Katalog

Y A Ş A M K A D İ R İ O Ğ L U NURULLAH Suları ağlatan, vapurları ve martıları korkutan, insanları işlerinden eden, motorları direnişe iten bu 'lodos hastalığı' hiç kimseyi sevindirmez mi? Martılar, sindikleri koşelerden, demlrlemif Şehlr Hatları vapurlarını melOI melul İzlerler. I stanbulşehrininbilineneneski hastalığı lodos hastalığıdır. Bu hastalığı anlatmak için şehir, Deutera Rome, Neo Rome, Eisten Polin, Byzantium, Konstaııtaniyye, Bilâdı Şelâse, Derâliye, Dersaadet, tslambol ve Istanbul gibi değişik isimler aimışsa da, isim değiştirmekle coğrafi konum değişmeyeceğinden hastalık varlığını günümüze dek sürdürmüştür. Lodos hastalığı sularda taşikardiye benzer çarpıntılar yaratır. Bunu, suların lacivert karnındaki sancılar izler; suların karnı eğilir,kasılır,sönerveyenidenşişer. Hastalık, dayanılması en güç sancıyı suların Boğaziçi bölümünde sergiler. Sancıyla kıvranan sular, 600 metre enindeki Kanlıca rıhtımlarına hangi şıddetle vurursa, 3 bin metreden fazla ene sahip Büyükdere kıyılarına da aynı can havliyle saldırır. Lodos, gözükaralığıyla şişinen kimi kadim Boğaziçi akıntıları karşısında da bana mısındemez. Güney rüzgârlarının marifeti Orkoz, AC U M H U R İ Y E T D E R G İ 1 7 N İ S A N Derdi illeti lodos nadolu ve Rumeli hisarları arasının kralı Şeytan Akıntısı, Amavutköy, Vaniköy arasının despotu Maskara Akıntısı aynı biçarelikle lodos hastalığının pençesinde kıvrım kıvrım kıvranır; hastalık süresınce varlıklarını iptal ederler. Lodos hastalığı sadece tstanbul sularında etki yaratmakla kalmaz, suların insanlarını da etkiler. Bezginlik, yorgunluk, bulantı, başağrısı ve korku bunların başlıcalarıdır. Sulardan ve insanlardan sonra Istanbııl'un üçiincü önemli gerçeği martılar ise, lodos hastalığında nereye nasıl saklanırlar bilinmez. Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde bile bu konuda malumat yoktur. Yalnız, çok eski tarihli "Martılar Destanı"nagöre, martılar, sindikleri köşelerden, demirlemiş Şehir Hatları vapurlarını melul melul izlerler. Martılar Destam'ndaki bir dörtlük bu melulh'ğun nedenini açıklar: S A Y I 4 2 1 Yamartıiar Geldı yıne derdi illetı lodos Oldurızkımız.ekmeğimizpaydos. Korkuyla saklanır utanmadan genıiler Miskiıılerc dönüşür, simit atan merhametliler. Dörtlükten de anlaşılacağı üzere, lodos hastalığı gelince, o azametle gemiler pısar saklanır bir lımana. Adı okuyucuyu yanıltmasın, Şirketi Hayriye'nin, 18 Baca No'lu, sivri baş lodoslamalı gemisi Asayiş Vapuru da buna dahildir. Hem de, sivri başına ve adındaki azamete rağmen yalnız lodosa değil Abdülhamit'e de yenilmiştir. 1865 Londra doğumlu, bu yandan çarklının sinema olma hevesi, jurnallerin üfurdüğü Abdülhamit lodoslamasıyla kursağında kalmıştır. Lodos hastalığına yenilme, yalnız, 1850 'den Cumhuriyet günlerine dek Istanbul sularının giizel havalarında efelenen Şirketi Hayriye vapurları için değil, o tarihten günümüze aynı sularda dayılanan Şehir Hatları pehlivanları için de geçcrlidir. Istanbul sularının bu ağırbaşlı ve bir orta yaş sendromu yaşayan vapurlarının yanı sıra birde hay laz çocukları var. Klasik Devır lstanbulu'nun sularında ulaşımı sağlayan hafıf kayıklar Peremeler'in torunlan, dolmuş motorlandır bu haylazçocuklar. Evliya Çelebi'nin Klasik Deviriçin 8bin olarak belirttiği Peremeci sayısının, şimdilerde çok altında olmakla üreme geleneğinı sürdürememışlerse de, atalarının icadı olan "dolmuş" kelimesinin gereklerine uyma ve lodos hastalığına mcydan okumada ilkgünkühamaratlığasahiptirler. Biranlamda, onların işineakıl sırermez. Devasa tankerlerden, kocaman toplanyla savaş gemilerinden, sisten ve cırım/çırım martı çığlıklarından korkmayan bu motorlar alayı lodos hastalıgından da zerrece çekinmezler. Hastalığın en ağır anlannda bile bana mısın demez, Üsküdar'a da giderler Beşiktaş'ada. Istanbul'da lodos hastalıgından yalnız bu motorlarla bir avuç levent yürekli yolcusu korkmaz. Peki, suları ağlatan, vapurları ve martıları korkutan, insanları işlerinden/ güçlerinden eden, motorları direnişe iten bu lodos hastalığı hiç kimseyi mi sevindirmez? Lodos hastalığı, Istanbul'da bir tek rıhtımlarınişineyarar. Çünkü, bir güzel saçlarını ve küpelcrini yıkarlar. ^ 1 9 9 4 23