Katalog

CUMHURİYET DERGİ Reis Çelik'in "Hoşçakal YanrTı gösterimde... 68'lilerfilmin mesajında tarihe çok da aykın bir duruş olmadığı düşüncesinde birleşiyorlar. Kimi "Yeni solculuğun filmi" diyor kimi özensizlikle suçluyor. Filmin Deniz • Gezmiş'ini ise 68, sadece öğrenci hareketi değil, 1516 llaziran 'ı da içine alan bir halk hareketiydi Darbe, bu hareketi ve toplumsal muhalefeti susturdu... Perdeye yârisıyan 68 miydi? « 1. Sayfanın devamı de seyirci pro/ili hakkında bilgi vermek amacıyla aktanyor: "Cafeye geldiler. Biri, bir anarşisti iyi göstermişsiniz derken diğeri ••haksızlık etmek istemiyorum ama Denizler'in bu fikirleri savunduğunu bılmiyordum'diye açıkladıgörüşlerini..." Türkiye 12 Mart'ı nasıl yaşadı? Deniz Gezmiş kimdi? Hoşçakal Yann, toplumsal belleğe dokunduğu yüz küsur dakika boy unca kime, ne anlattı? Bu sorulann yanıtını 68 dönemini yaşayanlara, filmi izleyenlerc vc yönetmenesorduk. Işteyanıtlan: Cemil Gezmiş (Deniz Gezmiş'in babası): Bu filmi kökünden reddediyorum. Bo/.kurt Nuhoğlu (68'li, Gezmiş'in arkadaşı):Baştaeleştirmektenkaçındım,bır filmi eleştirmek en azmdan ona değer vermek anlamınagelirdiyedüşündünV'Bufilm değil olsa olsabir müsameredir" dedim. öncelikle filmin başlangıcı çok yanlış. Yıkılmiş, kaybolmuş birressam ve çok sanal bir belediye başkanının söyledikleri, Deniz sandalyeye böy le otururdu, böy le şiirler yazardı falan...Deniz'iyitikbirressamın gönlünde ve tuvalinde yaşatması çok yanlış. Çünkü o hâlâgençkızlarınvedelikanlılarındüşüncelerindeyaşayan.hayallerinisüsleyenefsanevibirdevrimci,çağımızmRobinHood'u... Deniz'inkımliği yanlış aksettirilmiş. Scvecen, en ciddı konularda bile gülebilen buğulu gözleri olan, hayatı dalgaya alan ve hiç birzamaneylemdentavi/venneyenbirkişilik Deniz. Bukadarsevilmesininaltındada buyatiyor. Dcnız'ıdağa,gcrillamücadelesineçıkartan toplumsal etkenlervardı. Bunu anlatmadan, kuru bir mekanda yargılayıp idam ctmek dc yanlış. O zaman Deniz' i anlamantn imkanı yok, sevmenin de... Reis Çelik, senaryoyu yazdığı zaman bize okuttu, dedik ki, bu senaryoylaböyle bir film olmaz; Eleştirilcrin çoğunu not aldı ama ilk senaryoda ısraredip onu çekti. Şöyle birdeyiş var, cehenneme giden yollar iyi niyet taşlanyla döşenmiştir. Bu denli bir tarihsel perspektif içinde, çok yakın arkadaşımızın riayatının böyle aceleye getirilmiş bir filmle ele alınmasına iyi niyetli deyip gcçemem. Bu hcm sinemaya, hem biyografisi aktarılan tık. Başından beri senaryonun Deniz' in ortayaçıktığı koşulları yansıtmamasına itiraz ettim. Filmde, dönemin toplumsal, siyasal olaylannıgörmekgerekiyordu. Denız'inbugünden bakıldığında nasıl algılandığına dairdeitirazlanmoldu. Filmin başlangicında anısına sahip çıkan meczup bir ressamla bir belediye reisiydi, sosyal demokratlaşmış eski devrimcilcrle, Deniz'i kendi içine dönüşünün simgesi haline getirmiş aydın eskileri... Bütün eksikliklerine rağmen doğruyu söylediği için benım açımdan film hoşgörülebilir. Bütünümüz açısmdan söyleyecek olursak, Mustafa Kemal'e bakış açıınız filmde söylendiğigibiydi.Ikincimillikurtuluş savaşını verdiğimizi ve Atatürk' ün y anm bıraktıklannı tamamlayacağımızi söylüyorduk. Ancak bunun sosyalizm perspektifinden arındırılmaması gerekiyordu. Filmde, sosyalizmin vurgulanmaması eksiklik ve zaaftır. Dönemi anlamak açısından Reis Çelik yeterli biri değil. Filmını, Halıt Çelenk'in idam gecesi anılarına dayandırmış vc sadece ogeceyianlatıyor. Çelik'in endişelerianlaşılabilir. Yaptığı, günümüz açısından Kcmalizm'in yenidcn güç kazanmasına ve dönemin atmosferine uygun düşüyor. Berhan Şimşek' in Deniz Gezmiş yorumu da doğru değil. Şimşek, Deniz diye, yetmiş döneminin devrimci tipini yorumlamış. 68'in neşcsıni, çocuksuluğunu yansıtmamış. Deniz kasıntı değüdı, neşclı bir insandı. Film hem onu tanıyan bizler, hem de gençler açısından beklentileriyanıtlamaktanuzak.Yine de, sinemada insanların coşkusunu, alkışlannı gördükten sonra bu filmin çckilmesini olumlubuluyorum.Dcnİ7'ınbirterörist değil, yurtsever bir devrimci olduğuhu ve De kimse tanımıyor. yakınlan siyasi siddeti olanca ağırlığıyla yaşayanlann isimleri perdeye yansıdı birerbirer, Mazlum Çimen, Sezen Öz, Ahmet Nesin, Bengi I leval Öz... Kendisini oynayan belediye başkanıy la meczup ressam el birliğiyle soktular bizi dönemin içine, bir du var yıkıldı ve... Konuya, döneme, sinetnaya, önce Bozkurt Nuhoğlu, Gezmiş 'in arkadaşıydu likle de kendimize yabancılaşmaya ve tüketmeycbaşlayabilirdik. Hoşçakal Yarın.hâlâgösterimde. Yönctmen Çelik'e göre izleyıcilenn büyük bölümünü68ve70'liyıllarıntanıklarıoluşturuyor. Sinemaizleyicisininyüzdealtmışlıkkesimini de filmini izleyeııler arasında sıralıyorÇelik. tstanbulÜniversitesi'ndcokuyan bir grup sağcı öğrenciy le yaptığı görüşmeyi Aydın Çubukçu, senaryoya katıldı ama... adama hem de siyasal döneme haksızlıktır. Teknikhatalarıdavardı filmin, idam kararını başbakanın onaylaması, savcının sağda durmasıgıbi... Bende yargılandımamabu kadar çok bayrak yoktu duruşmada. Bu da bir saptırma ya da birilerine mesaj gönderme...Bufilmdeğil,gerçektenbirmüsamere. Aydın Çubukçu (68'liyazar): Reis Çelik 'in talebi üz'erine senaryo üzerinde çalış