Katalog

S A Ğ L I K Erdal Atabek Bir eklem hastalığı Ankiloz yapıcı Spondilit Belkemiğinin ve kalça eklemlerinin özel bir romatizmal hastalığı olan "Spondilitis Ankilopoetika"nın ilk belirtileri geceleri sırt ağnsı, sabah kalkmca bedenin sertleşmesi ve kalçalarda duyulan ağrıdır. sırtım çok agrıyor. Sabah kalkmca biitün bedenlmi sertleşmiş duyuyorum, sonraki saatlerde biraz yumuşuyor. Zaman zaman kalçalarımda agrı duyuyorum. Birkaç gün böyle agrılardan sonra kendiliğinden durum düzeliyor. Romatizma oldum galiba." "Spondilitis Ankilopoetika" adıyla bilinen hastalığın ilk belirtileri böyle olabilir. Bu karmaşık adlı hastalık, romatizmal hastalıklar ailesinden olmakla birlikte özellikler taşır. Hastalık, belkemiğinin ve kaçla eklemlerjnin özel bir romatizmal hastahğıdır. Önemi, giderek belkemiğinin, kalça eklemlerinin hareketsizliğe varan bir durum almasıdır. Bu duruma gelen hastalarda bcden hareketleri sırurlanır. Belin tutulduğu durumlarda bel hareketleri yapılamaz, boyun omurlarının tutulduğu durumlarda baş döndurülemez, bütün bedenin birlikte dönmesi gerekir. Hastalık genetik (kalıtsal) bir özellik taşır. Hastalanan kişiye ya da ailesinde diğer eklem yangıları, kolit (bağırsak yangısı), üveit (bir göz yangısı), psoriasis (sedef hastalığı), üretrit (akıntıh cinsel organ yangısı), servisit (kadın cinsel organ yangısı) görülebilir. Hastalarda bulunan B27 antijeniyle hastalık arasında yakın bir ilişki bulunduğu ortaya çıkmıştır. Aylar, bazen yıllar geçtikten sonra kalıeı sertlikler ortaya çıkar ve hasta bu durumuyla hekime başvurur. Bazı hastalarda belirtiler siyatik siniri yangısı biçimindedir. Sebzeler rehberi Bezelye ı Bezelye, sebzelerin en 'değerlilerinden birisi. Çokça yenilen biçimi etle ya da kıymayla pişirilmişidir. Et yemekleri yanında garnitür olarak da yer alır. Mevsiminin kısa oluşu, fiyatının da çok ucuz olmayışı daha çok yenilmesini etkilemektedir. Ne var ki, mineral zenginliği yanında, vitamin değerlerlnin yüksekliği her yaş için bezelyeyi önemli kılar. 100 gramında kalori 79. Protein yüksektir, 6.3 mg., yağ 0.5 mg., karbonhidratı 12.4 mg. Mineral değerleri şöyle: Sodyum 2 mg., potasyom 316 mg., kalsiyum 26 mg., fosfor 116 mg., magnezyum 33 mg., demir 1.9 mg., fluor 0.03 mg. Vitamin değerlerinde özellikle B grubu dikkat çekicidir: A vitamini 63 Ü., E vitamini 3.0 mg. B| vitamini 0.35 mg., B 2 vitamini 0.14 mg. Niasin Hastalık tanısı Hastahğın tanısında ailenin durumu, fizik muayene ile elde edilen bulgular, radyolojik muayeneler, laboratuvar bulguları önem taşır. Hastahğın tanısında diğer romatizmal hastalıklar, disk hernisi, siyatik sinir yangısı gibi durumların aynmı önemlidir. Hastalık genç ve orta yaşların hastalığıdır. Erkeklerde kadınlardan daha fazla görülür, bundan da önemlisi, erkeklerde hastalığın kadınlardan daha ağır seyretmesidir. Hastahğın gidişi Hastalık yıllar boyu ve sinsi seyreder. Belirtiler zaman zaman kendiliğinden hafifler, geçebilir. Sonra gene başlar, gene geçer. Bu biçimde bir gidişten sonra, belkemiğinde yavaş yavaş sertleşme başlar, belkemiği "bambu kamışı" görünümünü alır, belkemiği hareket yeteneğini kaybeder. Ne yapılmalıdır? "Spondilit" hastalığı, dinlenmek ve hareketsiz kalkmaktan sanıldığının tersine zarar görür. Hareketsizlik, giderek ağnmn artmasına, hareketin daha da kısıtlanmasına yol açar. Bu bakımdan, hastaların yapacağı işler çok önemlidir. 1. Hareket, tedavi bakımından büyük bir de'ğer taşır. Hastaların ilk bilmesi gereken budur. 2. Ofiste çalışanlar, sık aralıklarla yerlerinden kalkarak, sırt ve bel hareketleri yapmalı, uzun sıire aynı durumda kalmamalıdır. 3. Sert yastık ve sert yatak kullanılmalı, eklemlerin dinlenmesine yardımcı olunmalıdır. 4. Beden için uygun her türlü sporun yapılması doğrudur. Yüzme ve tenis dahil, sporun hastalığın azalmasına yardımı vardır. Her koşulda yapılabilecek bir spor olan masatenisinin genç yaşlardan ileri yaşlara kadar yaygınlaşmasında yarar olduğu da unutulmamalıdır. 5. Kesinlikle dinlenilmesi gereken durumlarda da hareket birfizyoterapistinyardımıyla sağlanmalıdır. 6. llaç tedavisinde fenilbutazon, indometasin yararlı sonuçlar verir. 7. Radyoterapi de denenmiş, yararlı olduğu anlasılmışür, ancak radyoterapinin yan etkileri bulunduğundan uygulanması sınırlı kalmıştır. "Ankiloz yapıcı Spondilit" hastalığı, zamanında tanındığı takdirde denetim altına alınabilir. Hastanın da aydınlatılarak yardımı sağlandığında hayatı etkilcmesi önlenir. D Hastalık belirtileri İlk belirtiler, bel ağnsı, kalça ağrıları, baldırlara vuran rahatsıtlık duygusudur. Bazı hastalarda ağrı sadece kalçalardadır. Ağrıların şiddeti hastadan hastaya değişir. Bazı hastalarda sinsi bir ağrı biçiminde ol duğu gibi, bazı hastalarda da disk kaymasını düşündürecek şiddette olabilir. Hastahğın gidişi çok değişik olduğundan bazı hastalarda durum hiç anlaşılmadan yıllarca sürebilir. Bir mektup, bir yanıt "Ben ylrml yıllık bir Cumhuriyet okuruyum. Yazılarınızı beğenl lle okuyorum. Yazılarınızdakl Içtenllk slze bu mektubu yazmamın nedenlerlndendlr" diyen okurumuzun sorunu şöyle özetlenebilir: 15 yıl önce testislerinde (yumurtalıklar) kızaran, akıntı ile ortaya çıkan bir yangılı hastalık geçirmiş. Kendi deylmlyle cinsel konularda bilgisizlik, utanma, öğrenci olduğundan parasızlık gibi nedenlerle hekime gidememiş Olaydan 34 yıl sonra bir üroloji uzmanına başvurduğunda, hekim ona bir tedavi dönemincien sonra, çocuğu olamayacağını, bir ameliyat yapılabileceğinl söylemiş. Okurumuz yakınlarda bir kıza ilgi duyduğunu, ama bu sorunun kendisini strese soktuğunu, ne yapacağını bilemediğlni söyleyerek yardım istiyor. Kendislne şunları söylemek istiyorum. Hastahğın seyri konusunda yazdıkları, meslektaşımızın koyduğu "epididimit tüberküloz" tanısının doğru olacağını düşündürüyor. Sorununa en uygun değerlendirmeyi üroloji kliniklerı yapabilecektir. Eğer, incelemeler sonunda çocuğu olmayacağı kesinlikle anlaşılırsa, bunu da cesaretle gögüslemek gerekir. , Eğer bu tanı keslnse, durumu yakınlık duyduğu genç kıza açıklıkla anlatması gerekir. Okurumuzun bu durumun sonuçlarına kendisini ruhsal bakımdan hazırlaması doğrudur. Çocuk sahibi olmak kuşkusuz önemlidlr, ama her şey demek değildir. Hayatta paylaşılacak çok şey vardır, bunu bilen ve anlayan bir genç kız, okurumuzun hayat arkadaşı olabilir. Tıbbın her konuda olduğu gibi, bu konuda da sürekli gelişme ıçinde olduğu da unutulmamalıdır. D Bezelye her yemeğe de glrebilır 2.9 mg., C vitamini 27 mg. Haşlandığı zaman E vitamini kaybolur, diğer vitaminler biraz azalmakla birlikte varlıklarını sürdürür. Konservede vitamin değerleri oldukça azalır. Bezelyenin çocuklar için de, orta yaşlar için de, yaşlılar için de çok degerli olduğu unutulmamalıdır. Mevsiminde bezelyeyi sık sık pişirmek, ailenin yemek listesinde unutmadan yer vermek doğru bir beslenme ilkesidir. Belki pişirilmesi ev kadınına hünerini gösterme fırsatını vermez, ama aileye çok daha degerli mineraller ve vitaminler verir. Bezelyeyi sebzeler listeslnln başlarına yazalım. D 21