Katalog

Her biri,flüşkün'bir soylu gibi Dünya "otomobil nüfusunun" hızlı bir tırmanış gösterdiği 1950'li yıllarda, isimleri bile bir başka çağın geleneğini anımsatan "eskiler", yeni mezarlıklarda ölüme terk edildiler. tomobil, uluslararası rekabetin en yoğun olduğu bir endüstri dalının Urünü ve bugüne kadar, milyonlar ve yüzmilyonlarca otomobil üretilmiş insanlığın yararı için. Ancak her model otomobil, bir odun sobası gibi, tekdüze bir tasarıma bağlı olarak üretilmediği için, eskimiş bile olsalar bunların anısını hafızamızdan tamamen silmek mümkün olmuyor. Bir arsada, yarı beline kadar çamura batmış bir otomobil eskisinin çamurluk hattı veya tavarurun bombeliği, bu işin meraklısının bakışlannı uzun süre oyalayabilir. Velhasıl, her eski otomobilin gideceği yere de, tabir caizse, "otomobil mezarlığı" denilir. Böyle bir mezarlığa yapılacak bir ziyaretin uyandıracağı nostaljik duygular, belki de dile getirilemez bir şiirsellik taşır. Merakınız varsa ve duygularınızı kontrol edebilecekseniz, buyurun bir "otomobil mezarlığı"na... Otomobil mezarlıkları zaman zaman hızlı bir tırmanış göstercn "otomobil nüfusunun", eskileri elden çıkarma isteğini zorlamasıyla, hurdacıların yarattığı yığmak tipi depolarda oluştular. 1950'lilerin başı, bir otomobil furyasının estiği ilk yıüardı. Bu devirlerde hurdalığa atılan otomobillerin sadece sağlam dökme parçaları alıkonuyordu. Ağaçtan iskelet kullanılan kırk, elli yıl öncesinin takaları, paslanmanın yanı sıra, tahta kurulannın da kurbanı olurlardı. 1950'li yılların "doktor" yeya "fabrikatör" tipi otosu, Buick'lerin fildişi dizisi pancuru, belki halen canhlığını koruyordur. Buick'lerin "Dynafkm" otomatik vitesli, düz sekiz silindirdi motorlu "Roadmaster" modeli, bugün imal edilse, zemberekli kurma bir gramofon kadar acayip sayılabilirdi... Ve diğerleri... İsimleri bile, başka bir çağm geleneğini anım O başka, konsolosluklar kanalıyla getirilip de piyasaya dUşen Humber Super Snipe, Riley, Lancaster, ArmstrongSiddeley Saphire markaları vardır. Bu modeller arasına kıta Avrupa'dan getirilen birkaç ilginç markayı da katabiliriz. Kuynığunda acayip kanadı olan Çek Tatra'yı, Rus Volga'yı, Avusturya Steyr'ini, Alman Borgvvard, Goggomobil ve Lloyd'lar gibi... Değişen pazar şartlanna ayak uyduramayan bu ünlülerin son durağı, otomobil mezarlıkları oldu. Tabii ki, burada bunların "çıkma parçalanndan yararlamldı. Ünlü markaların radyatör arması olan, çeşit çeşit kuş annalarına rastlanır bu hurdacılarda. Koleksiyoncuların yeni yeni dikkatıni çeken bu armalara, markaların amblemlerı ve hatta yarı m metre çapındaki düz mikalı göbekli ve çember klakson düğmeli dıreksiyon simitlerine de rağbet edenler oluyor. O halde, bunca ilginç yapılı otomobil varken, bunlar neden otomobil mezarlıklarına terk edilsinler? Böyle düşünen bir dizi meraklı kitlesi mezarlıkları didik didik edip, eskı Amerikan ve Alman otomobilleri bulup yenileştiriyor, ellerinden geldiğince "toparhyorlar." Ancak, bazı markalar var ki eskiseler bile mezarlığa gönderilmezler. Bu ayrıcalıkh gruba ait otomobillerle otomobil antikacıları ve müzeciler il gilenirler. Bazı müzayedelerde çok yüksek fiyatlara antika değerinde satılan bu otomobillere, ülkemizde rastlamak mümkün değıl. Ancak ola ki, bir koşkün garajında gözümüze çarpar düşuncesiyle bu ünlü markalardan birkaçını alfabeük sırasınagöre sayalıtn: Auburn. AstonMartin, Bentley, Bugatti, bazı Cadillac'lar, Cord, Duesenberg, Delage, Delahaye, HispanoSuiza, IsottaFraschini, Maserati, Maybach, Packard, Porsche, RollyRoyce, Stutz... insanlığa, bir "nakil aracı" olmanın ötesinde, estetik tahminler de veren bu araçlann son durağı olan otomobil mezarlıkları, aynı zamanda nostaljik duygulann da yaşandığı bir yer olmayı sürdürecek... D Studebaker Commander'in uçak burnuna benzer kafası gibi. Bol nikelajlı gösterge tablosunun süslemeleri, otomobillerden sonra jukebox'ların yapımına da hâkim olmuş ve burada doruğa erişmışti. îstanbul'daki otomobil mezarhklarından Ikinci Dünya Savaşı sonrası yılların aşırı otomobil talebini kar şılamak için Uretilen ve bugün tanhe kanşmış ingiliz arabalarına da rastlanır. Civatasından sübap ayarına kadar, İngiliz ölçülerine göre yapılan bu araçlar zaten sık sık arızalanarak gözden düşmekteydiler. Bunların arasında Austin Cambridge, Morris Minor, Morris Oxford, Singer, LeaFrancis, Ford Anglia, Vauxhall Velox gibi halk tipi modellerden "Sbarro", imzasını taşıyan otomobilleriyle Seçkin modeller sihirbazı £ sviçre'de Neuchfttel gölü kıyısında, I "Grandson" denen yerde, bir • otomobil atölyesi var. Kapısının Uze• rinde, "ACASBARRO" yazısı okunuyor. tçeri girildiğinde, burarun sıradan bir atölye olmadığı derhal göze çarpıyor: Köşede bir uçak motoru, kenarlarda poliesterler, tavandan sarkan zincirlerin ucunda, hiçbir katalogta yer almayan otomobil gövdeleri, sanki sihirli bir dokunuşla harekete geçiverecekler. Daha kuytu bir köşede Franco Sbarro, kafasında şekillenen dahiyane buluşlarını, elindeki cansız araç parçalarına aktarmaya uğraşıyor. ttalyan göçmeni Franco Sbarro, özel "ve de parah" müşterileri için, ısmarlama otomobil modelleri yaratmakla tamnmış, çok yetenekli bir teknısyen. Bir müşterisinden özel sipariş almadan önce, onu gidip evinde görüyor, yaşam biçimini, zevklerini, ihtiyaçlannı inceliyor ve gözlemini tamamladıktan sonra yeni modelini yaratmaya koyuluyor. Franco Sbarro'nun çalışma yöntemi şu önemli noktaları bir araya getiriyor: Genel estetik, güç, iletim ve iç çalışmalar. özel bir model yaratmadan önce, ana hatları içeren kaba bir taslak çiziveriyor. İyi bir desinatör olmayan Sbarro, ancak poliester ile oynamaya başladığında, tüm dehasını ortaya koyuyor ve bir araştırnıa bürosunun aylar sürecek bir çalışmasını, tek başına kısa surede ortaya çıkarıyor. Karoseride olduğu gibi, aracın motor sistemi de muşterinin kişiliğine göre gerçekleştiriliyor. Sbarro, otomobillerinde minimum 250 beygir gücü veren en az altı silindir kullanıyor. Sipariş yelpazesi, Japonya'dan Amerika'ya kadar uzanan Sbarro'nun bir kuralı da müşteriye aracın tesliminden sonra hizmet verilmemesi. Franco Sbarro'nun bazı seçkin müşterilerine yaptığı tek lüfut, sipariş otomobilin çocuklar için hazırlanmış bir minyatür kopyası oluyor. 17 yaşında Isviçre'ye göçen Franco Sbarro, önce tornacı olarak çahşmaya başlamış. Kazancının büyük bölümünü biriktirerek bir süre sonra elden düşme bir Alfa Rom^o "Süper Sprint" satın almış ve ilk otomobil denemelerini bu eskı arabayı söküp değiştirerek gerçekleştirmiş. Bu işten büyük zevk aldığını anlayan Sbarro, otomobil sanayiinde kariyer yapmaya karar vermiş ve birkaç işyeri değiştirdikten sonra 1968 yılında Grandson'da ilk atölyesini açmış. Franco Sbarro, bugUn tüm kazancmı gene otomobillerc harcıyor. Kendi özel koleksiyonunda, 1920'li yıllardan kalma bir Packard ve "Rolling Stones" grubunun "Silver Ghost" Rolls Royce arabası bulunuyor. Ancak günlük kullanımında Mercedes'i tercih eden Sbarro, sağlığı elverdiği süre boyunca yeni teknolojiler, yeni modeller deneyecegini söylüyor. Bugün otomobil dünyasında "Sbarro" imzası taşıyan 67 özgün model var; yakın hedefi ise 100'e ulasmak. D Topkapı'daki otomobil mezariıflına duşmuş bir soylu' "Kaıser" 1950 modeli Meraklısı ıçın bir altın madeni; içi ve dışı epey bir masrafla da olsa, belki "toparianabılır" satır gibi: Oldsmobile Starfıre ve EightyEight, Mercury Zephyr, Packard Clipper Custom, KaiserFrazer, Nash Statesman, Desoto Custom Deluxe, Pontiac Chieftain, Hudson Hornet, Chevrolet Belair, hepsi savaş yıllarından sonraki "aşırı bolluk" döneminin kapışılan ünlü Amerikanlanydı. Bugün halen bakımlı tutulan bazı örneklerinin "dolmuş" hizmetinde günboyu çalıştıklarını görmemız mümkün. Ancak orijinalhkleri kısmen yok olmuş vaziyette. Bazı modellerin yapılannı, savaş yıllarının araç ve gereçlerinde görülen dızayn egüimleri etkilemiş olacak Irt, bol nikelajlı ve atılgan görünüşlü idiler, bir Otomobil sihirbazı Franco Sbarro'nun ' 'ısmartama" çalışmalarından bin Makası eklemh •«r Golf Porsche Derieyen: Füsun Yasar 17