Katalog

C S ikaragua ve Şili’de de sistem karşıtı eğilimler güç N kazanıyor. Ülke içinden kendisine yönelen muhalefetin başarısız olmasının ardından Chavez, bölge ülkeleriyle de yeni anlaşmalar yapıyor. Bilgi tekelinin kırılması amacıyla yeni bir radyo ve televizyon kanalı kuruluyor. ABD’nin Irak’taki durumu, ‘arka bahçesi’ Latin Amerika’daki gelişmeleri de etkileyebilir. Kredi desteği ile üretim aşamasına geçecek girişimcilere yardım edilmektedir. Venezuela 2004 yılında yüzde 17,3 büyüme ile dünyada en fazla büyüyen ülkeler içinde yer almıştır.(3) Venezüella’daki kapkaça dayalı neoliberal ekonomi politikalar yerine ulusalcı sosyal devlet politikalarına geçişle sağlanan başarı, Türkiye için oldukça önemli mesajlar vermektedir. Olası darbeye karşı askeri önlemler havez, Nikaragua ve Şili deneyimi ve ülkesindeki 2002 darbesi nedeniyle ABD’nin dolaylı müdahalesine karşı sayısı iki milyonu hedefleyen milis güçlerine dayalı askeri önlemler almaktadır. Venezuela'nın, Rusya'dan 100 bin tüfek ve mühimmat alma planları milis gücün donanımının ilk aşamasını oluşturmaktadır. Chavez kendisine karşı yapılan askeri darbenin arkasında katolik kilisesinin de yer alması nedeniyle, ülkesinde bulunan Hıristiyan olmayan yerli vatandaşlara yönelik New Tribes Mission faaliyetleri gerçekleştiren grupları ülkeden çıkartma kararı aldı. Chavez bu misyonerlerin asıl misyonlarının “petrol gelirlerini ülke halkının lehine kullanan bir başkanı devirmek olduğunu” söylemektedir. Venezuela, İspanya ile bir buçuk milyar dolarlık silah anlaşması yaptı. Hatta F16 uçaklarının yedek parçalarını ABD’den alamaması nedeniyle bu uçakları Küba gibi ülkelere satma gibi iddialarda bile bulunuldu. ABD’nin bölge ülkelerindeki istikrarı bozma ve terör örgütlerine ya da terörü destekleyen ülkelere silah verme gibi gerekçeleri kullanarak Venezüella’ya müdahale edebilir. ren askeri darbeye açıkça destek verdi. Yine 1965 yılında Dominik Cumhuriyeti’nde demokratik seçimle gelen hükümete doğrudan müdahale etti. 1973 yılında Şili’de Salvador Allende’yi deviren darbeyi destekledi. 1984’te Nikaragua’da tüm yabancı gözlemcilerin onayını alarak demokratik yolla iktidara gelen Sandinistler’e karşı 6 yıl boyunca ülkede iç savaşa neden olacak şekilde kontra gerillaları destekledi. (4) Latin Amerika’da spor müsabakalarında bile Usame Bin Ladin lehine slogan atacak kadar ABD karşıtlığı artmaktadır. Bush’un küresel askeri gücü nedeniyle, terörizm, insan hakları, demokrasi gibi alanda her türlü çifte standardı son derece keyfi bir şekilde uygulayarak tüm dünyanın öfkesini çektiği bir dönemde, Hugo Chavez cesur çıkışı sayesinde başta kendi bölgesi olmak üzere tepkileri kendi hanesine yazdırarak nüfuzunu arttırmaktadır. Bölge ülkelerinde gecekonduda yaşayanlar, topraksız köylüler, işsizler Venezuella’daki ulusal çıkıştan etkilenmektedirler. Nikaraguada Sandinistler’ yeniden güç toplamaktadır. Brezilya’da solcu Lula, iktidara geldi. Ekvador’da ulusalcı Luis Gutierrez güçleniyor, Bolivya’nın yerel halkı Evo Morales’i başkan seçti. Solcu Michelle Bachelet, diktatör Augusto Pinochet döneminde işkenceden ölen bir genarelin kızı ve Şili’de yapılacak seçimlerin en güçlü adayıdır. El Salvador’da Farabundo Marti yönetime geri geldi. Uruguay’da Frente Amplio öncü durumdadır. Kısacası Venezuella’da ulusalcı çıkış tüm bölgeye domino etkisi yapıyor. Chavez bölge ülkeleri üzerinde nüfuzunu artırmak için yeni politikalar geliştirmektedir. Bu politikalar şöyle özetlenebilir. 1 Venezüella öncülüğünde Karayip ülkeleri zirvesi sonucunda 13 Karayip ülkesine ucuz fiyatla petrol sağlamaya yönelik bölgesel petrol şirketi kurmak, 2 Küba’ya sağlanan ucuz ve tercihli petrol fiyatlarını aşağı çekme politikasının diğer bölge ülkelerine de yay TRATEJİ gınlaştırılması, 3 Petrol anlaşmalarında şirketlerin rolünü devlete kaydırarak ABD’nin etkisini azaltmak Bolivya demokratik devrimi vrasya’da renkli devrimler yapılırken, Latin Amerika’da antiemperyalist demokratik devrimler yayılıyor. Chavez’in çıkışı Venezüella ile aynı kaderi paylaşan Bolivya’yı da etkiledi. Che Guevera,Fidel Castro ve Hugo Chavez’i örnek aldığını söyleyen Evo Morales ilk turda yeterli çoğunluğu sağlayarak Bolivya’nın ilk yerli başkanı oldu. Nasıl soğuk savaş sonrasında Orta Asya ülkeleri doğal kaynakları ile enerji politikalarında Avrasya da önemli bir paremetre olduysa, iki milyar olduğu sanılan ancak iki trilyon metreküp olduğu anlaşılan doğal gaz rezerviyle Bolivya, Latin Amerika’da sık sık gündeme gelecektir. ABD’nin Irak’ta yıpranması, Venezuela’daki darbe girişimini erken onaylaması ve Chavez gibi birinin varlığı Morales’i rahatlatmaktadır. ABD, Chavez için bölgedeki istikrarı ve serbest ticareti engellediğini, Morales için ise uyuşturucu konusunu yeniden ısıtıp gündeme getirerek Venezuela ve Bolivya’ya müdahale yapabilir. Morales “coka”dan yapılan hem kokaine hem de colaya karşı olduğunu söyleyerek kendisine karşı olası psikolojik savaşa ve müdahaleye karşı hazırlıklı olduğu mesajını vermiştir. 5 lan yöntemler yerine, tüm bölgeye seslenecek alternatif radyo televizyon kanalları açma yoluna gidilmiştir. Venezuela öncülüğünde televizyonların gücü ve etkisi nedeniyle Latin Amerika’yı ABD bakış açısıyla anlatmaya son vermek için Telesur adlı ilk televizyon kanalı açıldı. Kanal Arjantin, Uruguay, Küba tarafından da destekleniyor. Venezuela ABD’deki yoksulların bile sempatisini kazanarak kendisine karşı olası psikolojik savaşı zayıflatmaktadır. Venezuela ve ABD'nin Massachusetts eyaleti yetkilileri, düşük gelir seviyesindeki Amerikalıların ısınmada kullanabilecekleri yakıt sağlanması için bir anlaşma imzaladılar. Venezuela’daki çıkışın Ortadoğu ile ilişkisi BD, Vietnam sendromunun ardından Latin Amerika, Ortadoğu ve Afrika’da emperyalizmden kopma sürecine seyirci kalmıştı. Benzer gelişme Irak işgali nedeniyle ABD’nin Latin Amerika’ya yeterince mesai harcamaması nedeniyle, petrol fiyatlarının aşırı artmasını değerlendiren Hugo Chavez’in neoliberal politikaları reddedip ulusalcı politikalara yönelmesiyle tekrarlanmaktadır. Chavez’in başarısı ABD’nin Ortadoğu’daki başarısı ile ilişkilidir. ABD Ortadoğu’dan ne kadar başarısız dönerse, Latin Amerika’daki gelişmelere de o kadar seyirci kalacaktır. Bunun yanında Irak’a olan aşırı ilgi yüzünden, ABD’nin arka bahçesindeki petrol zengini Venezuela’nın sistemden kopuşuna yönelik içerideki kaygılar artabilir ve hükümet değişimine yönelik müdahaleleri hızlandırabilir. KAYNAKLAR (1) Scheer, A. 2005. Marksizm ve Bolivarcılık, Venezüellada neler oluyor, derleyen Ali Mert, Nazım Yayınları. (2)www.undp.org (3) Weisbrot, M. 2003, Bu İnanç Dağları Bile Harekete Geçirir, Söyleşi, Venezüellada Neler Oluyor, Venezüellada Neler Oluyor, Derleyen Ali Mert. http://news.bbc.co.uk (4) Weisbrot, M. 2003. a.g.e (5). http://news.bbc.co.uk A A C Reel sosyalizm deneyimi hevaz 26 kasım 2003 tarihindeki Mark Weisbort ile yaptığı söyleşisinde, 4 yıllık iktidarı döneminde bir tane bile gazetecinin tutuklanmadığını söylemektedir. Hatta bu konuda bir çok demokratik ülkenin bile ilerisinde adımlar atılmaktadır. Haklarında herhangi bir karar olmamasına rağmen cezaevlerinde bulunan binlerce insan serbest bırakıldı. Cezaevlerinde bilgisayar internet kullanımı getirildi. Her türlü muhalif basın eleştirilerini özgürce yapabilmektedir. Venezuela’da ABD ve içerideki tekellerin sesini yansıtan medyayı yasaklamak gibi soğuk savaş dönemlerinden ka C Venezuela’nın bölgesine etkileri atin Amerika’da demokratik yollarla seçilen hükümetler, kaynaklarını kendi halkının lehine kullandıklarında darbe ya da doğrudan ABD askeri müdahalesi ile karşılaşmışlardır. 1954 yılında Guatemala’nın seçilmiş başkan Jocoba Arbeni ABD tarafından devrilmiştir. ABD, 1964’te Brezilya’da seçilmiş devlet başkanı Goulartı devi L Evo Morales seçim zaferinden sonra ülkenin tarımında önemli yeri olan kokain üretimini ve satışını, halkının yararına denetim altına alma sözü verdi. (24 Aralık)