Katalog

yüzden kesin kurallar koymak, her yapının kendı asıl işlevı korunacak demek olanak dışı. Ama asıl olanaksı/ olan ve kesinlıkle yapılmaması gereken şeylerden bırı, hatta en önemlısi yapıları sağlayacağı ekonomik yararı, kazandıracağı parayı düşunerek değerlendırmektir. Burada Palazzo Grassi örneği var ilk aklıma gelen. Bu bina son derece güzel dış görunümüne ve otel olarak kullanılmaya elverişli iç yapısına karşın, bir otel olarak değil, sergi salonları olarak duzenlendi. Böylece daha kullanışlı herkese açık bir kültürel merkez haline geldi. Bir süre önce bütün dünyada yankılar uyandıran fütüristlerin sergisi vardı Pa Sanat tarlhi profesörü Adriano Alpago Novello. akıflar Genel Müdürlüğü'nün davetlisi olarak geçen mayıs ayında Türkiye'ye gelen ve sekiz gün süreyle Ankara, Konya, Sivas, Divriği ve lstanbul'da incelemeler yapan Milano Polyteknica kurulu 4 kişiden oluşuyordu. Restorasyon Laboratuvarı Başkanı Prof. Giovanna Alessandrini, Restorasyon Uzmanı Prof. Amadeo Rellini ve Fotogramatri Bölümü Başkanı Carlo Monti'ye sanat tarihçisi Prof. Adriano Alpago Novello başkanlık ediyordu. tstanbul ve Ankara'dan sonra bu kez Venedik'teyiz. Heyetin başkanı Prof. Novello'ya Venedik'in tarihsel yapılarla dolu nefis dekorunda, Türkıye'deki tarihsel yapılara restorasyon ve koruma çalışmalarına ilişkin gözlemlerini soruyoruz. Prof. Adriano Alpago Novello 1967 yılından bu yana Doğu mimarisi Uzerine çalışmalar yapmış ve Suriye, lran, Ermenistan, Yunanistan başta olmak üzere "Hıristiyan Doğu"da araştırmalarda bulunmuş. Birçok kıtapta da imzası bulunan Novello ilk kez Türkiye ile ilgileniyor. Kendisini bir konferaııs vermek üzere geldiği Venedik Universitesi'nde buluyoruz. Turkiye ile ttalya arasındaki bu işbirliği ve gerçekleştirilmesi duşunulen tasanlar konusunda neler soyleyeceksiniz? NOVELLO Kanımca uluslararası ilişkılerin en büyük düşmanı bilgisi/lik ve iletişimsizliktir. Kültürel ilişkiler, ülkeler, uluslar arasındaki yakınlığı, tanıtımı sağiadığından, bu noktada önem kazanıyor. ilişkiler gelişip değerleniyor. Sanatı, kültürel ve tarihsel değerleri kotumaya yönelik çalışmalar, artık uluslararası düzeyde ele alınıyor ve bütün ülkeler işbirliği yaparak birbirlerine yardımcı oluyor. Bu açıdan Polyteknica, Ankara'dan gelen bu çağrıyı sevinçle kabul etti. Yaptığımız 8 günlük ziyaret süresince 5 ayrı kentte incelemeler yaptık. Türkiye, tarihsel yapılar açısından gerçekten son derece zengin. Ülkedeki kültür varlıklarıyla ilgilenilmesi, bilimsel düzeyde ele alınması ise sevindirici bir gelişme. Çalışmaların hem tarihsel değerler hem de iki ülkenin ilişkileri açısından yararlı olacağını düşünüyorum. Sizce restorasyon nedir? Neler dikkate alınarak yapümalı? NOVELLO Restorasyon konusunda çok çeşitli görüşler ve yöntemler, değişik arayışlar var günümüzde. Tarihi yapıların restorasyonu deyince iki büyük sorunla karşılaşıyoruz. Birincisi bu yapıların yepyeni hale getirilmesi, adeta yeniden yapılması. Bence bir eseri yapıldığı yıl olduğu gibi en yeni ve en güzel haline sokalım, ilk formunu verelim demek büyük hata. Çünkü tamamiyle idealize edilmiş, düşsel ve o oranda da yanhş birtakım sonuçlar doğurur bu durum. Ayrıca yapıtın aslına çok uygun, gerçekten ilk durumunu yansıtacak şekliyle düzenlendiği hallerde bile bir şeyler eksik kalacaktır. Bütün geçen süre boyunca zaman ve insan faktörlerinin geliştirdiği, eklediği, zenginleştirdiğı unsurları gözardı etmiş, silmi^ oluruz ki bu bence buyük bir tehlikedir. tkinci sorun da eserin onanlmasından sonra ortaya cıkıyor. Hangi amaçla onarılmıştır 9 Görsel ve işlevsel açıdan nasıl kullanılacaktır. Çok zor, çok karmaşık bir problem. Tarihi yapıların ticari ve turizm amaçlı kullanımları konusunda neler düşıinüyorsunuz? Türkiye'nin ilk "Restorasyon yöneticisi Ülkü lunlrligil Merkezi" V NOVELLO Bir kere her yapıyı kullanmak son derece sakıncalı. Özellikle ticari amaçlı kulanımların binanın tarihi değerine, taşıdığı anlama buyük ölçüde zarar vereceğini düşünüyorum. Tarihi eserlerin turizm amaçlı kullanımı da değişik sorunlara yol açıyor. Bu tür kullanım bir yandan turizmi kamçıladığı, tarihi yapılara yeniden gözlerin çevrilmesine, değerlenmesine olanak sağladığı için olumlu. ö t e yandan bu kullanım yaygınlık kazanırsa tarihi eserlerin turizme yardımcı değil, köle olması durumu ortaya çıkar ki bu da olumsuz. Bu alanda dikkat edilmesı gereken en önemli konu her şeyi maddi ölçülerle değerlendirmemektir. Kultur varlıklarını parayla ölçmekten kaçınmak gerekır. Sizce reslore edilen yapılara yeni işlevler kazandınlırken nelere dikkal edilmeli? Yapılara tamamiyle farklı yeni işlevler vermek doğru mu? Bakın bizde bir otel hastalığı başgoslerdi. Boş bulunan her yere bir olel dikilmesi bir yana, tarihi yapılar da otel haline donuştiırulmek isteniyor. NOVELLO Bütün durumlarda belli bir tavır almak, özel bir yöntem belirlemek, ya da kanunlar çıkarmak olanaksız. Her bir durum için ayrı ayrı çözümler tasarlamak, değişik yöntemler kullanmak bence en sağlıklısı. Bu Eski yapılara yeni işlevler verilirken, Batıdaki uygulamalar bilinmediği için zorlukla karşılaşan yetkililer, Batı ülkeleriyle işbirliğine gidecekler. lazzo Grassi'de. Dünyanın dört bir yanından gelen sanatsever Palazzo Grassi'yi gördü, gezdi, orada soluk aldı. Sizce tarihi yapıtları koruma ve restore etme çalışmalarının günümuzdeki onemi ve değeri nedir? NOVELLO Hayatta öyle şeyler vardır kı doğrudan bir işlevi, yaşamsal bir yararı yoktur. örneğin pencere önune koyduğumuz çiçekler. Bunlar olmasa da yaşamımız sürer ve hiçbir şey eksilmez. Ama olursa her şey daha güzel olur ve renklenir. Hayatımızda insanca değerler vardır ve olmalıdır. Kültür varlıkları bu değerler içinde çok önemli bır yer kaplar. Buyük kentlerin yeni kurulan semtlerini düşünün. Buralarda hayat son derece modern, fa kat soğuk ve sessizdir. Bütun değerler yaşayan her şey eski merkezlerde, tarihi yapıların çevresinde toplanır. Geçmış, insanı ılgılendırır. lnsanların içinde yaşadıkları, bir parçasını oluşturdukları ortam, yaşam çevreleri kendı psıkolojilerini etkiler. Modern kentlerde insani değerlere yer verilmez. Bır yandan da konfor açısından hiçbir şey gözden kaçırılmaz. Rahat 6n plandadır hep. Çok bılınen bır örnek. tsviçre en modern ülkelenn başında gelır ve bu ulkedeki intihar olayları çok yuksektir. Tarihi yapılar, geçmışin görkem ve guzellıği, sanat eserleri insandaki yaşama sevgısini arttırma, insan duygu ve düşüncelerine yeni boyutlar katma yolunda çok önemli bir rol oynarlar. Tarihi yapıtların olmadığı bır çevrede insanın yaşama sevgısini de yavaş yavaş yitirdiğini düşünüyorum. Restore edilen ve yeni işlevler kazandırılan yapıların bulunduğu çevredeki sosyal dokuya yaptığı elki var bir de. Kimi /arnan yavaş yavaş ortaya çıkan, kimi zaman birdenbire doğan bu olgu, yapılan spckulasyonlar... NOVELLO Ben sosyal dokunun çok önemli olduguna inanıyorum, kesinlikle korunmalı. Zamanında Italya'da büyük büyuk tartışmalara yol açmış, gürultüler koparmış bir konu bu. Bir bölge ya da bır yapı, çevrenin sosyal dokusunu bozacak derecede değışıkliklere yol açmamah, oranın gerçek sahiplerıne de yaşam olanağı sağlamalı. Halkın yaşadığı, soluk alıp verdiği bir yer olmaktan çıkarıp, belli bir kesime seslenmesıne yol açtnak, o yapıyı öldurmektir bence. Tabii sahıplerini de. Doğacak olan spekülasyonlar da ayrı bır sorun. Italya'da kimse kafasına estiği gibi yapıyı satın alabilme, istediği şekilde kullanabilme özgurlüğüne sahip değildır. Kimse ızın vermez buna. Belli bır takım şartların yerine getirilmesi, kanunlara uyulması gerekir. Ancak toplum tabanında bılinç yoksa her şey faydasız, kanunlar yararsızdır. Çünku ınsanlar bir yolunu bularak kanunlarda bir açık yakaiayarak dıledıklerinı yapabılırler. Hele para gucu ellerindeyse. Bu noktada biraz once söylediğim şeye geliyoruz yıne. Sevgi... Toplumun tüm katmanlarında tarihsel ve kültürel değerlere karşı sevgi var olmalı. D Sıvas Çlfte Mlnarett Medrtse de yapıldığı 13. yiizyıldan bu yana doğanm hoyrat yıpratıcıhğına direnmiş durmuş. Restorasyon kapsamına alman yapının giriş kapısı ve duvar motifierinden alınan iki detay, yıpranmanm boyutlaruu açık olarak gösteriyor.