Katalog

'0 silah sesi, hayatımı parçaladı' Mayakovski'nin son aşkı Veronika Vitoldovpa, 1929 yılının mayıs ayından, şairin intihar ettiği günün \ sabahına, 14 Nisan 1930'a kadar, ona en yakın * * ^ olan insandı. Mayakovski'nin eşi Brık, Veronıka'nın yakın arkadaşıydı Şostakoviç, Mayakovski, Rodçenkov ve Meyerhol bir oyunun provaları sırasında bırllkte Çal.şırlarken Sovyet şairi Mayakovski'nin son sevgilisi anılarını yayımladı Yıl 1929 Mayakovskı, tıyatro oyuncusu Veronıka'ya âşık ağdaş edebiyatın en büyük şairlerinden Vladimir Mayakovski, 1930 yılının 14 nisan sabahı yaşamına son verdiğinde, henüz 37 yaşındaydı ve bir yıl önce de hayatının en tutkulu aşkını yaşamıştı. Tüm sevgilileri arasında, birini çok sevmişti Mayakovski: 22 yaşında genç bir tiyatro sanatçısı olan Veronika Vitoldovna Polonskaya adlı bir kızdı bu. Bugün 79 yaşındaki Veronika, Moskovanın doğusundaki bir banliyöde, eski askerlere ait bir evde, anıları ile yaşamını sürduren, dinç görünümlü yaşlı bir bayan artık. Yüzünde hâlâ var olan tebessüm, Mayakovski'ye beslediği sevginin bir işareti olarak duruyor. 49 yıl önce, Mayakovski Mıizesi Müdiresi, Bayan Veronika'dan, şairle ilgili anılarını toparlamasını istemişti. tki defter tutan bu anılardaki Mayakovski, 1938'den 1987'ye değin müze kasasında kilitli kaldı. Sovyetler Birliği'nde yayımlanan Voprosy Literatury (Edebiyat Sorunları) adlı derginin haziran sayısında, şairi yakından tanıma fırsatını bulan Veronika Vitoldovna'nın anılarına kırk s'iyfa ayrıldı. Kırk yedı yıl öncesinin genç tiyatro sanatçısının anımsadıklarına göre, Mayakovski ÇÜcukları seven, kadınları sahiplenici, bu arada hastalık hastası bir yapıda, ayrıca şişe etiketlerini biriktirmekten büyük bir zevk duyacak kadar da çocuksu idi... Bayan Veronika'nın Mayakovski ile ilgili bir anısı da şairden hamile kalması ve çocuğunu düşürmek zorunda oluşuydu. Şair Mayakovski ile yoğun bir beraberlik yaşayan Veronika Vitoldovna ile italyan Europeo dergisinin muhabirlerinden Enrico Regazzoni'nin yaptığı uzun bir söyleşinin bazı bölümlerini aşağıda aktarıyoruz... • Veronika Vitoldovna, Mayakovski ile ilk karşılaşntanızı hatırlıyor musunuz? D Evet, 1929 yılının mayıs ayıydı. Bizi karısı Lili aracılığı ile tanıdığım Osip Brik tanıştırmıştı. Lili, benim de rol aidığım "Camdan Goz" filminin yönetmenıydi. O gün orada Valentln Kataev, Olesha ve daha sonra eşim olacak tiyatro sanatçısı Yanskin de bulunuyordu. • O da sizden hemen etkilendi mi? D Çok hoşlanmış olmalı kı, Moskova hıpodromunda buluştuk ve o gun Kataev'in evinde yeniden buluşmak üzere randevulaştık. Ç VeıuniKd Vitoldovna, Mayakovski ile bırlıkte' yaşadığı gunlerde Veronika Vitoldovna Polonskaya'nın anılarına, "Voprosy Literatury" adlı dergı Hazıran 1987 sayısında kırk sayfa ayırdı. • Böylesine çabuk davranabilmesi ilginç değil mi? G "Kataev niçin bu gece herkesi evine davet etmiyor" diyerek gitmişti, akşam hepimiz Kataev'in evindeydik ve o, bana kur yapmaya başlamıştı. • Kocanıza olan sevgimz sürüyor muydu? D Evlendiğimizde, ben 17 yaşındaydım. tlişkilerimiz iyiydi kocamla. Ama ikimizin de bir hayatı vardı. Mayakovski ile olan ilişkim çok daha farklı boyuttaydı. O kişiliğime ve mesleğimdeki profesyonel gelişmeme bir şekil vermek istiyordu. • Mayakovski, size birlikte yaşamayı teklif etmedi mi? [ J Etmişti; ama çok sonraları. tlişkimizin ilk günlerinde gençliğimin etkisi altındaydı. Tatiana Yakovleva ile yaşadığı mutsuz aşkın etkisinden yeni kurtuluyordu. • Sonra olaylar nasıl gelişti? D Mayakovski bana her zamankinden daha çok bağlanmıştı. Daha önce benzer türde bir duygu yaşamadığını söylüyordu. Ben onun, "küçük nişanlısı"ydım. Yeni bir ev sahibi olmak için, bir yapı kooperatifine üye olmuştu. Düşünmek ve yapmak, onun için önemli kavramlardı. Çok sinirli bir insan haline gelmişti. Tiyatro uğraşımın zamanımın büyük bir bölümünü kaplaması, Mayakovski'yi çok tedirgin ediyordu. Beni tiyatronun yakınındaki kahvelerde bekliyordu; ama ben provalarımı bırakamadığım için gidemiyordum. tBirlikte olduğunuz son günlerden söz edebilir misiniz? D Çalışayım. llişkimiz karmaşık bir hal almıştı. Onu sinirli bir kişi yapan pek çok neden vardı: Bunlardan biri de "Banyo" adlı piyesinin uğradığı başarısızlıktı. Polemiklere girmeyi seven biriydi, ortalıktaki mevcut sessizlik onu çok üzüyordu. Daha sonra, Proleter Yazarlar Birliği'ne girişinde soğuk karşılanışı da önemlidir. O ara, üç gün boyunca göruşmeme kararı almıştık. Ama o, ertesi gün beni aradı, görüştük; onu ilk kez çok sarhoş gördüm, şarabı severdi; ama hiçbir zaman çok içmezdi. Çevremizde yakın dostlanmız da • Ya eşiniz? D Eşim, genç karısının başanlarından ötürü çok mutluydu. • Kataev'in evinde neler oldu? D Ertesi gün buluşmak üzere sözleştik. O gece ne entrikalar döndürdü Mayakovski... Alışılagelmiş kalıpların dışında ve ilginç bir tarzda konuşuyordu; hemen şunu anlamıştım: tstediğim anda hayatıma girebilirdi. • Ya daha sonraları bayan Veronika, neler oldu? D Ertesi gün buluştuğumuzda, birlikte şehri gezdik; kendinden çok emin bir hava içindeydi, böylece daha sık buluşur olduk, bir gün yine gezerken evine gitmemizi önerdi, bugünkü adı Djerzinski olan Lubianka Alanı'nda bir evde oturuyordu. Evde bana şiirlerini okudu ve yabancı dillere çevrilmiş kitaplarını gösterdi. Şiirlerini çok okumamıştım ve doğru söylemek gerekirse, okuduklarımı da çok iyi anlamıyordum. Odada biraz dolaştıktan sonra şiirlerini nasıl bulduğumu sordu. Benim yanıtım hayran olduğum şeklindeydi. Beni kucaklamak istedi; ama ben çekildim. "Pekâlâ" dedi, "Hoşlanmıyorsan bir daha yapmam!" • tşınız hıçbır şeyden şuphelenmiyor muydu? I J Eşim de ben de aynı tıyatroda çalışıyorduk ve ikimiz de çok meşguldük. Provaların bitiminde ben Mayakovski'ye koşuyordum, bazen üçümüzün de buluştuğu oluyordu; çünkü eşim, bir Mayakovski hayraruydı ve bir süre, hiçbir şeyden şüphelenmedi. vardı. Herkese ilişkimizi anlatacağından söz ediyordu. Ertesi gün provamın olduğu gerekçesiyle, sabah 10.00'da buluşmak üzere ayrıldım. 14 nisan günü, beni bir taksi ile almaya geldi, bir gece önce de bana yönelttiği bir tabancayı göstererek kendini öldürmek istediğinden söz etmişti. Bense dışardaki parlak güneşten ve önceki gece yaptığı saçmalıklardan bahsettim. Güneşi görmediğini, saçmalıklarını da kafasının içinden çıkarıp attığını söyledi. Annesini düşündüğü için kendisini öldürmeyeceğinden dem vurmuştu. Evine geldiğimizde, kapıyı kilitleyip eşimi ve tiyatroyu bırakmam gerektiğini söylemişti. Beni burada bırakıp eşimle konuşmaya gidecekti, evimden de işımden de uzak kalacaktım, onunla aynı fıkirde olmadığımı söyledim. Tiyatrodan kopamayacağımı, akşam Yanksinle konuştuktan sonra yanına geleceğimi söyledim. Hemen çıkıp önce tiyatroya oradan da kocamla konuşmaya gitmemi istemişti. Akşam görüşecek miyiz diye sorduğumda, evet diye yanıtlamıştı. Kapıdan çıktıktan sonra, bir el silah sesi duydum, odaya girdiğımde, yerde yatıyordu, yüzü ve boğazı kıpkırmıydı. Gözleri henüz canlıydı. Ne yaptın, diye haykırdım. O sırada ambulans gelmişti; ama bunca gürültü arasında bir yabancı ses, "Artık çok geç, oldii" diyordu. • Sizce niye son verdi yaşamına? D Pek çok neden gösterilebilir. Onun düşüncesinde ilişkimiz, boğulmakta olan birinin can havliyle sarıldığı bir tahta parçası şibiydi. Bir sorunlar denizinde surekli derinleşiyordu. yıllarda nasıl yaşadımz? • Siz, Veronika Vitoldovna, sonraki Başlangıçta, altüst oldum; zaman içinde, böyle bir sonun onun için kaçınılmaz olduğuna kanaat getirdim. • Ya daha sonra, kalbiniz başka sevgilere de açılabildi mi? D Hayat, hayattır; benimle Mayakovski arasında geçen olaylar, tüm yaşamıma yansıdı ve tabii hayatım o gun parçalandı. Yine de... U Derleyen: Aslı Kayabal 13