Katalog

C S Brodi Hattı... TRATEJİ 13 etme girişimi İlham Aliyev zirveye katıldıysa da Azerbaycan için önceliğin BTC olduğunu söylemesi kısa zamanda Azerbaycan’ın OdessaBrodı’ye destek vermesinin imkânsızlığını gösteriyordu. Bütün bu olumsuzluklara rağmen Krakov Zirvesine katılan devletler arasında enerji işbirliği konusunda müzakerelerin devamı açısından bazı kararlar alındı. Zirve sonunda beş devlet, Hazar havzasına yönelik ortak enerji stratejisinin geliştirilmesi, OdessaBrodı hattının Gdansk’a kadar uzatılması için liderlerin siyasi kararlılık göstermesi ve konsorsiyum oluşturulması kararı aldılar. Krakov Zirvesinde alınan kararlar doğrultusunda bir sonraki zirvede konuşulacak konuları hazırlayacak enerji bakanlığı uzmanları seviyesinde çalışma grubu oluşturma kararı verildi. Bu karar yeni bir enerji bloğunun oluşturulması anlamına geliyordu. Zirvede alınan en önemli kararlardan biri de yeni bir zirvenin Ekim ayında Litvanya’nın başkenti Vilnüs’te yapılmasıydı. Boru Hattı projesine en çok ihtiyaç duyan ülkeler Polonya, Ukrayna ve Litvanya olarak sıralanıyor. Çünkü söz konusu ülkelerin her biri enerji açısından Rusya’ya ağır bir şekilde bağımlı durumda. Berdimuhammedov da zirveye Cumhurbaşkanlığı nezdindeki Hidrokarbon Kaynakları Kullanılması ve Yönetimi Kurumu Başkanı Bayrammurat Muradsov’u gönderdi. Krakov Zirvesinde olduğu gibi Vilnüs Zirvesine de katılmayan Nazarbayev zirveye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Sauat Mınbayev’i gönderdi. Mınbayev, Kazakistan’ın Rusya güzergahı için vaatler verdiğini ifade etti ve güzergah konusunda yapılacak değişikliğin Rusya ile koordineli olarak gerçekleşeceğini ifade etti. Buna rağmen Kazakistan’ın yeni projeye destek verebileceğini ifade ederek yeni oluşumun tamamen dışında kalmak istemediğini de gösterdi. 10 Ekim 2007’de Azerbaycan, Ukrayna, Gürcistan, Litvanya ve Polonya arasında enerji alanında işbirliği anlaşması ve OdessaBrodıGdansk boru hattı için konsorsiyumun oluşturulması anlaşması imzalandı. Krakov Zirvesinde projeye tam destek vermeyen Azerbaycan, Vilnüs zirvesinde anlaşmayı imzalayarak açık desteğini vermiştir. Krakov Zirvesinden sonra Azerbaycan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Natik Aliyev güzergah ülkelerinde rafineri alabilmeleri halinde projeye destek vereceklerini açıklamıştı. Zira Azerbaycan 2005 yılından itibaren enerji stratejisinde değişiklik yaparak Batı’ya ham petrol değil işlenmiş petrol satmaya üstünlük vermektedir. OdessaBoru Hattı projesine en çok ihtiyaç duyan ülkeler Polonya, Ukrayna ve Litvanya’dır. Çünkü söz konusu ülkelerin her biri enerji açısından Rusya’ya ağır bir şekilde bağımlıdırlar. Bu bağlamda Rusya ve Almanya arasında Baltık Denizi’nin altında döşenmekte olan Kuzey Boru Hattı Projesi Polonya’yı rahatsız etmektedir. Polonya, Kuzey hattının çalışmaya başlamasından sonra Rusya’nın Almanya ve Batı Avrupa’ya enerji satmak için Polonya güzergahına daha fazla ihtiyaç duymayacağını ve Polonya’ya zaman zaman enerji akışını kesebileceğinden korkmaktadır. Ukrayna açısından ise mesele sadece bir boru hattı meselesi değil aynı zamanda Ukrayna’nın AB’ye entegrasyonu açısından da son derece önemlidir. Yuşenko, OdessaBrodı projesini Baltık, Karadeniz ve Hazar bölgelerini bütünleştirecek bir proje olarak tanımlıyor. Bu durum Gürcistan için de geçerlidir. Gürcistan, bu yeni projede köprü rolünü üstlenmek için elinden geleni yapmaktadır. Bu anlamda Gürcistan, Hazar kaynaklarının Avrupa’ya taşınması konusunda Türkiye’ye alternatif bir konuma gelebilir. VİLNÜS ZİRVESİ Rusya 12 Mayıs 2007’de Kazakistan ve Türkmenistan’la imzaladığı Hazar kıyısı boru hattı deklarasyonunu nihai anlaşmaya dönüştüremedi. Krakov Zirvesinde alınan kararlar doğrultusunda ise hükümetler arası komisyon Haziran 2007’de toplanarak OdessaBrodı’nın Gdansk’a kadar uzatılması için 2004 yılında Uktransneft ve Polonya’nın PERN şirketlerinin ortaklığıyla kurulan Sarmatya şirketinin hisselerinin genişletilmesini kararlaştırdı. 5 Temmuz 2007’de Varşova’da katılımcı beş ülkenin enerji şirketleri arasında yapılan toplantıda Sarmatya şirketinin hisseleri 759 bin dolardan 4.5 milyon dolara yükseltildi. Vilnüs Zirvesinde ise Azerbaycan, Ukrayna, Gürcistan, Polonya ve Litvanya enerji şirketleri arasında Sarmatya’nın kurulmasına dair anlaşma imzalandı. Fakat Vilnüs Zirvesinde de Rusya’nın etkisi kendini hissettirdi. Davet edilmelerine rağmen ne Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ne de Gazprom ve Rosneft gibi Rusya devlet şirketleri temsilcileri zirveye katılmadı. Litvanya Dışişleri yetkilisi Zygimantas Pavilionis’a göre bu davranış enerjiyi siyasi bir araç olarak kullanan Rusya’nın, konferans tipi açık ve şeffaf müzakerelerden korktuğunu ikili görüşmeleri tercih ettiğini gösteriyor. Ayrıca zirveye Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy de Putin’le yapacağı görüşme nedeniyle son dakikada Vilnüs Zirvesine katılmayacağını duyurdu. SarkozyPutin görüşmesinde Fransa devlet şirketiyle Rusya enerji şirketleri arasında işbirliği anlaşması imzalandı. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice da Vilnüs Zirvesine davet edilmesine rağmen ABD’nin Füze Savunma sistemini görüşmek için Moskova ziyaretini tercih etti. Almanya ise nedenini belirtmeden Vilnüs Zirvesine resmi temsilci göndermedi. Fransa ve Almanya’nın zirveye katılmamaları bu iki Avrupa devletinin küçük devletler yerine Rusya’yı enerji ortağı olarak kabul ettiğini gösterdi. Fransa Cumhurbaşkanı ve ABD Dışişleri Bakanı’nın Zirveye katılmaması da "Rusya’nın zaferi" olarak değerlendirildi. Açıklamalarıyla enerji politikalarında Rusya’ya alternatif hatlar için daha cesur adımlar atılacağının işaretini veren Türkmenistan Cumhurbaşkanı Putin