Katalog

H AFTANIN KONUĞU Harvard Üniversitesi felsefe öğrencileri Tom ve John ile Amerikan toplumu, Gorbaçov ve Türkiye üzerin Felsefe öğreniminı, pek de farklı olmayan nedenlerle seçmiş bulunan Tom Meyer ve John MacFarlane, Harvard'ın son sınıf öğrencileri. Türkiye'ye farklı yaklaşımlarla merak sarmışlar; ama Amerikan toplumuna ve Gorbaçov'a bakışları benzerlikler taşıyor. Şahln Alpay ohn MacFarlane (23) ve Tom Meyer (22), ABD'nın ünlu Harvard Üniversi(esi'nde felsefe öğrenımı gören ıkı son sınıf öğrencısı Hazıran ve temmuz aylarını Türkıye'de geçırıp ülkenın büyuk bölumünü gezecekler, Eskı Yunan, Roma, Selçuk, Osmanlı uygarlıklannın anıtlarını ınceleyecekler Ama Turkıye'dekı gezılerının onları en çok heyecanlandıran bölümü, Yusufeli'nden başlayıp Kaçkar dağiarı üzerınden Rize'ye ulaşacak yürüyüşlerı Zıra John ve Tom'un ortak hobılerı dağcılık. John, unıversıte orkestrasında keman çalıyor Tom ıse öğrencılerın çıkardığı bır dergıde yazar ve edıtör olarak çalışıyor Kendılerıyle Harvard, felsefe, Amerikan toplumu, Gorbaçov, Türkiye ve ötekı konular üzerıne söyleştık llk olarak, neden felsefe okumaya karar verdıklerını sordum. 'Gorbaçov nereye gideceğini biliyor' J • TOM Unıversıte bınncı sınıfta tngılızce, daha sonra fizık okudum lngılızcede yeterınce "düşünce" bulamadım, fızık de yeterınce ılgınç gelmedı Sanırım felsefede karar kılmam, Harvard'da karşılaştığım ortamın bır sonucu oldu • Ünıversıteyı bıtırdıkten sonra ne yapmayı dıişünüyorsun? Gelecekle ılgılı tasarüarın ne? • TOM Belkı doktora yapacağım Gelecekle ılgılı planlarımı olabıldığınce açık tutmaya çalışıyorum Kendımı sıkı bır rejıme sokmayı gerçekten sevmıyorum Bu ınsanın kendı kendısınden uzaklaşması sonucunu verıyor Okulu bıtırdığımde herhalde öğretmenlık yapatağım, ama bugünden bır şey söylemck guç • Sen nıye felsefe okumaya karar verdın John7 • JOHN Bcn önce fızık okumaya başladım Pı/ıkte sevdığım yan, felsefı yanıydı Uygulamalı matematık yanını hıç sevmedım Sonra felsefe okumaya başlayınca, felsefenın her zaman ılgılenebıleceğım bır şey olduğunu anladım Fızıkle okulda ılgılenebılıyordum, ama fızık kanımda yoktu, örneğın akşamları evde fızık okumak ıçımden gelmıyordu. • Felsefe okumaya karar verırken hıç gelecekle ılgılı bır duşüncen olmadı mı9 Felsefeyle ne yapabılırım dıye düştinmedın nıı9 • JOHN Şımdı doktora yapıp felsefe öğretmek kaıarındayım Ama yazmayı da sevıyorum Tam olarak ne ya/mak ıstedığımı bılmıyoıum, ama zamanla göreceğım • Nıye Harvard'ı seçtınız9 • TOM Herhangı bır unıversıte konusunda kesın bır teruhım yoktu Stanford'a da kabul edıldım, ama California'yı hıv tanımı I , 1968 doğumlu Tom Meyer'ln (solda) dogduğu ve Myüdüğu yer, ABD'nln baskenti Waskington. Alman asıllı bir babayla inglliz asıllı blr annenln çocugu olan Tom, Narvard'a glrnwden WasMngton'dakl blr özel llfede okudu. Tom, Onlvonltenln tlyatro kulübünde re|ls6r yardımcılığı ve öğrencllerin çıkardıftı bir derglde edltörlük deneylmlerine sahlp. Usta blr satranç oyuncusu. John MacFarlane (sağda) 1967 yıhnda ABD'nln New Meıico eyaletlndekl kuçuk Los Alamos kentlnde dogdu ve orada büyfidü. Flzlkçl blr baba İle matematlk ogretmenl olan blr annenln oglu olan John, Los Alamos llseslnden Harvard'a glrmeyl basaran az sayıdakl oğrenclden blrl. Harvard Orkestrasında klasik keman ve dağcılık, başlıca hobllerl. Eskl Yunanca bllen John, slmdl Turkçe ftğrenlyor. yordum Brown'a kabul edılmedım Bu durumda Harvard'a karar verdım • JOHN Ben New Mexıco'nun küçük bır kasabasında büyudüğüm ıçın büyük bır kente gıtmek ıstıyordunı Slanford ve Oberlin ünı versıtelerıne de kabul edıldığım halde Harvard'ı seçmemın esas nedenı bu oldu Har vard'ın unıversıte kanıpusunda yaşama ola nakları vermesı de bana cazıp geldı Böyle lıkle daha çok ınsanla tanışıp daha yoğun bır etkıleşıme gırebılcceğımı düşündüm • Harvard'da genellıkle zengın aılelerın çocukları mı okuyor9 • TOM Çok çeşıtlı ortamlardan gelen öğrencıler var Ama en kalabalık grup, ABD'nın kuzeydoğusundakı özel lıselerden mezun olanlar Çoğunluğun değılse de, öğrencılerın en büyük kesımırun zengın aılelerden geldığını sanıyorum Ancak bu durum, aılelerın maddı durumundan çok ünıversıteye daha lyı hazırlayan okullardan gelmelerıyle ılgılı • JOHN Harvard'da okumak yılda 20 bın dolar tutarmda bır harcamayı gerektırıyor Ancak Harvard, öğrencılere genış çapta malı destek sağlayan bır unıversıte örneğın sınıf arkadaşlanmdan bırısının babası bır Çın lokantasında aşçı öğrenulerın önemlı bır bölümü varlıklı olmayan aılelerden gelen gençler Harvard'da okuyan öğrencılerın yüzde 70*ı su veya bu ölçüde burs, kredı veya ış olanağından yararlanıyor • Harvard'da verılen felsefe eğıtımı konusunda ne düşünüyorsunuz? • JOHN öğretım üyelerırun nıtelığı bakımından ABD'nın en ıyı felsefe bölumlerınden bırınde okuyoruz Kıdemlı hocaların çoğu tanınmış ve saygın kımseler Bunlar arasında dunyaca ünlu John Rawls, Hillary Puıman, Robert Nozick gıbı fılozofları saymak mümkun Cenç hocalar da oldukça yüksek nıtelıklı Ancak bu hocalarla ders dışında dıyalog kurma olanakları çok sınırlı • TOM Bence Harvard'da görülen felsefe eğıtımının nıtelığı, büyük ölçüde öğrencının kendı çabalarına bağlı Çunkü derslerde verılen eğıtımın yeterlı olmadığı kanısındayım Hocalar çok ıyı felsefeuler, ama bu aynı /amanda ıyı öğretmen oldukları anlamına gelmıyor • Harvard'da dersler dışındakı öğrencıltk hayatı nasıl bır şey? • TOM Başlangıçta Harvard'da öğrencılık hayatı bana çok olumsuz geldı Harvard'a gelırken ne yaptıkları, ne duşundüklerı hakkında başkalarıyla konuşmak ısteyen çok sayıda akıllı ınsanla karşılaşmayı umuyordum Ötekı öğrentılerden vok şey oğreneceğım, bırçok ılgınç tartışma yapabıleceğım bır yere gıt tığımı umuyordum Bu umudum gerçekleş medı ikıncı yıl yatakhanelerden evlere taşı nınca, durum bıraz duzeldı Zamanla felse fe bölümunde bekledıklerımın bır kısmııu bu labıldım. Ama genelde bır hayal kınklığı yaşadım • JOHN Doğrusu ben de umduğum entelektüel ortamı bulabıldığımı söyleyemem Bunun belkı bır nedenı herkesın farklı konularda çalışması, ortak noktaların sınırlı olması öğrencı hayatının benı rahatsız eden başka bır yanı, olağanüstü bır rekabetın egemen olması Harvard'da herkes büyük bır rekabet ıçınde Bu, ılışkılerı oldukça rahatsız hale sokuyor tnsanlar başkalannın kendılen hakkında ne düşündüğü konusuyla o kadar ılgılıler kı . Geçen sömestre bır Iısansüstü felsefe semınerıne katıldım. Çok sayıda öğrencı vardı ve sınıfta çok tartışma olması beklenıyordu. Ama öğrencıler hıç konuşmuyordu Anladığım kadarıyla bunun nedenı herkesın budalaca bır şey söylemekten çekınmesı, bu yüzden fikrını söylemekten kaçınmasıydı Bu felsefe öğrenımı açısından korkunç bır şey, çünkü başkalannın fıkırlerınız hakkında ne duşunduğü konusuyla ılgılenmıyorsanız, felsefe yapamazsınız • Harvard'da öğrenım görmek ne kadar çalışmayı gerektırıyor? Dıyelım, günde ortalama kaç saat ders çalışmak gerekıyor? • JOHN Dersler genellıkle sabah 912 arası öğleden sonra üç saat, akşam yemeğınden sonra da altı saat olmak üzere günde ortalama dokuz saat ders çalışıyorum dıyebılırıın Gece ıkıden önce yatağa gıremıyoruz genellıkle • Bu herkes ıçın geçerlı mı? • TOM Bız belkı bıraz çalışkan öğrencılerız Ama sınav zamanlarında herkes çok çalışmak zorunda 7 • Sınavlar ne zaman yapılıyor • JOHN Her sömestrın sonunda, ıkı hattalık bır aradan sonra ıkı hafta süreyle sınav yapılıyor Yıl ıçınde sınav yok • Derslere devam meebunyetı var mı "> • TOM Yabancı dıl derslerı dışında derslere katılma zorunluluğu yok • Bırçok Amerıkalı Amerikan eğıtım sıstemının, ABD'nın dunyadakı önder konumunu sürdürmesı ıçın gereklı eğıtımı sağlayamadığından yakınıyor. Sız ne düşünüyorsunuz? • JOHN Amerikan cğıtim sıstemının en buyuk sorununun, okıılların nıtelığındekı büyuk dengesızlık olduğu kanısındayım Yoksul bır bölgedekı bır kamu okuluna gıderse nız, oldukça kötu bır eğıtım alırsınız Varlıklı bölgelerdekı özel okullara gıden öğren cıler ıse haylı ıyı bır eğıtım goruyor • Amerikan toplumunun başlıca ıvı ve kotu yanları sızce hangılerı9 • JOHN Bence Amenkan toplumunun en ıyı yanı, açık bır toplum olması Gelenekle 6