Katalog

2 TEMMUZ 1995. SAYI 484 Kardinal Mindszcnty: Macaristan'da kilisenin başı, halcn Budapeşte'de ABD Büyükelçiliği'ne sığınmış durumda... YAŞAM 9 ILLEDETURKİYE izlediğini, nasıl belgeleyip nasıl yorumladığını aktarmak artık bu yazının kapsamını aşar. Ancak şu Bunlardan biri, bir Türk f Örgütü, bilgi ve belgenin kadarını söylemekte yarar var: Af hemşireydi. Seviye Köprü adlı bu 1 daha kolay sağlandığı örgütü'nün Türkiye hakkında hemşire, "Türkiye'de yasaklanmış £ demokratik ülkelerdeki insan söylediklerinde hem hükümet hem bir partiye üye olduğu" gerekçesiyle hakları ihlallerinı aynı oranda daha PKK, insan haklarını ihlal açısından cezaevine konulmuş, ancak kapsamlı ve ayrıntılı biçimde gerektiği ölçüde kınanıyor. Bu hakkında BBC televizyonundaki inceliyor. Ancak devletin demokratik amaçla nasıl bir yaklaşım programın yayınından önce serbest niteliği azaldıkça, bilgi ve belge benimsendığı, nasıl bir dil bırakılmıştı.BBC'nin Af Örgütü ile toplamak, kanıt bulmak da o denli kullanıldığı, kanıtların nasıl yaptığı bu ışbirlıği büyük ses getirdi. güçleşiyor. Bu, işin dedektiflik sıralandığı Af örgütü'nün Tanınmış sanatçılar diziye para yanı...lşin bir de insani yanı var. Bilgi raporlarından izlenebilir. Adresini almadan katkıda bulundular. ve belgeleri arayan, kanıtları aşağıda bulacaksınız." ömeğin Türk hemşirenin öyküsünü bulmaya çalışanlar, savcı değil, Af örgütü'nün Türkiye hakkındaki klasik tiyatro sanatçısı, Türkiye'de polis değil, profesyonel adli tıp son yayınlarından birinde, geçen de iyi tanınan Glenda Jackson uzmanı hiç değil. Af örgütü Şubat ayında yayımlanan 'Türkiye: anlattı ekranda. elemanları büyük ölçüde tutarlı, Yalanlama Siyaseti' başlıklı BKmeyen öykü: İşkence hakkaniyete saygılı, adalet duygusu rapordan şu cümleler, yeterli bir gelişmiş, olaylara duygusal değil, "Düşünce Suçlulan" adlı dizi o örnek: "Güvenlik kuvvetlerinin, somut verilerden hareketle bakma kadar ilgi çektı ki ertesi yıl yenisi Güneydoğu'da siyasal amaçlı alışkanlığı kazanmış kişilerden yapıldı. Bu kez de 10 kişinin öyküsü yüzlerce cinayetin bir kısmından oluşuyor. Ama, "büyük ölçüde". Bu beşer dakikalık mini programlara sorumlu olduğunu gösteren kanıtlar kişilerin, üzerinde çalıştıkları ülkelere sığdırıldı. Ve Türkiye yine vardı mevcuttur. Bu insan hakları bir cerrah tarafsızlığıyla duygudan listede. Çin, Irak, Israil, Fas, ihlallerine göğüs germek ve bunları tamamen arınmış biçimde Filipinler, Güney Afrika, Sudan, Peru sona erdirmek yerine Türkiye yaklaşması da pek mümkün değil. ve Yugoslavya ile yanyana. hükümeti, bu tür ihlallerın olduğunu Işte o zaman, inkar etmeyi tercih kovuşturulan devlet ile ediyor. öte yandan PKK Af Örgütü arasında da Cenevre çatışma çıkıyor. Sözleşmesi'ne Af örgütü, topladığı sözümona uymaktan kanıtların ötesinde bir söz ederken, ele yoruma gitmekten hep geçirdiği köy kaçınır. Yani bir korucularını, eşlerini ve anlamda, çocuklarını kanıtlayamadığı bilglyi öldürmektedir. PKK sunmamaya çalışır. ayrıca öğretmenleri ve Ancak, kovuşturulan askeri niteliği olmayan ülkede demokrası sıfırı devlet memurlarını da tüketmişse ve kanıtlar ıdam etmek niyetini bir da kişilerle birlikte sıyaset olarak ortadan kaldırılmışsa o açıklamıştır." zaman Af Örgütü ne 1994yılı Ekim ayından yapacak? Ya da kişiler, bu yana örgütün Türkiye örneğin kendilerine masa şefi Jonathan işkence yapıldığını Sugden'ın Türkye'ye söylüyorlarsa, ama bunu girişine yasak konmuş kanıtlayacak bir bulunuyor. Son olarak sakatlıkları, yara bereleri da eski Türkiye masa yoksa ne olacak? şefi Helmud Oberdiek Türkiye'nin son 25 yılı sınır dışı edildi. Bu Türkiye'de 12 Mart aşamada, örgütün 1971'i izleyen yıllar Türkiye hakkındaki boyunca insan hakları tutumunu yorumlayan ihlalleri belgelendi: bir görüşü de burada Bazen vücutta işkence aktarmak gerek. Bugün izi, bazen sadece sözel TBMM Anayasa ifade. Bunlara Komisyonu'nda etkili bir dayanılarak hazırlanan kışı olan Coşkun Kırca raporlar ve benzeri şunları yazıyor: "Örgüt, belgelere çoğu kez Türkiye'ye sabit fikirle Türkiye hükümeti dolaylı bakıyor. Bu sebepten biçimde itiraz etti. Türk ötürü, Türk devletinin bu Uluslararası Af örgütü, Danimarka kanadının I992'de Türkiye için düzeniediği bir gösteriden. örgüte kızması basınının bir kesimi ise sürekli olarak Af gerekmez. Çünkü Örgütü'nü Türkiye'yi karalamak için 1989'daki "Fikir Suçlulan" örgütün yaptığı kınamaların bazıları ısrarla vurgulamak gerekir. Bir var olan bir örgüt gibi sundu. dizisinde iki kişi Türkiye'de insan doğru da olabilir ve bu sebeple ülkeden 10 ayda 500'den fazla Bütün yalanlamalara karşın hakları ihlallerine örnek gösterildi. kınamaların hepsi devletimiz işkence iddiası gelıyorsa ve bunun Türkiye, son 25 yıldır "işkence" Bu kez ekrana, Türkiye'de tarafından ciddiyetle takip arasında 10 kişinin işkence sözcüğü ile birlikte anıldı. Çünkü tanınmayan, ancak Ingiltere'nin edilmelidir. Herhalde devletimiz sonucunda yaşamlannı yıtırdlklerine işkence, son 25 yıldır Türkiye'de önde gelen tiyatro oyun ve senaryo işkenceci değildir. İşkence daır iddıalar da yer alıyorsa bize hep oldu. Türkiye dışına çıkıp da yazarlarından Alan Bennett çıktı. iddialarını ciddiyetle takip göre bunu özel bir raporda olup bitenı anlatanlar bire bin Türkiye Işçı Köylü Partisi üyesi, etmektedir. Hakkımızda geçmişteki belirtmek için yeterli bir gerekçe katsalar bile, ortadaki bu gerçeğe Af Çanakkale'de 12 Eylül 1980 bazı pek hatalı uygulamalardan oluşuyor. Bu konuda bizi Türkiye'de örgütü sahip çıktı. civarında yayınlanan "Halkın Sesi" kaynaklanan bu kötü simgeyi yapılan cumhurbaşkanlığı seçimleri gazetesınin sahıbi Hasan Fikret Af örgütü'nün hazırladığı belgeli, silmenin yolu, adı geçen örgütle de Avnjpa Topluluğu çerçevesinde Ulusoydan, ve 88 yaşında tanıklı, yer ve tarih gösteren ılişkilerimızı kesmek veya bozmak Türkiye'nin üyeliği hakkında yapılan cezaevine konulan eski TKP'Iİ raporlarının yanı sıra belki daha da değil, tam aksine, onula diyaloğu görüşmeler de ilgilendirmiyor. Biz sendikacı Mehmet Bozışık'ın etkili bir aracı var: Televizyon. devam ettirmektir. Türkiye nin insan haklan ihlallerinin öyküleri Ingilizlerin oturma 1988'de BBC televizyonu İnsan itibarını arttıracak olan, işkenceciyi durdurulması için çalışırız ve bu odalarında yankılandı. Hakları Evrensel Bildirisi'nin 40. gizlemek değil, ortaya çıkarmak ve konuda hükümetlerin şekli ikinci yıldönümü nedeniyle 10 bölümden cezalandırmaktır."^ Türkiye'de işkencenin varlığı derecede önemli olup önlemlerin oluşan bir dizi hazırladı. Af örgütü bugün artık bazan devletin en alınmasını ısrarla talep ederiz." ile işbirlığiyle hazırlanan kısa kısa yüksek katlarında bile kabul ediliyor. Ve sonraki yıllar • Adresi: programlarda, dünyanın çeşitli Ama yakın yıllara kadar böyle 1989'dan bu yana geçen sürede Amnesty Intemational, ülkelerındekı insan hakları değildi. ömeğin 1989'da Af Örgütü Türkiye'de insan haklan ihlallerinin International Secretarıat, ihlallerinden payını aian gerçek ile dönemin Başbakanı Turgut Ozal niteliği ve çapı değişti. Bu 1 Easton Street, kişiler tanıtıldı. arasında karşılıklı suçlamalar bile gelişmeleri Af örgütü'nün nasıl London WC1X 8DJ, Ingiltere. yapıldı. Af örgütü, elindeki verilere dayanarak, Türkiye'de işkencenin yaygın olduğu ve sistemli biçimde uygulandığını söylüyordu. Gözaltı süresının kısaltılması, sanıklara avukatlarıyla görüşme olanağı tanınması gibı, modern hukukun abece'si sayılan uygulamaların başlamasını, Af Örgütü "memnunlukla" karşılıyordu. Ancak bunlar yine de yeterli değildi. Özal'la tarihi kapışma Başbakan Turgut Özal, Af Örgütü'nü açıkça eleştirdi. Kötü niyet beslediğini, "adı konulmayan bazı çevrelerin etkisi altında kalarak" Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesini engellemek istediğini söyledi. Af örgütü'nün bu suçlama karşısında o tarihte verdiği yanıt, bugün için de geçerlidir: "Af Örgütü raporlarının kesinlikle bağımsız bir şekilde hazırlandığını ve yaklaşımında ülkeler arasında fark gözetmeksizin tarafsız çalışmasına gölge düşürmediğini Hepsi çoktan öldü Başpiskopos Beran, DoğuBatı bloklaşmasının sona erdiğini göremcdcn 1969'daöldü. Cezaevindeyken Vatikan, kendisini kardinal ilan ctti. Amaboşuna. Beran'ı Naziler3 yıl Dachau'yakapatmiijlardı. Komünistlcrde 14 yıl kapattılar. Macar Kardinal Mindszenty'nin kaderi de farklı değil. Hem Naziler hem Stalincilerin hışmına uğradı. 1948'de Macarhükümeti, onu vatana ihanetle suçladı. Ertesi yıl ömür boyuhapsemahkumedildi. 1956'da Budapeşte'de hükümete karşı ayaklanma sırasında kısa bir siire serbest bırakıldı. Tam bu sırada Amerikan Büyükelçiliği'ne sığındı. Vc taa 1971 yılına kadar elçilikte yaşadı. Vatikan'ın Macaristan'a yönelik siyasetini scrt bir dille cleştirince, Papa 6. Paul, istifasını istcdi. 1975'teöldü. Constantin Noica 1987*de öldü. Romanya'da 6 yıl cezaevinde kaldı. Karısı Ingilizdı. 1948'dekocasından boşanmak zorunda kaldı. Sırf, çocuklarını Romanya'dan çıkarabilsin velngiltere'yegötürebilsindiye. Noica'nın oğlu, babasının başınagelenlerin etkisiyle kendisini dine verdi, papaz oldu. Af Örgütü, listesinc aldığı ilk düşünce suçlulan arasında Noica için de kampanyaya başladı. Noica'nın kızı Alexandra, 1991 "de babası hakkında basına yaptığı açıklamada şöyle diyordu: "K.ampanya anidcn etkili oldu. Evet, onu serbest bırakmadılar. Ama cezaevinde ona davranışlan yumuşadı. Kitapokumasına izin verdilcr. Yazsın diye kâğıt kalem verdiler." Yunanlı komünist sendikacı Andonis Ambatielos, AlbaylarCuntası sırasında dacezaevinedüştü. Amasonra serbest kalınca siyasete atıldı, milletvekili seçildi. Amerikalı rahip Ashton Jones, Amerika'da siyahların medeni haklan için ilk kampanyabaşlatanlardandı. 65 yaşındaydı.. Ve bu işi Amerika'da siyahların hakları yüzünden iç savaş. başlatan Güney'de yapıyordu. Jones, "kamu düzenini bozmak"la suçlanıp cezaevine atıldı. Sonra serbest bırakıldı. Ama bu kez de trafik suçu işlediği gerekçesiyle yine içeri al ındı. 1963 'te bir kez daha içeri girdi. Dilencilikyaptığı gerekçesiyle... Oysa yapmıyordu. Mahkemesi komediye dönüştü. Savcı, iddiayı geri çekip yeni bir iddia getirmck zorunda kaldı: Jones, yanlıs. kaldınmda yürüdüğü içintutuklanmiijtı! Jones, içeri girdi çıktı. Af Örgütü'nün elinde Jones hakkındakisonbilgi 1970 yılına ait: Jones, Hiroşima'nın 25. yıldönümü ncdeniyle bildiri dağıttığı gerekçesiyle yine tutuklandı. Amerikalı siyahların medeni haklarının savunucusu rahip Jones, bu haklann m