Katalog

CUMHURİYFT DERCİ birbirleriyle komşu ve arkadaş olan insanlann birbirlerine uyguladıklan vahşet, insanın kcndindcnrarklıolanakarşısaldirganlığını sergiliyor. Farklılıklar,bcnzerliklerdençok daha çabuk algılanıyor. Ancak hepimi z birbırimizin aynısı olsaydık ne olurduk? Var oiabilir miydik? Büyük olasılıkla olanıazdık. Radikalbirbiçimdeeşitkılınmakhcpimizinsonuolurdu. Genç insanlar benimçocukluğumuncam kürelenne bugün artık ihtiyaç duymuyorlar, i letişim çağı herşeye ve her yere hemen ulaşılmasını sağhyor. Filmler ve televizyon, en ücra köşelerdeki kültürleri bilc evimizin içine getiriyor. Dünya üzerindeke^fedilmemiş çok aznoktakaldı. 1996yılındahavadan, henüz iletişim kurulamamış bir Amazon kabilesi tespit edildi. Film ve televizyon kameralan onları helikopterlerden çektiler ve Brazilyagöklerindeninenmetal kuşlarormanda fırtına çıkartıp, tozu dumana katınca, çıplak savaşçılarzehirli oklannı yönelttileronlara. Birkaç ay sonra bu savaşçılar ormanda tenis ayakkabılarıyladolaşır,zehir]ioklanylaonlan üfledikleri borularda Manao'nun pazarlanndaturistleresatılırolmuştu. Bugün benim de büromda bunlardan birkaçı duvarda asılı duruyor ve bana yokolma tehdidiyle karşı karşıya olan halkları hatırlatıyor. Bugün ctnperyalizmin en sinsi türii olan kültür şokunun ne kadar yokcdici biretkiye sahip olduğunu bi liyorum. Burada çözüm elbette kibrimizle 'medeniyete' aitolmayanlar olarak nitelediğimiz etnik grupların suni izolasyonu değildir. Onlara daha dikkatle ve saygıyla yaklaşmalı, onlara bizimle aynı düzlcmde karşı laşma şansı tanımalıyız. Bizde, onlarda eksık olan bilim ve teknoloji var. Buna karşın onlar da derin bir spritüalizme, yaşadıklan çevre hakkında köklü bir bilgiye ve bizim artık sahip olmadığımız doğabilgi ve görgüsünc sahipler. Batrnınsanayileşmişülkclerineaityaşam biçimı biz onu gelişmiş olarak görüyoruzkorkutucu bir çabuklukla diğer kültürleri çözüyor. Yüzyıllarbazendebinyıllaryaşındakikültürleryakındaebediyenyokolacaklar. Massachasctts Teknoloji Knstitüsüdilbilimcilerinden KenHale'ningüncelbiraraştırmasına göre bugün, konuşulan 6 bin dilin yarısından çoğu artık unutulmak üzere. Sözel olarak aktarılan cski bilimler de bu dillerle berabergömülüyor. Bugüzel vekınlgangezegenin hazinelerini nasıl koruruz? Ahlak sınırları bizimkilerle çeltşse de onları nasıl daha iyi anlayıp saygı göstermeyi öğreniriz? Onlar bize ne öğretebilir? Kentlerimizi ve kurumlarımızı nasıl daha insancıl hale gctirebiliriz, hayatımızı nasıl kurtarabiliriz ve gelişmişjiğin sık sık bcraberinde getirdiği yalmzhk duygusundan nasıl kurtulabiliriz? Bu sorulan bize Phil Borges'in fotoğraflan da soruyor. Her portrenin ardında bir öykü ve insanlığınkaderi saklı. Seyredenlerbuetkileyici fotoğraflarda fotoğrafçınm gördüklerini keşfetsinler: Kız ve erkek kardeşlerimizinyüzlerini. ..Onlarda aynı basit arzulara sahip insanlar. Ailclerini kurmak ve zamanımızınbirparçasıolurkenyaijamlarınıgelenekleri üzerine oluşturmak isriyorlar. 6 yaşındaki oğlunu okula giderken gururla seyreden Kenya'lı anne, Çinlilerden kaçarken bebeğinitaşıyarakHimalayalar'ıgeçenTibet'lianne, Hıristiyanmisyonerlerebirkabile savaşını sona erdirdikleri için yüreğini açan Papua Yeni Gine'li savaşçı hepsi bizimkinden farklı yaşam deneyiminc sahip ancak benzeri duygu ve isteklerle donatılmüj insanlar. Bu kültürleri korumanıntcmel koşulu, onları n değcrlennı tanımak veanlamaktır Ilayatının büyük bir bölümünü dünyanın yokolmak ü/ere olan kültürleri arasında geçirmiij olan Borges, 60'lıyılların sonunda gcrçckleştirdiğiilkMcxıcoseyahatindeunuta Mısır'h Nana veSirba. Onlar geleneklerine göre evlenene kadar saçlannı uzatamıyorlar. Kıı rtarın onları lecek birboşluk arayan ve ondan kendine çıkar sağlayan insanlar oldu. Sosyal çerçeveler, dışkoşullarabağımlı olarak oluştu. Kadınlann sayıca çok az olduğu kutuplarda, misafirperverliğin birgöstergesı olarak konaklayan yolculara sıcak ve iyi bir gece geçirmeleri için cşler sunulurkcn, bedevi kavimlerde crkeğin eşine fırlatılan birbakış bile, onun ölümüne neden olabiliyordu. Kuzeyin erkeği bedevininkıskançliğmı nasıl anlayabilirdi? Sahra'daki bedevi uzun kutup gecelerinde bir Iglu (buz kalıplarından yapılmış. klübe) içinde olup bitcnleri nasıl tahmin edebılirdi? Ancak maalesef tam da bu çok çeşitlilik sadecebinyıllarcayaşamdakalmamızısağlayacak gücün kaynağı olmakla kalmayıp, hoşgörüsüzlük, nefret ve savaşın da kaynağı oldu. Kendimızdenfarklıolandankorkuyoruz ve bu korku bizi saldırgan canavarlara dönüştürüyor. Din fanatizmi yanısıra etnik çatüjmalardadünyamız üzerindeki düşmanlıklarınnedcnlcriarasında. SovyetlerBirliğı'nın yıkılmasıyla birlıktc, bir zamanlar bünyesindeki halklar arasında onyıllardır bastırılmış olan nefret duyguları tekrar suyüzünc çıktı. Bosna'da kısa süre öncesine kadar tü Hindistan'dan. Bizçocuklaronunayaklarmın dibine oturur vc uzak halklara, hayret verici adctlcre, rüyagibi manzaralara vedüFotoğrafsanatçısı Phil Borges 'in, Insan Hakları Beyannamesi 'nin 50. yılı nedeniyle şünebilecek hertürtann için inşaedilmiştaAmnesty International (Uluslararası AJÖr pınaklaraaitöykülerini merakladinlcrdik. gütü) için hazırladığı 'Insan olmak' isimlifo Bu sıradışı anıca bir kristal kürenin de sahibi idi. Büyük olasılıklabu.ozamanlarbalıkçıtoğraf dizisine Isabel Allende 'nin yazdıgı lannağlannasu üzcrindekalmalarıiçinasönsözüyayımlıyoruz. tıklan, basit, içi boşcam kürelerden biriydi. en yanm yüzyıl önce, daha televiz Amcamın yardımıy la o kürenin içinde dünyanın heryerini keşfettik. Hikâyeleri bizi o yon çağı başlamamışken, güney j yarımkürede doğdum. Orada ya kadar büyülüyordu ki, amcamın önümüze şam ; sakin taşra etkinlikleri içinde açtığı tüm vizyonlargerçeğcdönüşüvcriyordu. Beni tüm dünyayı gezmeye zorlayan, geçiyor,komşularımızınsınırlanninbaş.ladizginlenemezyabancı kültürleri tanıma ihdığı yerde bitiyordu. Zaman zaman hasat tiyacımı onaborçluyum ve "türümüzün gükutlamalarında karşılaştığım ve gözlerine cü, tahrip cdilcmczliği vc yaratıcılığı ctnik bakarkenkorkuylakarış.ıkbiracımaduygusu hissettiğım yoksullar dışında herkesi bi vekültürelçeş.itliliğinde,dil,adetvedinlerinin farklılığındayatar"diyen büyük Meksizim gibi 7annederdım. Dünya, büyüklüğü ve karmaşıklığı hak kalıyazarüctavioPaz'akatılıyorum. kındaki ilk fikirleri, amcalarımdan birinin Inanılınaz uyum yeteneği insanoğluna, Hindistan dönüşü sonrasında edindim. O, ai kuzeyin bitmck tükcnmek bilmcycn buzlalemizin dc bütün kcntin dc gerçekten uzakla rından Sahra'nın kor halindcki kutnlarına, rayolculukctmıştekki!)isiydı.SeyahatnotAmazon'unkaranlıkormanlanndan Hımalannı tuttuğu sararmış not defterlerinden layalar' ın aydınlık zirvelerine kadar her yere ibaret eşyasıyla ve insanın içine işleyen ko yerleşebilmeyi mümkünkıldı. Doğa'nınher caman gözlerc sahip bir iskelet gibi dönmüş zorluğukarşısındakcndincyaşamdakalabiISABEL ALLENDE