Katalog

14 İNSANLAR CUMHURİYETDERGI resındc Ikı yıl sonra Ispanya'yı dolas.maya başladı Endulus'te, Antonıo Machado ılc kt»r>ıla^tı Madnd'ı, C astılla'yıgordu Castılla'danesınlencrek yazdıgı "Izlcnımlcr ve Manzaralar"ı yayımladi Yolu yavaş yavaş edebıyata yonelmekteydı 1917 yılındaıkıkokludostlukkuracaktı Lorca bırı Mdnucl de Falla ıdı.dığen ıse ya;>am donemeçlennde sık sık karşılas.tıgı (ırana da unıversıtesınde sıyası hukuk protesoru unlu toplumculuk kuramcısı Fcrnando De Los Rıos Bıından sonrakı yıllar Lorca ıçın, ycteneklerını lyıce olgunlastıracağı bırsureçoldu FernandoDe Los Rıos unogutlerıyle Madrıd'dc Ispanyol aydınlarının bır araya geldığı Resıdenuade bstudıante'yeyerlestı Burası tasralı Lorca ıçın, yenı dunyanın, resmın, şıınn ve Avrupa tıyatrosunun butun onculuklerının ortaya serıldığı bır yerdı Rafael Albertı, Fedro Solınas Gerardo Dıego, Luıs Bunuel, Salvador Dalıgıbıyeteneklerletanıştı Muzısyen vcozanyetcnegıylebu çcvredede hayranlık uyandırdı Şıırlermı oyle guzel okurdu kı daha yayımlamadan hayranları olustu Özellıkle de Luıs Bunuel ve Sal vador Dalı l orca'ylabırlıkteuçluolusturdular unıvcrsıtede Lorca'nın o donem kcndını tanımlamak ıçın soyledığı bır cumle vardı "Benım s,u yarı kadın yarı erkek ruhum " Daha sonra Salvador Dalı'nın de ustunde spekulasyon yapacağı bu konuda Bunuel sunları anlatacaktı Martın Domınquezadında yapı olarak çok kuvvetlı bıradamın Lorca nın cscinscl olduğunu ılcrı surduğu anlatılmıstı b.ın.ı Buna ınanamazdım o tarıhlerde Madrıd'de sadece bır ıkı eşcınscl olduğu bılınırdı ve hıç kımsc de benı Federıco'nun oyle olıçın şok oldu Tanıdığım ınsanlar ıçındeFederıcoılksırayıalırdı Netıyatrosundan neozanlığından sozedıyorum su anda, ınsan olarak ele alıyorum, ustun olan yapıtları değıl, kendısı ıdı Ona benzer bırını bulmak olanaksızdır dıyebılmm Pıyanoda Chopın'e oykunurken, bır sozsuz oyun ha/ırlarken, kısa bır tıyatro sahnesı sergılerkenbuyuleyıcı ıdı adeta Sıradan bır sey okurken bıle dudaklarından dokulen dızeler bambaşka bır guzel lığcburunurdu Dunyayı bambaşka bır gozle gormemı sağlayan dostluğumuzun bana çok şey kazandırdığını yadsıyamam ölumunden gerıye belırsızlıkten başka bır şey kalmadı Pekçok soylentı dolaştı olumu uzerıne Salvador Dalı alçakçaonun bır eşcınsel cınayete kurban gıttığını soylemıştır Bu tamamen saçmadır Şurası açık kı Lorca ozan olduğu ıçın oldu Falanjıstlerdahaozamanlarzekâyaolumdıyebağrışıyorlardı Federıco acıdan ve olumden çok korkardı Gece yarısı bır kamyonda olduruleceğı yerc gıderken neler hıssettığını tahmın edebılıyorum" "Benim şu yarı kadın yarı crkek ruhum." Böyle demişti Lorca kendisini tanımlarken. Özgürlüğün şairiydi. Franko'nun faşist muhafızlarınca kurşunlanarak öldürüldü. Kurşun şiirlerine değmedi... Ama katilinin ekleyecekleri vardı: "Eşcinsel olduğu için iki kurşun da kıçına sıktım." Zor günler başlıyor 192^ L ylulu ndc Ispanya ıçın zor yıllarbaşlamıs.tı General Jose Antonıo Prımo de Rıvera hukumet darbesı yaptı ve yazar Unomuno surgune gonderıldı Fernando de Los Rıos unıversıtcdekı ışınden uzaklaştırıldı Lorca bu arada, bır bayrak uzerıne ozgurlukçu sozler ı^ledı dıye olume mahkum edılcn Graııadalı kız Manana Pıneda ıçın yazdıgı oyununu bıtırdı llk kubıst !>ıırlcrını yazmaya basladı I927'de Granadalı gençler ıçın 'Gallo (Horoz)" adını verdığı dergı çıkarma gıri!>ımlenne basladı Lorca, ölüm kokmuyor şiirlerin AYFER PtNÇKURT Ah benım vıgıt alım 4h ,ie uzıınmui \ olıla Aholıım btUerbını Vaı madan C onioba va ırık, tolklorık !>ıırlerın ozanı, tıyatrocu, çok yonlu F G Lorca, Cordoba'da değıl ama Granada yakmlarında VıznarAltacaryolu ustunde, kendısı ıle bırlıkte otuzbcs kışı faşist Franco nun sıvıl muhafızlarınca kurşuna dı/ıldığınde, henuzotuzsekızyaşında vc yaratıcılığının doruğundaydı Oluın kamyonu şafak sokerken geçtı,ıçınde I oıcaılebırlıkteotuzbeskısıtaşıyordu Sıerrayamacındakı Vıznaz ageldı Daha sonra Alfacar ayoncldı, kamyonım ıçındekıleı ı ındırdıler ve bır çukurun onundekı tabyaya *•"* tırmandırdılar, bırkaç dakıka ıçınde delıkdeşıkvucutlarçukurunıçındeydı Lorca ıçın tutulanolum tutanağında ısc sadece şunlarya/ılıydı ' Savasın doğurduğu yaralar yuzunden olmuş olup, ccsedı 20 ağustosta VıznarAlfacar yolu uzerınde bulunmuştur" Federıco Garcıa Lorca, Granada'da Fueııte Vaqueros kasabasında, çıftçılıkleugraşanbıraılcnınbebegı olarak5 Hazıran 1898'dedogdu Anne Vıcenta L orca şıırı vc muzığı sevıyordu Baba hederıco Cjarcıa Rodrıquez ıse aılcsının mulluluğundan baska şcy duşunmeyen bır adamdı Lorca'dan ba'jka uç kardesdaha vardı Federıco nun doğumundan sonra aıle Asqueıos a taşındı "Butun çocukluğum koylııdur çobanlar kır, grik, ıssızlık" ılerdi Lorca Yasamınınılkyılları.dadıljrından nınnıler, soylenceler, deyı^lerle doluydu, ozellıkle hızmetçı Dolores'ı şıırlcrınde dc anacaktı llk oyuncağı bır kukla tıyatrosuydu ve yasamı boyuncaayrılmayacaktıondan llkokuma yazmayı annesınden daha sonra bucak okulunda oğrctmen Antonıo Rodrıquez Espınosa'danoğrcndı tlk muzık egıtımını yıne annesınden almıstı Yetcneklerını larkedenannesı, onasolfezoğretmıstı halası ısegıtar çalmasını Daha sonra ıse Vcıdı'nın yctıstırmelcrınden Don Antonıo Scgura yonetımınde pıyano ve kompozısyon sanatına verdı kendını duğu duşuncesıne ınandıramazdı Bır gun yemekhanede yan yana oturmustuk Fcderıco'yadedımkı 'Çıkalım senınle çok cıddı bır konuda konuşmak ıstıyorum' Şaşırdı ve kabul ettı Yakındakı bır bara gıttık orada Federıco'ya Basklı Martın Domınquez ılc dovusmeye karar verdıgımı açıkladım 'Neden''dıye sordu Lorca Bıranduraksadım'Es.cınselolduğıındogrumu' Ycrındenkalktı Qok yaralanmıijtı Aramızdaartıkhcrşey bıttı dedı Tabııaynıaksambarıştık' Ba^kd arkadasları da vardı Bunuel beraber unutulmayacak saatlcryasadıklarını anlatacaktı Lorca ylaılgılı baska soylcycccklerı dc vardı I cdcrıco tanrıya ınanmazdı ama dınc karşı hıç yıtırmedığı buyuk bır sanatsalduygubeslerdı Dalı'nınkayıtsı/ olmasına rağmen ona gerçek bırtııtkuvlabaglıydı Ölumuhepımız Kımleryoktukı budergıde, Salvador Dalı, Manuel De Falla, Fransısco Lorca Ancak bır yıl sonra çıktı dergı ve ılk sayısı ıkı gun ıçınde kapışıldı Dergının omru sadece ıkı sayı oldu, uçuncu sayı bırtakım /orluklardan dolayı çıkmadı 1929 yılında Lorca duygusal gelgıtlerınden uzaklasmak ıçın Fcrnando De Los Rıos'la bırlıkte Nevv York'agıttı OradaNValt NVhıtman şıırlerıyle ılk keztanıştı lngılızceoğrcnmektcnba^arısız bırkaç denemcdcn sonra vazgeçtı Kcntın arka sokaklarına vurdu kcndını sıncmaları, tıyatroları llarlem ı gezdı ( az mu/ıgınden CanteJando' kadarctkılendı Ancaksıkıntılıydı Lor ca, Amenka ya ısınamadı Karam sarlığını şıırlcıınedeyansıttı 1930 yılı ocak ayında Basbakan Prımo de Rıvera ıstıtaetmek zorunda kalmıstı DemokratcgılımlılerGene "Izlenimler ve Manzaralar" 19l4yılıııdacdcbı> ıl lakııltcsı vc hukuk takııltcsıne ya/ıldı Ancak 1921 yılındabıtırebıldı hukuk takultesını Budonemde Lorca henuzmu/ısyen nıtclığı ılc tanınmaktaydı çev