Katalog

17ARAL1K2000 SAYI 769 talandıve yolcular arasındabulunanhekimlertarafından tedavı edildi. Gemidc, dezcnfektan dahil olmak üzcrc, hiçbir ilaç mcvcut olmadığı içinyctkililerden ilaç talep edildi. Gcmi yolculan tstanbul'a ayak basıp Filıstin'e tren ıle devam etme konusundaki ümitlerinitamamıylakaybetmediler. tçindebulundukları feci durumun dış dünya tarafından tam anlaşılmadığına kani olduklarından Türkiye'de, Filistin'de ve ABD'de bulunan siyasi nüfuza sahip kişiler ve gazetecilerle temaskurmayaçalıştılar. lstanbul Yahudi cemaati liderlerinden Simon Brod ile Rıfat Karako, Struma yolculannı kurtarmak için ellerinden gelen tüm gayreti gösterdiler. Yolculann gemiyi terkedip karayolu ile Filistin'e gitmelerine izin verilmesi için resmi makamlara türlü vaatlerde bulundular, ancak bütün bu gayretler sonuçsuz kaldı. Yaklaşık on günlük bir beklemeden sonra resmi makamlar Simon Brod'un Struma yolculanyla temas kurmasına izin verdi. Brod'un haftada bir gemiye yiyecek getirmesine izin verildi, ancak bu yiyeceklertüm yolculann ihtiyacını karşılamıyordu. Yolculara yeterli iaşe ve ilaç sağlanabilmesi için AJJDC (Dünya Yahudilerine yardımda bulunan Birleşik Amerikan Yanudi Dağıtım Komitesi), Hahambaşıhğa on bin dolar bağışta bulundu. Gıda sıkıntısı nedeniyle günde sadece bir öğün yemek, akşamları saat 17.00'de de birer portakal ve fıstık dağıtıldı. Gene aynı saatte çocuklara süt tozundan yapılmış yanm bardak süt verildi. Yolcular tarafından kurulan derme çatma mutfakta yemek hazırlanıp haftada sadece bir kere sıcak yemek verildi. Sıhhi şartlar son derece körüleşti. Yolcular arasında dizanteri yaygınlaştı. Gemide tek bir tuvalet mevcut olduğundan kapısının önünde sonu gelmeyen birkuyruk oluştu. Bu nedenle yolcular ihtiyaçlannı güvertede giderdiler. Bütün güverte dışkıyla kaplandığından zemin kayganlaştı ve etrafa dayanılmaz bir koku yayıldı. Yolcular arasında bulunan yirmi doktor gece gündüz dizanteri vakalarıyla uğraştılar. tlaç darlığından ötürü mevcut ilaçlar hastalara çok az miktarda verildi. Yolcular boşgeçmekteolan günleri değerlendirmck için sosyal faaliyctler düzenlediler. Koğuşlardanbirinde bulunan iki müzisyenhergece konser verdi. Yolcular arasında Ibranice edebiyat ve Yahudi tarihi dersleri için sınıflar oluşturuldu. Yolcuların akıllarına gelen en kötü akıbet Rotnanya'yaiadeedilmekti. Struma''daki tek neşeli olay gemide olan bir haham tarafından genç bir çiftin evlendirilmesiidi.Gemi yolculan limanyetkililerinin dikkatlerini çekebilmek için üzerlerine boya ile "S.O.S." ve "Immigres Juifs" (Göç 13 kadar gitmediğim evine, bayramlaşmaya gittim. Bir sürü kalabalık. gelen gidiyor, ben oturuyorum. EnsonundaBakan'a: 'Izınverırseniz yandaki odada, size bir şey söylemekistiyorum' dedim. Kibar adam, beni odaya aldı, durumu anlattım. Yolcunun akşam Türkiye'den ayrılacağınınbilinmcsi,Bakan'ınbenimhakkımda iyı düşüncesi sonucu, bir de herhalde adamın vadesi gelmemiş olacak, Bakan, yolcunun gemiden indirilmesi için telefonla emir verdi. lhsan Sabri de arkadaşımız olduğu için, derhal bu cmri tstanbul'abildirdi, adamkurtuldu. Mr. VValkcr ile Mobil' in Ankara temsilcisi Haldun Bey, Bakan'ın kararını duydukları vakit sevinçlerinden neredeyse beni uçuracaklardı. Adamailesi ile birlikte vapurdan çıkarıldı. O gün tren yokmuş, ertesı gün Istanbul'dan aynldı. Iki gün sonra, vapuru hükümet daha fazla tutamayacağını bildirdi." Struma faciasında yaşamlanm yitirenlerin yakınlaru.. Sırasıyla: Greg Btucton (SADile birlikte batığı arayan ekiplen), Alfred Kaufmann, Madeleine Sharf, Michael Buxton... Karaya çıkan tek yolcu Gemideki kadın yolcular arasında bulunan ve hamile olan Medea Salamovvitz kanama geçirdiğinden karaya çıkmasma izin verildi ve Balat'taki Or Ahayim Musevi Hastanesi'ne yatınldı, daha sonra karayolu ile Filistin'e gönderildi. Medea Salamowitz ve Segal ailesinindışındaFilistin'egirişvizelerine sahip olan beş kişinin daha karaya ayak basmalanna izin verildi. Gemiden aynlan en talıhli kişiler diğer yolculann akrabalarına iletilmek üzere kendilerine vermiş olduklan küçükkâğıtlarayazılmışbinlercemesajıberaberlerinde götürdüler ve geride kalan yolculara "merak etmeyin sizlerin kurtulması için çalışacağız" diyerek onlara manevî destek vermeye çalıştılar. Bu yolcular Filistin'e vardıklarındagemininveyolcularınıniçindebulunduklan şartlan Filistin'deki yetkililereilettilcr. Türk resmi makamlan, yolculann gerçek niyetlerininFilistin'egitmekolmayıp lstanbul 'a ayak basmak olduğuna dair kuşkulara. sahiptı; yolculann gemiyi mahsus sabotc ettiklerinden şüpheleniyorlardı. Gemi acentesi de aynı kuşkuları paylaşıyordu. Struma'nın kaptanı, îstanbul limanı yetkililerine, motortamircdilsebilegemininyola devam edebilecek bir durumdaolmadığını bildirdi vc başka bir gemi bulunmasını ıstedı. Resmi makamlar masraflan lstanbul Yahudi cemaati tarafından karşılanmak üzere gemi motorunun lstanbul limanı yetkilileri tarafından tamiredilmesini emrettı. Struma gemisinin lstanbul limamna vanşından beş gün sonra Hariciye Vekâleti genel müdür yardımcısı geminin varışını Ankara 'daki Ingilizbüyükelçisinebildırdi. İn «* men Yahudiler), "Sauveznous!" (Bizleri kurtarın!) cümleleri yazılı yatak çarşaflannı küpeştelerc astılar. Yolculardan bazılan resmi makamlara rüşvet verip lstanbul'daki konsolosluklara içindebulundukları durumubildırenmesajlargöndermeyeçalıştılar. Memurlar rüşvetleri aldılar ancak mesaj ları teslimetmediler. Struma'da, yolcular arasında bulunan Standard Oil Company of New York (kısa adıyla Socony, şımdiki adıyla Mobil Oil) petrol şirketinın Romanya'daki müdürü olan Martin Segal ile eşi ve çocuğunun kurtarılması için, Socony'in Türkiye genel müdürü Walker, şirketin Türkiye temsilcisi Vehbi Koç'u Ankara'da ziyaret edip kendisinden bu ailenin kurtanlması için nüfuzunu kulla nıp resmi makamlar nezdinde ginşimde bulunmasını rica etti ve şunu ckledi: "Biz Ingilızlerdcn izin aldık, aynı akşam Toros Ekspresi ile Türkiye'dençıkacak. Hayfa'yagidecekler." Vehbı Koç bu rica karşısında EmniyetGenel Müdürlüğü'negitti. Tanıdığı olan şubc müdürü lhsan Sabri Çağlayangil' i ziyaret edıp durumu kendisine izah etti. Çağlayangil Vehbi Koç'a: "Bu işte o kadar istek var,okadarbüyükparalarteklifedilıyorki, kimse elini süremiyor, bu ancak Bakan işidir. lçişleri Bakanı Faik Öztrak Bey'dir. Gidersin, anlatırsın, ancak onun cmri ile çıkabilir, başka yolu yoktur" cevabmı verdi. Vehbi Koç anılannda bakanı ziyaretini ve sonraki gelişmeleri şöyleanlattı: "Bayramın birinci günü, bakanın o günc Nachim AilesL. DavidDudu Cohn (1920 d.) Hans mifshaut (1914 d.)