Katalog

8 Mehmet ŞAHİN TUSAM Balkan Araştırmaları Masası Balkan ülkeleri açısından 2000’li yıllar hiç şüphesiz önemli bir dönüm noktası olarak tarihe geçecektir. Zira yeni yüzyılın başından itibaren bilhassa eski Yugoslavya ülkeleri, tıpkı Uzak Asya gibi Batılılar tarafından yükselen yıldızlar olarak nitelendirilmektedir. Yükselen yıldızlar arasında görülen bazı Uzak Asya ülkelerine giren yabancı sermaye bir yandan bu ülkelerin ekonomilerini büyütürken öbür yandan da büyük şirketlerine rant elde ederek sermayesini güçlendirme imkanı bulmuştu. AB’nin çiçeği burnunda üyeleri Bulgaristan 2000, Romanya ise 2001 yılından itibaren yabancı sermayenin akın ettiği ülkeler oldu. Son 3–4 senede eski Yugoslavya ülkelerinin de bu furyaya katılmasıyla Balkanlar, AB sermayesinin yeni buluşma merkezi oldu. Ancak Balkan ülkeleri bir konuda daha önce yükselmiş olan Uzak Asya yıldızlarından ayrılıyor. 80’li ve 90’lı yıllarda özellikle Amerika’dan gelen yatırımlar sayesinde yüzde 6 ile yüzde 8 oranlarında büyüme sağlayan Kore, Japonya, Tayvan gibi ülkelerin aksine Balkan devletleri, ABD’nin veya Batı Avrupa’nın değil, daha ziyade gelişmiş ülkeler kategorisinde daha alt sıralarda yer alan ülkelerin sermayelerinin akınına uğradı. Soğuk Savaş döneminin tarafsız ülkesi Avusturya, dışa açılımının ilk denemelerini bu ülkelerde yapmaktadır. Birliğin son üyelerinden Bulgaristan’da bugün en büyük dış yatırımcı Avusturya’dır. Yine Romanya’da da son yıllarda sayıları 4000’i bulan Avusturyalı şirket, 8 milyar Avroluk yatırımla buradaki en büyük yabancı yatırımcı oldu.(1) Ne var ki Avusturya’nın bu ülkelerdeki tahtını orta vadede alacak gibi gözüken bir rakip var: Yunanistan. Yunanistan bugün komşusu Bulgaristan’da 1500 şirketiyle bulunuyor. 1,8 milyar dolarlık yatırımıyla Türkiye satıyor, Yunanistan topluyor… BULGARİSTAN’DA BANKALAR C S TRATEJİ V Atina’nın Balkan atağı Türkiye’de banka alımlarıyla gündeme gelen Yunan sermayesi Balkanlarda ciddi yatırımlara yönelmiş durumda. Yunanistan’da yabancılara şirket satışına pek rastlanmazken, yeni AB üyesi olan Bulgaristan ve Romanya’da Yunan firmalarının yaygınlaştığı gözleniyor. ülkedeki yabancı sermayenin yüzde 10’luk kısmını oluşturan Yunanistan, Avusturya’nın ardından Bulgaristan’daki en büyük ikinci yatırımcı konumunda. Yunanistan’ın dünyaca ünlü telekomünikasyon şirketi OTE, bünyesinde Bulgaristan’ın resmi telefon operatörü GloBUL’u da barındırıyor.(2) Geçtiğimiz yıl ülkemizde Finansbank’ı satın alan ve hissedarlarının arasında kilisenin de bulunması dolayısıyla tepki alan Yunanistan’ın büyüyen devi National Bank of Greece (NBGYunanistan Milli Bankası) 2002 yılı verilerine göre Avrupa’nın en büyük 23. bankası konumunda. (3) Bugün Yunan Milli Bankası’nın dünya bankaları arasında ilk 15 arasında olduğu tahmin edilmektedir. 2006 yılında Balkanlarda birçok ortaklık kuran NBG aynı sene içerisinde Bulgaristan’dan United Bulgarian Bank ve ETEBA ile birlikte diğer birtakım yatırım şirketlerini de bünyesine kattı. Bir diğer Yunan bankası EFG de Bulgar Ergasias’ı satın aldı. Commercial Bank da Bulgaristan’da aktif hale geçince bugün Bulgar bankalarının yüzde 25–30 kadarını Yunanlılar ele geçirmiş oldu. (4) Ayrıca Nisan ayı başında Bulgaristan’a resmi ziyarette bulunan Yunanistan Ulaştırma ve Haberleşme Bakanı Mikalis Liapis, Bulgaristan ile KomotiniMakaza, XanthiRudozem ve Kyprinosİvaylovgrad noktalarında üç yeni sınır kapısının açılması için yaklaşık 200 milyon Avroluk yatırımın planlandığını açıkladı. (5) Bu da gösteriyor ki Yunanistan önümüzdeki yıllarda Bulgaristan üzerinde önemli bir ekonomik güç olma yolunda hızla ilerliyor. ROMANYA’DA GIDA SEKTÖRÜ Birliğin diğer üyesi Romanya’da ise 530 şirketle toplam 3 milyar Avroluk yatırımı bulunan Yunanistan bu ülkedeki en büyük 10 dış yatırımcı arasında bulunuyor. Bulgaristan’da olduğu gibi Romanya’da da ülkenin resmi telekom şirketi, Yunan OTE’ye ait. Yunanistan’ın en büyük gıda şirketi Chipita, Kıbrıs Rum Kesimi şubesi aracılığıyla Romanya’nın en büyük gıda üreticisi Best Foods Production’ı satın aldı.(6) Bu gelişmenin, Romanya’da faaliyet göstermekte olan Türk yatırımcıları olumsuz yönde etkilemesi kaçınılmaz bir durum. Daha şimdiden Rumen marketlerindeki raflarda Türk markalarının kapladığı alanın önemli ölçüde azaldığını, Türk ürünlerinin yerine Yunan markalarının yerleştiğini söylemek yerinde olacaktır. Ülkede faaliyete başlayan Alpha Bank’ın ardından NBG de ülkenin bankalarından GEC’i almak için teklifte bulundu. NBG halen ETEBA Romania, Banca Romenesca, Eurial Leasing, SC Garanta Asigurari SA, Asigurar finans kurumlarını elinde bulunduruyor.(7) Yunanlılara satılan Finansbank... İSME RED, HİSSELERE EVET Yunanistan, devlet ismi, bayrak ve paralarının üzerinde kullandıkları simge ile dahi sorun yaşadığı Makedonya ile ekonomik