Katalog

ilişkilerini beklenenlerin aksine sıkı tutuyor. 1994–95 yıllarında ekonomik ambargoya tabi tuttuğu Makedonya’nın o dönemde bile 300 milyon dolarlık yatırımla ekonomisinin yüzde 10’unu kontrol ediyordu. 2001 yılından itibaren, iş adamlarının tavsiyeleri doğrultusunda, ülkenin millî havayolu Olympic Airways ile Üsküp’e düzenli seferlere başladı. Aynı yıl, Yunanistan’a giriş yapmak isteyen Makedon vatandaşlarına vize uygulamasını da kaldırdı. Tüm bu açılımlar Makedonya’nın esasen doğrudan tehdit algıladığı Yunanistan ile ekonomik ilişkilerini bağımlılık noktasına kadar Yunanlara satılan diğer banka... ilerletmesini sağladı. Son üç yılda özelleştirmelere daha da fazla önem veren Makedonya’da, Yunan şirketleri tütün, maden ve turizm sektörlerinde birçok kurumu satın aldı. Makedonski Telekom’u Amerikam MATAV’a devreden Makedon yetkililer bir iddiaya göre o dönemde OTE’ye verdikleri sözü tutmadıkları için kendilerini IRBİSTAN affettirmek üzere ikinci cep telefonu ihalesini OTE’ye Milosevic döneminde, Kıbrıs Rum Kesiminde ve vermişlerdi. Aynı şekilde ülkenin petrol şirketi kendi ülkesinde "Sırp Kasabı"nın kanlı kara paralarını Okta’yı da Hellenic Petroleum’a satan Makedonya, aklayarak başta Srebrenitza olmak üzere birçok şimdi de Yunanistan tarafından Üsküp–Selanik petrol katliamda kullandığı silahların finansörlüğünü yapan boru hattının inşa edilip Makedon petrollerinin dünya Yunanistan, bugün o yardımlarının meyvelerini pazarına taşınmasını bekliyor. Yunanistan’ın da bu iş topluyor âdeta. Üyesi olduğu NATO harekâtına için 80 milyon dolar yatırım yaptığı biliniyor. katılmayarak Sırbistan’a destek veren Yunanistan Stopanska Banka’yı NBG’ye, Kreditna Banka’yı ise bugün buradaki en büyük dış yatırımcı. Yugopetrol Alpha Bank’a devreden Makedonya, son olarak Kotor’u Hellenic Petroleum’a ve Telekom’u OTE’ye ülkenin ünlü bira üreticisi 3E’yi de Hellenic devreden Sırbistan’ın bankacılık sektöründe başta Bottling’e sattı. Eurobank olmak üzere Yunanistan’ın ağırlığı hissediliyor. Eurobank burada Post Banka, EFG Eurobank ve National Stedionica ile toplam 130 RANVUTLUK milyon dolarlık işbirliği içerisinde. Alpha Bank, Jubanka ve Alpha Bank IBP Belgrad’ın toplam 170 Yunanistan’ın sorun yaşadığı bir diğer komşusu milyon dolarlık hissesine sahip. Bank of Piraeus Atlas Arnavutluk’ta da son yıllardaki faaliyetleri dikkat Bank’ın 29 milyon dolarına sahipken NBG 30 milyon çekicidir. 1991–1996 yılları arasında iktidarda dolar ile bizzat kendi ismiyle faaliyet göstermekte. bulunan Berisha, Soğuk Savaş sonrasında Arnavutluk Çeşitli alanlarda birçok büyük Yunan firmasının dışında yaşayan Arnavutlar ve Boşnaklar gibi diğer faaliyet gösterdiği Sırbistan’a önümüzdeki aylarda Müslüman unsurlarla ve Türkiye ile kurduğu yakın süper marketler zinciri Veropoulos’un 32 milyon ilişkiler nedeniyle Yunanistan tarafından Yunan ulusal dolar yatırım yaparak birçok şehre mağaza açması güvenliği için tehdit olarak görülmüştü. Bu endişeyle bekleniyor. Yunanistan, ABD’deki Yunan lobisini de harekete Bütün bunların yanında Slovenya’ya 2005’te 37,8 geçirerek Arnavutluk’u "Yeşil Kuşak" içine aldı. milyon dolar ihracat yaparken 2006’da bu sayı 200.8 Yunanistan yoğun lobicilik çalışmaları ile ABD’nin milyon dolara çıktı. 2007’nin ocak ayında ise 21,7 Arnavutluk’u Yunan azınlıklara ayrımcılık yapan anti milyon dolar olarak gerçekleşti. Bugüne kadar demokratik ülke olmakla suçlamasını sağladı. 1996 Hırvatistan ve Slovenya’da toplam 250 milyon yılında Berisha’nın devrilmesiyle Arnavutluk’un yeri dolarlık yatırım gerçekleştiren Yunanistan, bölgeye 1 de, dış politika anlayışı da değişti. Bugün ülkede 200 milyar dolarlık petrol boru hattı inşa etmeyi önerdi. Yunan müteşebbis faaliyet göstermekte. Bu Ayrıca bölgenin kalkınması için de 500 milyon müteşebbislerin Arnavutluk ekonomisine katkısı fazla dolarlık projesi bulunuyor. olmamakla birlikte ilerleyen yıllarda Yunan şirketlerinin bu ülkenin ekonomisinde de önemli bir ÜRKİYE’DEKİ YUNANİSTAN yer tutacakları kaçınılmaz bir gerçek. Zira henüz ülke ekonomisi liberalleşmemiş, şirketleri ve kurumları Ülkemizde geçtiğimiz yıl Finansbank ve yabancı sermayeye açılmamış olmasına rağmen daha Tekfenbank’ın Yunanlılar tarafından alınmasıyla şimdiden telekom devi OTE, CosmOTE olarak gündeme gelen "Yunanlılar Türk ekonomisini ele faaliyet sürmekte. Ayrıca NBG’nin burada şubeleri geçiriyor" düşüncesi aslında senelerden beri veya alt birimleri bulunmaktadır. C S TRATEJİ 9 Türkiye’nin bir gerçeği olmasına rağmen yeni gündeme geliyor. 1999 yılından itibaren Türkiye ile görünüşte daha iyi ilişkiler kurmayı hedefleyen Yunanistan, henüz 2002 yılında ülkemizde 44 firmanın sahibiydi. Bu sayı 2005’te 80’e, 2006’da ise 130’a yükseldi. Yunanistan’daki Türk şirketlerinin sayısı ise sadece 9. Bunlarsa İstikbal Mobilya, Tike Restoran, Güllüoğlu Baklava ve birkaç şubelerinden ibaret. İpekyol, İnci Ayakkabı, Coton ve Melisa isimli tekstil firmalarının ise sadece mağazaları bulunmaktadır. Alpha Bank’ın da önümüzdeki aylarda Türkiye’den bir banka alacağı, ancak Yunan hükümetinin Ziraat Bankası’nın Yunanistan’da şube açmak bazında faaliyete geçmesine izin verene kadar bu satışın BDDK tarafından bekletildiği söylentiler arasında. Bütün bunların yanında Yunan şirketlerinin Romanya ve Bulgaristan’da büyümeleri, başta Ülker ve Eti gibi gıda sektöründe önde gelen Türk firmalarının pazar paylarını azaltarak onları olumsuz yönde etkilemektedir. Örnek vermek gerekirse; 2001 yılında Türk gıda firmalarının Bulgaristan’da yüzde 5,1 olan pazar payı 2002 yılından itibaren düşüşe geçmeye başlamıştır. Bulgaristan, 2000 yılından bu yana toplam ithalatını arttırmasına rağmen, 2002’den itibaren Türkiye’den yaptığı ithalat hem oran hem de miktar olarak azalmaktadır. Sonuç olarak, Yunanistan son yıllarda NBG başta olmak üzere bankacılık sektöründe ve OTE ile telekomünikasyon alanında Balkanlar’ı ekonomik olarak etkisi altına almaya başlamış durumda. Bu durum sadece Yunan ekonomisini büyütmekle kalmamakta, aynı zamanda son 15 yıldır gelişen Türk ticaretini de olumsuz yönde etkilemektedir. Dikkat çekici bir başka durum ise büyüyen bu Yunan şirketleriyle Yunanistan hükümetlerinin (tıpkı dünya politikasına yön veren diğer büyük ülkelerde olduğu gibi) birbirleriyle büyük bir koordinasyon içinde çalışıyor olmasıdır. Bu bağlamda, 2010 yılında müzakerelere başlaması beklenen Balkan ülkelerinin en büyük destekçileri ve müzakere sürecinin belirleyicileri hiç şüphesiz Avusturya ve Yunanistan olacaktır. Daha da önemlisi, çeşitli siyasi sorunlar yaşadığı Makedonya ve Arnavutluk’un da önümüzdeki yıllarda Yunanistan’a taviz niteliğinde kararlar alması beklenebilir. Ekonomik olarak –özellikle bankacılıkta– Yunanistan’a teslim olan ve zaten zayıf olan bu ülkelerin, AB’nin tozpembe hayalleri içinde fazla direnmelerini beklemek de iyimserlik olur. Dipnotlar: 1 www.braneti.com 2 www. samvak.tripod.com 3 www.sofiaecho.com 4 www.btha.tk 5 www.hellasoey.ro 6 www.nbg.gr 7 www.turkishweekly.net Özellikle bankacılık, telefon ve gıda sektöründe Balkan ülkelerine yapılan Yunan yatırımları Türk firmalarının pazar payını da giderek düşürüyor. Türkiye’de Yunanlıların sahip olduğu firma sayısı 130 iken, Türklerin bu ülkedeki firma sayısı 9 küçük işletmeyle sınırlı… S A T