Katalog

20 Irak örneği doğrultusunda, etnik ve dinsel yapısıyla C S TRATEJİ ABD’nin hedefindeki İran Yrd. Doç. Dr. Hakkı UYAR DEÜ FenEdebiyat Fakültesi Tarih Bölümü İran’ın dini lideri Hamaney, toplantı halinde... 19 90’lı yıllardan beri gündemde olan Küreselleşme sürecinin ve Batılı devletlerin emperyalist politikalarının etkisiyle, Batı dışı toplumlarda etnik kimliklere ilişkin sorunların daha yoğun olarak ortaya çıktığı görülüyor. Batı (özellikle ABD ve İngiltere), etnik kimliklerin çatışmasını tetikleyerek ve bunu kullanarak; teröristlerle savaş, kitle imha silahlarının yayılmasını önleme ve diktatörlere karşı demokrasi getirmek gibi bahanelerle müdahalelerde bulunuyor. Bunun ilk örneği Irak’ta verildi ve İran’da devam edecek gibi görünüyor. Bugün gelinen noktada, Irak’taki etnik farklılıklar o kadar ön plana çıkarıldı ve o kadar etnik düşmanlıklar kışkırtıldı ki, artık bu kimliklerin bir arada yaşaması mümkün görülmüyor. Ulusal kimliklerin gelişmemiş olması, etnik kimliklerin kışkırtılarak devletlerin parçalanmasını kolaylaştırıyor. Oluşmamış ulusal kimliklere dayanan devletlerin etnik kışkırtmalarla kolayca ufalanması, parçalanması; bu topraklarda emperyalist emeller besleyen ülkelerin kendi ayakları üzerinde duramayan küçük etnik devletçikler yaratmaları ihtimalini gündeme getiriyor. Irak’ta işlediği görülen bu tezgâh, acaba İran’da da işleyecek mi? İran, köklü tarihi, eski uygarlıklara kaynaklık edişi ve devlet geleneği itibarıyla Irak’tan çok farklı olmakla beraber; bugün, demokratik olmayan bir rejimle yönetilmektedir ve birleştirici üst kimliği Şiilik olan bir ülkedir. Şiiliğin birleştiriciliğine rağmen, pek çok etnik kimlik bulunuyor ve bunlar varlığını sürdürüyor. "İranlılar, tarihleriyle, kültürleriyle, büyük gurur duyan bir millet. Bir sorun, neler icat etmemişler ki! İlk posta sistemini, polo oyununu, insan haklarını, takvimi, şarabı, dikiş ipliğini, gemileri, parfümü ilk İranlıların bulduğunu söyleyeceklerdir. En iyi halının, havyarın, fıstığın, narın, ve minyatür resimlerin de İran'da üretildiğini iddia ederler. Bir iddiadan öte, İranlılar bunu asla tartışılmaz bir gerçek gibi size söylerler. Şayet aksini söyleyin, şaşkınlık içinde suratınıza bakacaklardır"(1). belirtiliyor. Mısır’da yayınlanan el Watan elArabi Dergisi, 25 Kasım 2005 tarihli sayısında bu rapordan yararlanarak İran’ın 28 eyaletinin etnik yapısı veriliyor(2): ? Fars yüzde 51, Azeriler (çoğunluğu Doğu ve Batı Azerbaycan eyaletlerinde) yüzde 24, ? Jilaki ve Mazenderiler yüzde 8, ? Kürtler yüzde 7, ? Araplar yüzde 3, ? Lorlar yüzde 2, ? Bloşlar yüzde 2, ? Türkmenler yüzde 2, ? Diğerleri yüzde 1. ? İran'da bulunan dinler: ? Şii Müslümanlar yüzde 89, ? Sünni Müslümanlar yüzde 9, ? Zerdüşt, Yahudi, Hristiyan ve Bahailer yüzde 2. grupların kullanılması muhtemeldir. İran’a yönelik bir saldırı olasılıkları her geçen gün artarken, artık, bunun ne şekilde olacağı daha yoğun olarak tartışılacaktır. Bu durumda, İran’daki etnik grupların kilit bir rol oynayacağı açıktır. Nitekim, geçtiğimiz günlerde ABD’nin İran’daki iki etnik gruba yönelik televizyon yayınlarına başlaması bunun işareti sayılmalıdır. ETNİK GRUPLARA PROPAGANDA İran’daki etnik grupların farklılıklarının ön plana çıkarılması ve rejim muhalifi etnik kimliklerin kışkırtılmasının Irak’ta olduğu gibi İran’da da görüleceği anlaşılıyor. Bu konuda ilk atılan adımlardan biri ABD’nin bölgedeki doğal müttefiki durumuna gelen Kürtlere yönelik kurulan Tişk (Kıvılcım) TV’dir. Bir diğeri de İran’ın Kürtleri olması beklenen ve kendilerinden çok şey umulan Azerilere yönelik GünAz (Güney Azerbaycan) TV’dir. Cumhuriyet Gazetesi, 3 Nisan 2006 tarihinde bu durumu manşetine taşıyarak, "ABD, rejimle mücadele için Azeri ve Kürtlere yönelik televizyon yayını başlatıyor" şeklinde verdi. Söz konusu haberde, "İran'ın nükleer dosyasını gerekçe gösterip Cumhurbaşkanı N İran'da konuşulan diller: Nüfus: 70 milyon 700 bin (BM 2005) ? Farsça Başkent: Tahran konuşanlar Yüzölçümü: 1,65 milyon km2 yüzde 58, En yaygın dil: Farsça ? Türkçe En yaygın din: İslam konuşanlar yüzde 26, Ortalama ömür: Erkeklerde 69, kadınlarda 72 yıl (BM) ? Kürtçe Para birimi: 10 İran riyali= 1 toman konuşanlar Başlıca ihraç ürünleri: Petrol ve petrol ürünleri, halıcılık, tarım ürünleri yüzde 9, Ortalama yıllık gelir: 2.300 $ (Dünya Bankası, 2005) ? Lorca İnternet uzantısı: .ir konuşanlar Telefon kodu: +98 yüzde 2, ? Bloşca konuşanlar yüzde 1, ? Arapça ÜFUSUN ANALİZİ konuşanlar yüzde 1, Nüfusu Türkiye kadar, topraklarının genişliği ise ? Diğer dilleri konuşanlar yüzde 3. Türkiye’nin iki katı kadar olan İran’ın nüfusunun yüzde 51’nin Acem, yüzde 49’unun diğer etnik ABD ve İngiltere’nin İran’ın nükleer bir güç gruplardan oluştuğu CIA’nın hazırladığı bir raporda olmasını önlemeye yönelik çabalarında bu etnik Ülke Bilgileri