Katalog

12 BİR ZAMANLAR BİR ZAMANLAR 13 u anda hiçbirini göremediğimiz, denizlere büyük anlam katan eski Türk yolcu gemilerimiz? Nerede? Bu gemilerin yenilerini niye yerine koyamadık? Türk Bayrağımızı Ege ve Akdeniz’de dalgalandıran gemilerimizin yerini İtalyan ve Yunan gemilerine bıraktığının farkında mıyız? Bunların sebebi nedir? Elimizde var olan değerlerimizi geliştirmeyi neden beceremiyoruz. Turistik değeri yüksek olan bu gemilerimizin yok oluşunun sebebini merak ettim ve araştırma yaptım. Bir zamanların şaşaalı, o eski Ankara gemisinin üçüncü kaptanı, Kaptan Altay Altuğ beyle görüştüm. Kendisi bana Cumhuriyet döneminde yaklaşık 65 adet yolcu gemilerinin olduğunu söyledi. Bu gemilerimiz Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz’de yolcu ve aynı zamanda yük taşırdı. Gemilerimizin çoğunun lüks yemek salonları, birinci, ikinci, üçüncü sınıf kamaraları olduğunu ifade etti. O zamanın çalışan gemilerinden; İtalyan yapımı; İskenderun, Samsun ile diğer kardeş gemiler olan Akdeniz ve Karadeniz, Akdeniz’de ring seferleri yapardı. Sus ve Marakas ile üç kardeş gemiler; Ordu, Trabzon, Giresun, Karadeniz’e, Hollanda yapımı Ayvalık, Gemlik, İstanbul’dan Bandırmaya, Alman yapımı olan İzmir, Ege gemileri İzmir’e, Amerikan yapımı Ankara, İstanbul, Adana, Tarsus gemileri Akdeniz ve Karadeniz’e sefer yaparlardı. Ege, Marmara ve Karadeniz’de çalışan; Kadeş, Tırhan ve Etrüsk gemileri ile Güneysu, Aksu, Cumhuriyet ve Tarı başlıca yolcu gemilerimizdi. O zamanlar Avrupa’nın çeşitli ülkelerine gitmek isteyenler, yolcu gemilerimizden Akdeniz’de ring seferleri yapan Ankara, Adana, Samsun, İskenderun, Akdeniz, Karadeniz gemileriyle, İstanbul’dan binerek Napoli, Cenova, Marsilya, Barcelona’ya giderler. Paris’e veya Londra’ya gitmek isteyen yolcular ise Marsilya limanından Lion ekspresini kullanırlar, daha sonra Calaries limanından feribotla Dover’e geçerlerdi. Bunun yanı sıra Kuzey, Güney ve Doğu Akdeniz ring seferleri ile Adriyatik seferleri yapılırdı. Anılarda kalan Türk yolcu gemileri Ş ‘ Deniz Yazıcı Ankara yolcu gemisi Karayip Körfezi ile Amerika sahilleri arasında yolcu taşımak üzere yapılmış iki bacalı, bol güverteli tipik bir yolcu gemisi olan Solas, İkinci Dünya Savaşı’nda Pasifik’te hastane gemisi olarak kullanılmış. Pearl Harbor limanında Japon uçakları tarafından bütün Amerikan savaş gemileri bombalandığında sadece Solas’a hastane gemisi olduğu için bomba atılmamış. İşte o Solas, daha sonra Ankara adını alarak uzun yıllar daha yolcu taşımaya devam etmiş. ması, şehir vapurları ile bunun takviye edilmesi, İstanbul deniz ulaşımı ile kara ulaşımının entegrasyonu isabetli olabilir ama Türkiye’nin makro düzeyde denizcilikle ilgili çalışmalarında turizme destek olacak, Akdeniz’de tekrar ring seferleri yapacak yolcu gemilerimizin yapılması, yaratılması ve çalışmasının sağlanması için, devletimizin denizcilik politikaları gözden geçirilmeli, müteşebbislerimize kredi olanakları sağlayarak teşvik edilmelidir.. Gemiler hareketli, yer değiştirilebilen mülklerdir. Dünyanın tüm bankaları tarafından yüzde 85’i kredi ile desteklenmektedir. Bir ülkenin zenginliği Karayolları ile yapılan yük taşımacılığı yerine gemilerle kendi karasularımızda Hopa’dan İskenderun’a kadar yük ve yolcu taşınması halinde karayollarındaki taşımacılık yükünün azalmasıyla trafik kazalarının da doğru orantılı olarak azalacağı bir gerçektir. Modern ülkelerde yük ve yolcu taşımacılığında suyolları ve demiryolları ağırlıklı olarak kullanılmaktadır. Bunun hem maliyet hem de turizmi desteklemek açısından önemi çok büyüktür. Limanlar ve gemiler bir ülkenin zenginliğini ifade eder. Ülkemizi yönetenlerin bu hususa dikkatlerini çekerken, siz okurların bu yönde taleplerinin artması, ülkemizin gelişmesine destek olacaktır. Denizlere ve gemilere gerekli önemin verilmesi, turistik yolcu gemilerimizin Akdeniz’de eskiden olduğu gibi ring seferleri yapmaları ortak dileğimiz olmalıdır. Bir gemide köprüüstüne çıkılınca gemi kaptanına yolun açık olsun manasına gelen ‘‘Allah selamet versin süvari bey’’ ya da ‘‘efendi kaptan’’ denirmiş. Ben Deniz, ülkemizde denize yatırım yapacak olan denizci işadamlarına ve bizi yönetenlere Allah selamet versin diyorum, ufkumuz açık olsun... Karadeniz yolcu gemisi (üstte) ömrünü tamamlayınca yeni alınan gemiye (altta) yine Karadeniz adı verilmişti. Hey gidi efendi kaptanlar Bu gemilerde Avrupa’da tanınmış, uluslararası isim yapmış kaptanlardan hâlâ eskilerin hatıralarından çıkmayan Amerika’dan alınmış Ankara gemisinin efsanevi kaptanı Şefik Gogen; İstanbul, Adana, Tarsus gemilerinde çalışan Seyfi, Sıtkı, Necdet kaptan ve arkadaşları, yabancı sularda Türk Bayrağı’nı şerefle dalgalandırmışlardır. Bunlardan Ankara gemisinin çok entere san bir hikâyesi vardır.. Karayip Körfezi ile Amerika sahilleri arasında yolcu taşımak üzere yapılmış iki bacalı, bol güverteli tipik bir yolcu gemisi olan Solas (Ankara). İkinci Dünya Savaşı olduğu esnada Pasifik’te hastane gemisi imiş. Pearl Harbor limanında Japon uçakları tarafından bütün Amerikan gemileri bombalandığında sadece Solas gemisi Kızılhaç (hastane gemisi) olduğundan dolayı Japon uçakları tarafından bombalanmaktan kurtulmuş.. Pasifik’teki bütün yaralıların bakımını yapan bu gemide röntgen dairesi bile bulunmaktaymış ve hastalar X ışınlarından etkilenmesin diye röntgen dairesinin bütün duvarları kurşun plaka ile kaplı imiş. Harpten kurtulan bu gemi Amerikalılar tarafından tekrar yenilenerek Türkiye Cumhuriyeti’ne dokuz milyona satılmıştır. 1949 senesinde yolcu gemisi olarak yeniden yenilenerek Seyfi Kaptan’ın süvariliğinde Amerika’dan Türkiye’ye getirilmiş olup, o zamanların Şefik Kaptan’ı, Deniz İşletmeleri Genel Müdürü iken görevinden ayrılarak meşhur Ankara gemisine süvari olmuştur. Kaptan Altay Altuğ’un anlatımına göre o zamanlar turizmde bügünkü gibi uçaklar etkin olmadığından bu güzel gemiler tıklım tıklım dolarmış. Yolcu yakınları, sevinç gözyaşlarıyla limanda gemiyi uğurlarken mendil sallarmış. Bu gemilerin yolcu bilet fiyatları çok uygun, yemekleri çok güzel ve bir o kadar da lezzetli imiş. Bunun yanı sıra Macar asıllı dünyanın üçüncü büyük kemancısı Darvaş bu gemide çalarmış? Atatürk’ün baş aşçısı olan Nejdet Dengizer, başteşrifatçısı Numaracı İbrahim bu geminin personeliymiş. Ankara gemisinde çalışan bu personel zamanında kendisine hizmet ederken Atatürk, Darvaş için de üstat kemancı dermiş. 1927’de yapılan Ankara gemisi 1979’da hurdaya ayrılmış ve ne yazık ki yerine yenisi konamamıştır. Röntgen dairesinin taban, tavan ve duvarlarını kaplayan saf kurşun levhaları Haliç Camisi’nin kubbesinde kullanılmıştır. Akdeniz’de Türk bayrağı O senelerde turistik Türk yolcu gemilerimiz Akdeniz’in incileriydi ve bu gemilere o kadar çok değer veriliyordu ki, bütün yabancılar Akdeniz’de bizim yolcu gemilerini tercih ediyorlardı. İtalya ve Yunanistan’ın doğru dürüst yolcu gemileri bile yoktu? Ne yazık ki o günlerden bugüne gelene kadar Türkiye hep geriledi. İtalya ve Yunanistan’ın denizci işadamları, hükümetlerinin destekleriyle Akdeniz’de ve dünyada birçok ül kede (Amerika dahil) turistik yolcu gemilerinin sahibi oldular. Daha sonra bu ikiliye İsrail de katılmıştır. Ne yazık ki Türkiye’yi yönetenlerin uyguladıkları yanlış denizcilik politikaları ve denize gerekli önemi vermemeleri bugünkü acı sonucu doğurmuştur. Günümüzde gazetelerde hep yabancı turist gemilerinin ilanlarını görüyoruz. Keşke tam tersi olsaydı. Denizde birçok gelir getiren canlı kaynaklar vardır? Örneğin; Norveç’in en büyük geliri petroldür ama iki, üç sene sonra balıkçılıktan elde edecekleri gelirin petrol gelirlerini geçeceği tahmin edilmektedir. Türkiye Denizcilik İşletmeleri Şehir Hatları İşletmesi’nin, mart ayı içinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne devredildiğini duydum. Belediyemizin İstanbul içinde kara trafiğini deniz otobüsleriyle denize kaydır ’