Katalog

2 TEMMUZ 1995 SAYI 484 Bangladeş'tePakıstan'dakigıbıbırhakaret yasasının kabulü ıçın uğraşılıyor bugiın Bu yasa çıkarsa, yazılan yazılarda ya da yapılan konuşmalarda peygambere ya da Kuran'a hakaretedıldığıgöruluryadasezılırsehapıslıkten ölüme kadar varan cezalar uygulanacak Nesrın davasında ıse böyle bır yasa var olmadığı halde, salt fanatıklcrı susturmak ve mutlu ctmek adma, dını duyguları ?edelemckten tutuklama karan alınmıştı Ve Bangladeş'ın tanınmış yazarlarından Humajun Ahmetbıle, "Allah'aınanmıyorum deseydı,Kurandeğışınelidırsö7İcnndendaha az fırtına koparırdı" dıyebılmıştı. Oysa Humajun da, yazdığı "Cloudy Days of Monsoon"adlıkıtabındandolayı fdnatıklslamınhedeflerınden birıydı. Dakkalı entelcktüeller Nesrın'ın cıddı bır tchdıt altındd olduğuna ınanmadılar. Onlara gorepolıs, Nesrın'ın saklandığı yerı bılıyor vc buna rağmcn onu tutuklamıyordu Aydın çevreler Nesrın'ın önce Hındıstan Hındularının antılslam kampanyasında kullanıldığı ıddıasındaydılar Sonrada, HırıstıyandünyasıradıkalIslama karşı korku yaratmak adına kullanmıştıNesrın'ı ve s.uyu olmayan uçsuz bucaksız yoksul semtlerleçevrı11 250bın kadarevsızçocuk, sokaklarda ıse süruler halınde dılencı var Profesor Sobhan'a gorc. Bangladeş de kendıseçımı olmayan bırmodernleşıncsürecme sokuldu " Bıze buparaları verenler, ne yapacağımızadakararverıyorlar. Bızboylecekendımızdenuzaklaşıyor.kendımızeyabancılaşıyoruz"dıyorSobhan. PAZARIN PENCERESINDEN Söyle Margos nerelisen? SELÇUK EREZ ıgırdıç Margosyan'ı geçen yıl, Dıyarbakır'ı anlatan guzel bır oyku kıtabı yayımlandığında tanımıştım "Oâvur Mahallesi" başlıklı bu kıtap. baskı ustüne baskı yaparak en çok satanlar lıstesınin tepelennde bır yere oturmuştu Bu sene Margosyan'ın bır oyku kıtabı daha basıldı "Soyle Margos Nerelisen?" (Aras Yayınları/ Ist 1995) Bu kıtaptakı öykulerden sadece ıkısı once Ermenıce yayımlanmış, dığerlerı doğrudan doğruya Turkçe yazılmışlar Ancak, Margosyan, bu ıkı Önce Ermenıce yazılmış oykuyu bıle çevırmemış olduğunu. Turk dılınde yenıden yazdığım soyledı Her şeyden once lyı bır oyku yazarı Margosyan: Mesela, kıtabın ılk oykusu "Pışt bemurad, pışt1" ta evın kedısını ustalıkla kullanarak kendı evını. annesını, kuçukluğunde gozledığı ınsan ılışkılerını guzelce yansıtabılmış. öykude kedıye, yanı Mestan'a Turkçe seslenen evkadını, kedı laftan anlamayınca sırayla Kürtçeyı. sonra Zazacayı ve Ermeniceyı dener "Çocuğun adı ne olacağ?" adlı oykude Margosyan, aslında kendı adının nasıl konduğunu anlatır Babası Sike, 1915 Ermenı tehcırınde kendı babasını yıtırdığınde kuçuk bır çocuktur Buyuyüp evlendığınde ılk doğan çocuğuna Mıgırdıç adım verır Böyle davranarak babasını yenıden canlandırdığına, dunyaya gerı getırdığıne ınanmaktadır Bu çocuk altı aylıkken olur Bır sure sonra eşı bır oglan daha doğruur. Sike'yo "Oğlanın adım bu sefer de Mıgırdıç koymıyasan ha'" derler, Zıra, "ölülerın adı uğursızlığ getırı1" Sıke etkılenmez "Veğd olsın kı, yemın ederım kı yedı tane oğlan daha doğsa, bılsem kı yedısı de oleceğ, gene de rahmetlı babamın adını koyacağam1" Allahtan bu Mıgırdıç olmez, gun gelır oturur bu guzel oykulerı kaleme alır Kıtaba adını veren "Soyle Margos Nerelisen''" de adeta bu oykunun devamı gıbıdır Bu oykude babası Margos'a çocukluğu boyunca sorar durur "Soyle Margos Nerelisen?" Bu sorunun doğru cevabını da belletır çocuğa, ıstenen cevap, "Heredanh"dır Mıgırdıç Margosyan Heredan, Mıgırdıç Margosyan'ın babası Sıke'nın babasının koyudur" Mıgırdıç'ın ortuşemeyen Turkçe yapıtlar yem bır Turk akrabalarının çoğu, Bırıncı Cıhan Harbı'nın o edebıyatı çoğul dızgesıne (polysystem) gore ele kapkaranlık gunlennde sefalet, yokluk ıçınde, alınmalı" dıyordu Yazının bır yerınde de "Bugun doğdukları topraklardan çok uzaklarda dagılıp neredeyse yok sayılan azınlık edebıyatının, yokulup gıtmışlerdır "Sonra bu ınsanların bır ozellıkle Turkçe romanın doğuşunda başat bır kısmı, alın yazısı denılen o kargacık burgacık, o rol oynadığını" hatırlatıyordu "Ermenıce hangı dı'de ve hangı harflerle yazıldığı belırsız harflerle, Elence bır ısımle ve Turkçe yazılıp ama her alında bu gune kadar yazılı olduğu 1851'de Istanbul'da yayımlanan Housep varsayılan kaderın cılvesıyle, zamanla bırbırlerını Vartan Paşa'ya aıt Akabi (Sevgı) Hıkâyesı ıle bulmuşlar ama kaybettıklerı ana, baba, kardeş, Avengelinos Mısaihdıs'ın Elence alfabeyle oğullardan ote, ozlemı yureklerınde hıç Turkçe yazılıp yıne Istanbul'da 1872'de bıtmeyen. çocukken ayrıldıklan \opraWan, kendt yayımladığı Turkçe romanı, "Seyreyle Dunyayı" doğdukları koylerı Heredan, anılarından hıç bugun artık ılk Turk romanları olarak sılınmemış yureklerınde daıma kutsal bır anılmaktadır" tapınak, kutsal bır yuvaya donuşmuştu " Turk edebıyatının Batı'ya donuk gelışımının onculerının torunlarından bırının çağdaş Bır oykude Gâvur Mahallesi sakınlerınden edebıyatımıza bu katkısı, bıze kulturumuzu bın, çocuğunun "dış buğdayı torem"nı yapar oluşturan ama zaman zaman unuttuğumuz, Şoyle bır bolumu var bu oykunun "Toren tum varlığını yadsıdığımız mozaık taşlarının her bacoların hep bır ağızdan yuksek sesle, bırının ne değerlı, ne guzel olduğunu sevınçle guluşerek bağırdıkları "Tı lı lı, tı li lüi" hatırlatıyor, bu taşların bır araya gelmesıyle seslerıyle başladı "Tı lı lı, tı lı In" bızım meydana çıkacak tablonun ne goz kamaştırıcı yorelerde, Ermenının, Kurdun, Turkun, olabıleceğını duşunmek içın muneccım olmak Suryanının, Keldammn, hasılı tum toplumun gerekmez.^ sevınç çığlığıdır Öykulerde Dıyarbakır'da kullanılan kelımeler bolca yer almış Eğış (mangal kulu duzeltmeye yarayan demır alet), carut (kurek), lulug (ateş koruklemeye yarayan demır boru) vb Bu kelımeler Margos'un çocukluğunda gorduklerını, duyduklarını bıze daha lyı taşımasına yarıyor. Okudukça, beşon öykü sonra Diyarbakır tukenince ds Margos'un durmaması, oykuculuğunu surdurmesı gerektığını duşunuyorum Istanbul'un eskı Ermenı mahallelerının bınbır anlatılmamış oykusü Margosyan gıbı bırını beklıyor Margos'un yazdıklan bana Mehmet Yaşın'ın Bırıkım dergısının MartNısan 1995 sayısında yayımlanmış bır yazısında söyledıklerını de anımsattı "Turk kımhğıyle, Turk edebıyatı tanhıyle, Turk eleştırısının kodlarıyla Yazgıya yenik düşülecek mi? Bangladeş'ınzengınkesımıçocuklaıınıdış ülkelerde okutuyor, dış ülkelerde doktora ve alışverışe gıdıyor. Bırıkımlerıyle ulkesınde yatınm yapmak yerıne Londra ya da Isvıçrc bankalarınayatınyor Tekstılendustrısıonyıldır ucuz ucretlerle, HongKong ve Sıngapurlulara.hattaKorelı veAmerıkdlıhıraçalışıyor Sobhan, bu konudakı görüşlennı. "Ülkc kcndıtekstılendüstırısınıyaratabıleeekken.dıkış dıken bır halk halıne geldık" dıye anlatıyor Sobhan gıbı bırçok aydın da ülkenın kaderı halıne gelenbu pasıvıteve bağımlılığı.dışyardımlarla dayatılan yaşam bıçımıne bağlıyor. Bangladeş buyıl da2 4 mılyar dolar yardım alacak. Sobhan, yardım yerıne borç almanın sorumluluk gelıştırmek açısından ulke ıçın daha lyı olabtleceğı t'ıkrını de vurguluyor Ve Nesrın'lc uğraşmak yerıne dünyanıngozüne bu sorunların sokulabıleceğının de altını çızıyor. Başbakan Halıde ve muhalefet 1 ıderı Hasına arasındakı bıtmck tükenmek bılmeyen kavga belkı de orduyu ıktıdara el koyma noktasına getırecek ve Bangladeş tarıhının ıçınden sürükleyerek getırdıği yazgısına yenık düşecek Bangladeş, tarihıyleuğraşırken,geleceğeyönelık adım atmakta gıtgıde zorlanacak. Ayrıca son zamanlarda geçmışın ıçınden başka bır ısım daha polıtıka sahnesıne çıkıyor. Ve o da bırkadın RoschanErşad Sondıktatörüneşi... Kocasının partısının başına geçmek ve ıntıkamını almak ıstıyor Dığer ıkı kadından. kocasına yapılan darbede parmağı olan ıkı kadından. .Halıde veHasına'dan .^ Derleyen:AŞKINELÇt Asıl sorun yoksulluk Oys>adm değıl, yoksulluktu bu ülkenın bınncılsorunu. Bangladeş, 1971 yılından buyana 27 mılyar dolar gelışme yardımı almıştı. Ancak bu paralar, ekonomıst Rehman Sobhan'ın açıklamalanna göre, kullanılmamış, hırsızveaçgözlübırsınıfınelınegeçmiştı. Halkın yüzde 67'sı tarımla geçındığı halde, Bangladeş kentlıelıtküçükbırzümretarafından yonetılmekte hâlâ. lyı nıyetle hazırlanan toprak reformu, mülkıyet ılışkılerınde çok az değişıkhğe yol açtı, eğıtim reformu da hıçbır şey getirmedı. Halkın yüzde 65'ı okur yazar olmadığı halde eğıtim fonlarının büyük bır oranıünıversıtelereaktarıldı Böylece ülkenın bunca ıhtıyacı varken, Malezya ve Arap ülkelenne korkunç bır bey ın göçü de başladı. Dakka'nın küçük zengın mahallelerı ve otellerın olduğu caddeler, elektrığı, alty apısı Hazıran 650.000 T L TemmuzAğustos 1.150.000 T L (Yanm pansıyon günlük) Rezervasyon ve bilgı içın: Ist. Kültür Turizm (212) 234 34 20 (4 hat) Kosmos Turizm (216) 356 68 84 Bodrum Fora Yatçılık (252) 316 46 64 Mavi Yolculuk Bodrum / Bodrum Haziran Temmuz Her Cumartesi hareket Haflahk tam pansıyon 15.000.000 TL.