Katalog

CUMHURlYfcl DERCİ p» onuşaıragabeysineyönlendiren. Hasan Hüscyin'dcnaldığı yanıtlarise, şiirinin içinde adımlannı hızlandırmasına neden olan bir güç, bir kaynak, bir ışıktı vazgeçemediği. "llk Istanbulumsu" şiiriyle 1969'da Varlık dergisinin kapağından içeri süzülccckti dizeleri.Uzuntırnaklannvarseninsevilerden kına yakmalı/ Pastalar yaptıracağım sana Antalya 1 imonlanndan/ Sana çaçaça'lann bcl bcl kıvraklığında/Sanagözlerimi vereccğim Istanbulumsu.. Şiirin son dört dizesiydi bu. Gençliğinin coşkulu scsi yükscliyordu, ilk gümşığına çıkmanın şiirsel soluğuyla... Parasız yatılı günlerinde şiir enbüyük dostuydu ama iki dost insan daha vardı okulda yüreğınipaylaştığı...Arkadaşı YılmazGümüşbaş ve hocasışair Halim Yağcıoğlu. Yağcıoğlu, Cömert'in ardından onu bize şöyle tanıtacaktı: "Bedrettin Cömert'i 1958Merde Sıvas Lisesi 'nde tanıdım. Bedri dikkati çekmeyecek kadar içine dönük, kendi dunyasında yaşayan, maddeden çok sanata tutkulu, dal gibi, incecik bir çocuktu. Lise 9,10,1 rdeücyılarkadaşlığımızoldu.Gerçekten arkadaştım ben Bcdrcttin'le. Arkadaşlıktan da öte sağ kolumdu benim. Okulun K.ültür ve Edebiyat Kolu'nu dersimın gereği yönetmem, onu bana bağlamış, her alanda yardımcım olmuştu. O y ıllarda Sı vas Lisesi enparlakyıllannıyaşıyordu.(...)Yalnızlisc bölümü olan yatılı okulun, tek bir günü boş geçmiyor, saygıdeğer Sıvaslılara peşpeşe gösterilerle zevkli saatler yaşatıyorduk." Neydi bu zcvkl i saatler, peşpeşe gösteriler. Bedrettin fedakârdı. Sessiz,terbiyelibiröğrenciydi Bedrettin Aradıgı tek şey anlayış ve şefkarti belki de. Beden cgıtıminden 9 alan bu seçkin öğrencinin, 10'dan aşağı not aldığına3 yıl içindetanıkolmadım. Derskitaplannı sanırım hiç okumazdı. Öğretmenlerini dıkkatle kcndını vererek dinlcrdi o kadar. O ders kitaplarının dışında, usunu, kültürünü geliştirecek.zenginleştirecekkitaplarokuyordu. Küçüeük harçlıgı kitap almaya yetmezdı. Amaokuyordu. Birdahiçoeukdeğil mıydio?(Kemalıstdergisı,Kasım 1978) Hüseyin'e yazdığı bir mektupla şöyle dile getirccekti"... Uzun uzadıyacleştirmeni istemiyorum.Saltsevgıliağbıy,ya7mayadcvam et veya bırak yazmayı, ış kalmamış sendede. lstediğimbu!" Hasan Hüsey in ise belki de bu surunun en iyi yanıtını, Cömert'in ölümünden sonra verdi.Mektuplarım,şıirlerinı,yanmkalmış yayımlanmamışşiirlerinibirarayatoplayıp "Kalmasın Ellerim Sizlerden Uzak"adlı kitabını bi/.lere ulaştırarak. Ağabeykardeş ilişkisiolarakbaşlayan veyıllarayayılarıbu dostluğun,faşıstkurşunlarlayıtmesı(yitmesi mi acaba?) sonucundakı aasını, kitabın bir böl ümünde şöyle dile getiriyordu Hasan Hüseyin (Insanoğlunun dramı şurada; bcn sanırdımki, daha doğrusudüşünürdümki benim yazılarımı, notlarımı, mektuplanmı Bedrettin Cömert kıtaplarhaline getırmek zorunda kalaeak. Bu görevin bana düşmesi neacı!" YıllarsonraCömert'inSanatTarihibölümündenöğrencısı M. Saeit Pckak birsergi açılışında rastlayacaktı Hasan Hüseyin'e, Cömert'tensözaçıldığında,bulunduğuortamı unutacaktı Hasan Hüseyin. Gözlerinden yaşlarboşanacaktı. Acıyı Bal F.yleycn şair deartıkyokaramızda... lOyılkaldığıttalya'dan 1971 yılındadönecekti Cömert karısı ve çocuğuyla. Hacettepc Üniversitesi Sanat Tarihi bölümünde bir yandanhocalıkyaparken.bukezyazılarını daha gcnİ!,biralanayayacak;Millıyet Sanat, (îelecek, Barış, 1 lalkın Dostları, Soyut, Yansıma, Toplum vb. gibı dergılerdc, Cumhunyet gazetesinde yay ımlayacaktı. Sanat eleştirisindeki yansı/durumu, objektifliği çoğu sanatçıy ı kı/dııacak ama y ine de sanatsal ya7ilarındaki(lurıi'5unudeğışlırmeyolunagıtmeyecektı, süreklı yazılarını yayımlattığı Yansıma dergisinden de kopacaktı bu yüzden. 38yaşında Agostınu 'w \amiula\kcn ııyıhlı hıı dıiıi)udan. Dokunulmaza karşı çıkmıştı Ö/dcmır tnce, Cömeıt'in bu tavrını şu cümlelcrleaçıklayacaktı ardından: "Kleştirinın yapısından, doğasından gclen baştan çıkarıcı güzelliğine karşı koymak ıçın sağlam bir insanın tinsel yapısına sahip olnıak gerekir. Helesozudınlenirbireleştiricı,sanat tarihçisı olduktan sonra, kiiçük dağları kendisinın yarattığını .sanmaması, "Nemrut"laşmaması gerekir. Busaydığımsıt'atvc erdemlerinhepsi vardı Bedrettin'dc. Bunun doğal sonucu olarak da, sanat yapıtına bir an olsunsaygısızlıkla, sevgisi/likleyaklaşmamıştır. Bedrettin hırçınlaşmışsa,öfkelenmişse, bu ancak biraz önce saydığım sıfat ve erdemlerden yoksun kişi ve yazılara karşı olmuştur. Dokunulmaza ve tabuya karşı çıkmıştır." (Bedrettin Cömert ve Eleştiri Anlayışı) Kaya Özsezgin ise şöyle anlatacaktı Cömert' i"Cağdaş Sanat Tarihçiliği Açısından Bedrettin Cömert" adlı ya/ısının bir bölümünde "Heyecan doluydu sanat yapıtı karşısında ama bu hcyecanını vc coşkusunu, sağlambilimselbakışınçemberi içine almasını biliyordu. Cömert'iizlenimciliğe kaymaktan alakoyan da bu bilinçtir. Sanat yapıtı, ncredc vehangıdönemdeürctılmişolursaolsun, öncelikle bir bakış bıçimınden, yorum başkalığından kaynaklanır. Bılım adamı, bu kaynağmbileşenlerinibuluportayaçıkanrkcn, sanatın tcmelde bir öze ve bıçim sentezinedayalı olduğunu gözden u/ak tutmamalıydı. Yapıtınbilimselayrıcalığınakapalıolmak, çağları ve dönemleri birbirine bağlayan dinamiği,yaratımmekarrizmasınıgöreınemck gibı olumsıı/ bir sonuç doğurabılırdi. Sanat yapıtıyla "sahici ılışki" ıçıne gırmck diye yorunıl uyordu Cömert bu konudaki görüşünü". "Gıotto'nunSanatı"adlıkıtabındaiseCönıert, bu çalışmasının nedenini, sunuş yazı Bir zarfa dört mektup Sonra devletbursunukazanarakltalya'ya gideeekti Cömert. Halim Yağcıoğlu'nu, Hasan Hüseyin'i,arkadaşlarını hiç unutmayacaktı. Mektup yazmak ne güne duruyordu. Postaparasıçoktutuyordu.01sun..Birzarfın içine üçdört mektubu birden koyacaktı çoğu kere.. Dostlar, dostlara ulaştınrdı onu nasılolsakendiaralarında. Parasız yatılıda.yakından tanıdığı yalnızlık duygusu burada daha etkıngöstermıştikendisini.Çünkübuna ek vatan hasreti çekıyordu için için. Agostina dindireeekti bu duygunun alevini ama o kökleriniunutmamıştı vesıkısıkıyabağlıydı çıkıp geldiği Anadolu toprağına... Sıvas'tan Roma'ya gitmek onun dunyasında mutlaka bir kültür şoku yaratmıştı ama bu ayrılık, köklerinden kopmanın kolayhğını sunmamıştı ona. Aksine orada soluduğu sanatsalhavayı,bılimselçalışmaları,ülkesine nasıltaşıyabılırdı?Hepbusorumluluğu,özlemi duydu içinde. Roma bütün kültürel donanımlarıylakuşatmıştı onu. Ama saptadığı birşey daha vardı. Hasan Hüseyin'eyazdığı bir mektupta bu şchirlc ilişkisini şöyle dile getırecekti "Roma kenti organları çok ve karmaşıkbircanlıyabenziyor. Amaöyledü' /enli solunum yapıyor ki, Doğu'dan gelen bızlerşaşınvenyoruz. Herdavranışımızacemıvekabaoluyor." Şiiri hiç bırakmayacaktıbudönemde. Varlık dergisineyollayacaktışiirlerini. Yazdığı şıırlerı, ltalyan hdebıyatı'ndanyaptığı çevirilerve sanat elcştırılerıızleyecekvebunları Forum dergisinde yayımlatacaktı. Zaman zaman şiirlerinden kuşku duyacaktı. Bir mcktubunda yaşadığı bu kuşkuyu, Hasan Yüzlerce iür, makale, eleşüri, çeviri bıraktı arkasmda Bedrettin Cömert.