. ve 15. maddeleri iptal edilmelidir. lşkenceye karşı Birlesmiş MB- letler ve Avmpa sözleşmderi ve genel olarak insan haklan konu- lannda ilkoknldan başlayarak ber kademede insan haklan eği- timi verilmelidir. Radyo ve tele- vizyonda programlan yapılma- tadır. Tntuklu ve hükümlüler, Eski- şehir Özel Tip Cezaevi örneğin- de olduğu gibi sürekli insanlar- dan yalıblmış bir halde bulua- durulmamalı, hücre duvarian kaidınlmalıdır. Tntuklu ve hü- kümlülerin sürekli tecrit duru- munda bırakılmalannın infaz bukukunun amaçlanna ters düştügü, ruhsal ve fizUd safbk sonuılanna yoi actığı düşünöle- rek uygulamaya derhal son ve- rilmelidir." Eski bakan: Pamokles'in kılıcı • Sangnrra: Eski Adalet Ba- kanı OfUn Sugorio, Eskişehir özel Tip Cezaevi'nin "şiddetle iktryaç duyııidugu zaman knl- lanılması" için yapıldığını, ko- şullarının Avrupa'daki benzerlerinden iyi oldugunu sa- vunarak "Bakaahğun döMMfea- de orayı bir noktada Dmaokles'in kdıa gibi Mnyor- dnm, ama orası köfödir mana- sında almayın" dedi. Eskişehir Cezaevi'nin, hakiki ve basında çıkan eleştiriler ol- mak üzere iki ana ihtiyactan ya- pıldıgmı kaydeden Sungurlu, cezaevlerinde koğuş sisteminin olduğu dönemlerde basının bu- nu eleştirerek Avrupa'daki tek kişilik cezaevlerini övdüğünü beürtti. Hakiki ihtiyacın ise disipün nedeniyle doğduğunu, havalan- dırmaya çıkan hükümiülerin içeri girmemesi gibi disiplin olaylan yaşandıgını kaydeden Oltan Sungurlu, şunlan söyledi: "Böyle ohmca bn tör hnkiun- lileri koatrol etme poa yok. Oaan ötesinde kog^na içtede Mrbirieriae baskı yapıyoriar. Bazı Uşiler zoria eylemkre işti- rak ettirffiyor. Sonucuda hi- küaüinün hayatı tehükeye difiyor. Ona da kornmak hı- nm.Hükümhileritekldşiikko- ğuşlara koyarsamz, havalandır- ması da müstakü, başkasına müdahale imkânı olmaz. Disip- lini sağlamak kolaylaşır." SATILIK DAİRE Acıbadem Basın Sitesi'nde, merkezi ısıtmalı, hidroforlu 80 m ! bahçe katı, 120 milyona satılık. Tel: 325 6« 81