Katalog

YUNIJS NADİ ÖDİILLERİ 1989 1990 SEÇİCİKURUL: Turgut Çeviker, hmatl Gülgeç, Turhan Selçuk, Ali Vlvi. Bu dalda yanşmaya 31 yanşmacı, 31 kaıikatürie katılmıştır. YAYIMLANMIŞ KARİKATÜR Birincilik ödülü Hatay Dumlupınar: 'Sineye çeken karikatür olmaz' latay Dumlupınar'a, etkilendiği çizerleri ve karikatürde benimsediği bir tarz bulunup bulunmadığını soruyoruz... Karikatürde espriyi çarpıcı bir şekilde ortaya koyabıleceğime inandığım, sade ve yalın bir çizgiyi yeğliyorum. Bu, biçımi yadsıdığımdan değil, mesajın az veya çok ama bence hep var olan çizgiye olan üstünlüğünden kaynaklanıyor. Şüphesiz kötü bir çizgı ve kompozisyon ile iyi bir esprı çok şey yitirebilir, ama yine de kendisini alttan alta duyumsatır. Ama güzel bir çızgıyle de olsa, güçsüz bir mesajın toplamı genellikle olumsuzdur. Amacım bu anlayışla kalıcı olabılecek değerde karikatürler çizebilmek. Ama bunun yanında her çızgi ve mizah anlayışına ilgiyle ve olumlu bulduğum yönlerinden bir şeyler öğrenmeye çalışarak bakıyorum. Güzel bir f\.nkara 1963 doğumlu olan Hatay Dumlupınar, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1986 yılında bitirdi. Şimdilerde tstanbul'da ihtisasını yapıyor. On yılı aşkın bir süredir karikatür çizen Hatay Dumlupınar, bugüne kadar iki kişisel sergi açtı; ulusal ve uluslararası çeşitli yarışma ve sergilere katıldı. 1985 yılında, "ldooolojik" adh karikatür albümünü yayımladı. H karikatür izlemek benim için çizmek kadar keyif verici. Bu nedenle şu şu karikatürcüden etkilendim demek sanırım pek anlamlı değil. Ama çızgilerinı çok sevdiğim ikı usta adı verebilırim: Tonguç Yaşar ve Şadi Dınççağ. Türkiye'de oluşan çlzglmlzahın bugünkü durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye'de büyük bir çızgı potansiyeli olduğu kuşkusuz. Bu sayıları giderek artan mızah dergilerinden, genç çizerlerin albümlerinden, yarışmalardan, sergilerden belli oluyor. Ancak tüm bu toplamdan süzülüp geleceğe kalacak olan, çok da fazla olmuyor bana kalırsa. Mizah dergıleri bir örnek çızgi, bir örnek mizah anlayışı ıle idare ederken, bunların uzağında kalmayı yeğleyen ve çizgılerini yayımlayacak yer bulamayan çızerler için tek seçenek yanşmalar olarak görünüyor. Bir genç karikatürcünün "ben de varım" diyebılmesi için karikatür albümü yayımlamak zorunda kalması kadar komik bir şey olabilir mi? Bu iki uç arasında, genç kuşaktan bırçok çızer kendi kişiliğını bulamadan kaybolup gidiyor. Doğal olarak tüm bunlardan da karıkatürün kuramını yapmaya, nasılını, niçinini tartışmaya sıra gelmıyor. Bence günümüz türk karikatürünü belirleyen daha çok, onun sorunları. Yoksa, her yıl uluslararası yarışmalarda şu kadar karikatürcünün ödül alması değil. Çözüm bana kalırsa nitelikli ve değışik karikatür anlayışlarına yer veren yayınların var olabilmesinden geçiyor. Ama belki de asıl önemlisi çağdaş Türk ve dünya karikatüründen örneklerin, kuramsal yazılarla da desteklendiği, bir anlamda "okul" işlevi görecek bir yayının gerekliliği. Mizah dergllerlnln karikatür sanatına katkısı hakkında ne düşünüyorsunuz? Mizah dergilerının genel olarak karikatür sanatına katkısından söz edebilmek bence zor. Bu durumu, bizzat bu dergilerin kendi işleyiş ve satış kaygıları doğuruyor. Yıllar önce keşfedilmlş olan çok satmanın formülü ile şu an 10'a yakın dergi piyasada ve sanırım hepsi de iyi satıyor. Şüphesiz, çok satarlık tek başına bir olgu olarak ele alınıp eleştırılemez. Sorun, hep aynı çizgi ve mizah anlayışının varlığı. Çizer, A dergisinden, B dergisine transfer olunca, A'daki bandını bir başkası aynı çizgıyle sürdürüyor ve bundan okurun haberi olmuyor. Bu bir örneklilığin içinde çizgisi ile özgün imzalar da yok değil. Onları beğeniyle izliyorum. Karlkatürün Işlevl ve uyancı etklsl nedlr slzce? Karikatür çağdaş bir sanat. Karikatür sanayileşmenin, sömürünün, demokrasi düşüncesının oluştuğu çağlarda ortaya çıktı. Bu anlamda karikatür bilinç ve uyanışın ürünü. Yani karikatür, tarri da bazılarının söylediği gibi "huzursuzluk ve karışıklık yaratmak"tır; "ideolojik amaçla hareket etmek"tir. Insanların yıllarca ağzına alamadığı tabuları, bağnazlıklan ucundan, bucağından kemirmek sönra da yerle bir etmektır; dürtmek ve uyandırmaklır. Sonuçta tüm bunları çizgiyle, ama kabalığa ve slogancılığa düşmeden, alttan alta hümanızmi ve başka güzel Şeyleri çağrıştırarak, beyin ve dudakta ince bir gülümseme veya kahkaha doğurarak anlatmaktır. Tüm bunlar karikatür ile yaltakçıhk, şakşakçılık yapılamaz anlamına gelir. Zorbalığı, ölümü, nükleer silahı, düşünce suçunu olumlayan sineye çeken karikatür olmaz. Karikatür, tüm bunlar olduğu için vardır. Yunus Nadi Ödüllerl ile llgili söylemek istediğiniz? Yunus Nadı ödülleri tüm yanşmalar ve ödüller içinde daha özel bir yere sahip gibi geliyor. Bu ödüllerin amacının, ödülden çok geçmişin bağımsızlık ve çağdaşlık savaşımının özünü, birikimini kuşaktan kuşağa aktarmak olduğunu düşünüyorum. Bu da geçmışinden habersiz bir toplum için çok şey demektir. n Adımlar I 31 Aralık f 989 26